Jak pielęgnować ranę pooperacyjną, by uniknąć zakażenia i przyspieszyć gojenie?

Reklama

Jakie są rodzaje ran pooperacyjnych?

Rany pooperacyjne - jak sama ich nazwa wskazuje - powstają w wyniku operacji chirurgicznych. Lekarz, chcąc dostać się do tkanek umiejscowionych wewnątrz ciała, musi naruszyć tkanki wierzchnie. Najczęściej polega to na przecinaniu skóry, choć wszystko oczywiście zależy od tego, jaki narząd poddawany jest zabiegowi. Rany po zabiegu chirurgicznym dzieli się na:

• czyste - rany powstałe w obrębie skóry odkażonej;
• czyste skażone - rany po operacji, w których doszło do przerwania ciągłości tkanek układu pokarmowego, oddechowego, płciowego lub moczowego;
• skażone - rany, w których doszło do zakażenia chorobotwórczymi drobnoustrojami, wymagające chirurgicznego oczyszczania.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, opracowanej przez WHO, rana pooperacyjna nie jest wyodrębniona w osobnym punkcie. Przyjmuje się, że wpisuje się ona w punkt T81 - powikłania zabiegów, nieklasyfikowane gdzie indziej. W nowszej wersji Klasyfikacji - ICD-11 wyróżnione są natomiast punkty:

• EM0Y - inne określone choroby skóry (w tym - pooperacyjna rana skóry),
• NE81.1 - przerwanie rany pooperacyjnej, nieklasyfikowane gdzie indziej,
• NE81.2 - zakażenie rany pooperacyjnej,
• NE81.00 - krwiak rany pooperacyjnej skóry,
• JB40.1 - zakażenie rany pooperacyjnej położniczej.

Etapy gojenia rany pooperacyjnej

To, ile czasu goi się rana po operacji, zależy od wielu czynników, takich jak: jej głębokość i rozległość oraz lokalizacja, stan ogólny i wiek pacjenta. To, jak długo boli rana, zależy z kolei głównie od tego, czy proces gojenia przebiega prawidłowo, czy też dochodzi do powikłań. W tym drugim przypadku często jest on znacznie wydłużony, a przykre objawy nasilone.

Gojenie rany pooperacyjnej obejmuje kilka etapów. Pierwszy zwykle odbywa się jeszcze w warunkach szpitalnych, a ból często jest najbardziej nasilony w drugiej dobie po zabiegu. Opisywany bywa jako piekący i pulsujący. Na tym etapie obserwacji rany i ogólnego stanu pacjenta dokonuje personel medyczny, natomiast po powrocie do domu pacjent sam musi dokonywać obserwacji.

Około czwartej doby po operacji rozpoczyna się ziarninowanie rany. Jest to etap gojenia się, w którym na przerwanej tkance skórnej pojawia się nowa, gęsto unaczyniona tkanka mająca za zadanie uzupełnić powstałe ubytki.

Na dalszych etapach ból stopniowo ustępuje, a w jego miejsce pojawia się swędzenie, za co odpowiedzialna jest produkowana podczas odbudowy tkanek histamina.

Reklama

Pielęgnacja rany pooperacyjnej w domu

Jeśli gojenie przebiega prawidłowo, często pacjent z niezagojoną jeszcze całkiem raną zostaje wypisany ze szpitala. Pielęgnacja rany pooperacyjnej w domu musi być wykonywana więc przez niego samego lub kogoś z bliskich. Przeważnie ogranicza się ona do dbałości o higienę i wietrzenia miejsca przerwania tkanki celem zapewnienia mu dostępu powietrza niezbędnego w procesie gojenia.

Jeśli rana po operacji wymaga czyszczenia lub opatrywania, pacjent powinien zostać dokładnie poinstruowany przez personel medyczny, przed opuszczeniem szpitala. Instruktaż taki dotyczy metod powstępowania z raną, a także częstotliwości wykonywanych zabiegów pielęgnacyjnych i długości ich trwania.

Proces pielęgnowania kończy się dopiero w momencie, gdy rana jest już całkowicie zagojona. Niekiedy, by zniwelować bliznowacenie, zaleca się masaż rany pooperacyjnej. Nie można jednak wykonywać go zbyt wcześnie, by nie doprowadzić do powikłań. Wykonywanie tego rodzaju zabiegów należy zawsze wcześniej skonsultować z lekarzem.

Czym przemywać rany po operacji?

Na pierwszych etapach gojenia często stosuje się środki do odkażania raz pooperacyjnych, chroniące przerwaną tkankę przed drobnoustrojami. Dawniej stosowano substancje takie jak jodyna, jednak współcześnie odchodzi się od nich ze względu na możliwość podrażnień i pieczenie.

Dziś spraye i płyny do dezynfekcji zawierają np. oktenidynę - delikatną dla tkanek, a przy tym działająco wielowymiarowo (zwalczającą nie tylko bakterie, ale też wirusy i grzyby). Przemywanie ran na etapie pielęgnacji domowej nie zawsze jest konieczne. Czym myć rany, które już widocznie się zabliźniły? Często zaleca się je przemywać czystą wodą, ewentualnie delikatnymi kosmetykami bez dodatków zapachowych, np. szarym mydłem.

Ważne, by rany nie moczyć, a jedynie przepłukiwać ją podczas krótkiej kąpieli pod prysznicem. Najlepiej postępować zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ wiele zależy od lokalizacji rany. Szczególnego traktowania wymagają te w okolicach oczu, jamy ustnej czy narządów płciowych. Leczenie ran pooperacyjnych (np. z zastosowaniem maści) konieczne jest zwykle, kiedy dojdzie do zakażenia i w miejscu przerwania tkanki rozwija się stan zapalny.

Jakie opatrunki stosować na ranę pooperacyjną?

W niektórych przypadkach opatrunek na ranę pooperacyjną w ogóle nie jest potrzebny. Gdy w miejscu przecięcia skóry założone są szwy i nic się spomiędzy nich nie sączy, od początku zapewnia się tylko swobodny dostęp powietrza.

Niekiedy rany czyste wymagają jednak ochrony przed czynnikami zewnętrznymi, do czego z reguły stosuje się jałowy gazik przyklejony plastrem. Innego zabezpieczenia wymagają rany sączące się. Współcześnie dostępne są specjalne plastry z opatrunkiem na rany pooperacyjne i opatrunki samoprzylepne. Niektóre z nich zabezpieczają nie tylko samą ranę, ale również założone na nią dreny i cewniki.

Co stosować na rany zakażone? Przy tego rodzaju powikłaniach zaleca się opatrunki oczyszczające - nasączone np. jonami srebra czy alginianem wapnia. Nie tylko osłaniają one miejsce przerwania tkanki, ale też niszczą dostające się do niego chorobotwórcze drobnoustroje.

Reklama

Co przyspiesza gojenie ran pooperacyjnych?

Niekiedy rany po zabiegach chirurgicznych goją się długo, ponieważ są rozległe lub głębokie. Co przyspiesza gojenie ran pooperacyjnych? W niektórych przypadkach na takie rany można stosować preparaty wspomagające proces odbudowy tkanki. Mają one zazwyczaj formę żelu, maści lub sprayu i zawierają takie substancje jak alginian wapnia czy jony srebra. Maść ze srebrem na rany pooperacyjne działa odkażająco i przeciwzapalnie, a także stymuluje proces gojenia.

Takie właściwości wykazują również niektóre zioła, jak szałwia czy rumianek, z których można robić antyseptyczne kompresy. Niekiedy na rany pooperacyjne zaleca się laseroterapię. Laser także odkaża i wspomaga prawidłowe procesy odbudowy tkanki.

Warto jednak pamiętać, że to, jak długo goi się rana, wpływa również na proces powstawania tkanki bliznowatej. Zbyt szybkie wysychanie rany sprzyja niestety tworzeniu się strupów, a te z kolei przyczyniają się do tworzenia większych, nieestetycznych blizn. Aby im zapobiegać, na ranym można stosować substancje wygładzające i nawilżające jak kolagen, aloes czy propolis. Wpływają dobrze na gojenie, jednocześnie dbając o stopniowe wysychanie rany i unikanie powstawania strupów.

Początek treści sponsorowanej

W przypadku nieestetycznych blizn pooparzeniowych, powypadkowych czy pooperacyjnych warto sięgnąć po lek w formie żelu dostępny w aptekach. Preparat, zawiera substancje czynne, takie jak heparyna, allantoina i wyciąg z cebuli. Współdziałanie tych składników w szczególności reguluje syntezę kolagenu, będącego głównym białkiem tkanki łącznej, co pozytywnie wpływa na wygląd i sposób gojenia uszkodzonej skóry. Jeśli chcesz pozbyć się blizny kliknij tutaj.

Reklama

Jak pielęgnować trudno gojące się rany pooperacyjne?

Co robić, gdy rana po operacji ropieje i pojawiają się takie objawy jak pieczenie, zaczerwienienie, opuchlizna? Po pierwsze należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Taki stan może być zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia pacjenta, dlatego musi być bezwzględnie skonsultowany ze specjalistą.

Gdy z rany sączy się ropa, jest to objaw zakażenia bakteryjnego. Zwykle ropienie leczy się środkami o przeciwbakteryjnym działaniu miejscowym. Sposób i częstotliwość ich aplikowania powinny być zgodne z zaleceniami lekarza.

Wyciek krwi z rany po operacji sugeruje z kolei, że doszło do jej rozejścia się. Krwawienie z niegojącej się rany również należy zgłosić lekarzowi. Zwykle wymaga ono postępowania odkażającego, ponieważ do otwartej rany w łatwy sposób mogą dostać się szkodliwe drobnoustroje.

Wszelkie wysięki z ran pooperacyjnych - czy to krew, ropa czy osocze - świadczą o nieprawidłowo przebiegającym procesie odbudowy tkanek. Źle gojąca się rana wymaga konsultacji lekarskiej, ponieważ prowadzić może do groźnych powikłań.

Reklama

Powikłania rany pooperacyjnej. Jakie są skutki niewłaściwej pielęgnacji?

Zdecydowanie najczęstszym powikłaniem, jakie może wystąpić w obrębie rany pooperacyjnej, jest jej zakażenie bakteryjne. Baterie obecne w ranie to np.:

• Escherichia coli - pojawia się stosunkowo często w ranach po operacjach ginekologicznych, ze względu na ich kontakt z błoną śluzową narządów płciowych;
• gronkowiec złocisty - bakteria o wysokim potencjale chorobotwórczym, odporna na wiele leków, również antybiotyków;
• paciorkowiec - atakuje ludzki organizm w momentach osłabionej odporności, czyli np. po zabiegu chirurgicznym;
• bakterie beztlenowe, np. Bacteroides spp. i Clostridium spp. - groźne i trudne do wyleczenia.

Zakażenie rany po operacji z reguły daje wyraźne objawy. Stan zapalny można rozpoznać przede wszystkim po:

• silnym zaczerwienieniu lub siniaku,
• twardej i wyraźnej opuchliźnie,
• gorącej skórze wokół rany,
• podwyższonej temperaturze całego ciała,
• zwiększonej bolesności rany,
• wysięku ropy lub płynu surowiczego.

Zakażona rana pooperacyjna wymaga leczenia, z reguły antybiotykami - o działaniu miejscowym lub ogólnoustrojowym, w zależności od zaleceń lekarza. Często wykonuje się też jej drenaż celem odprowadzenia wyciekających substancji.

Niekiedy, by dobrać odpowiednie leczenie, konieczne jest wykonanie posiewu z rany. Badanie ma na celu ustalenie, jakie drobnoustroje są odpowiedzialne za rozwój stanu zapalnego. Niektóre z nich (np. gronkowiec złocisty) są odporne na działanie leków pierwszego wyboru i konieczne jest zastosowanie innych antybiotyków na ranę. Nieleczone zapalenie może się szybko rozprzestrzeniać, a w skrajnych przypadkach prowadzić do martwicy rany lub zakażenia całego organizmu, czyli sepsy.

Na skutek niewłaściwej pielęgnacji rany pooperacyjnej, oprócz zakażenia, mogą wystąpić jeszcze inne powikłania. Są to przede wszystkim:

• rozejście się rany - występuje po zdjęciu szwów, gdy ubytek tkanki jest zbyt duży lub jej gojenie przebiega nieprawidłowo;
• krwiak w ranie - tworzy się przeważnie w pierwszej dobie po operacji i wymaga niekiedy ponownego nacinania tkanki;
• przetoka - polega na niewłaściwym, patologicznym połączeniu przerwanej tkanki z innymi, sąsiadującymi z nią tkankami;
• włóknik - powstaje na skutek włóknienia nowo narastającej tkanki w miejscu przerwania, co jest spowodowane zbyt szybkim jej wysychaniem;
• przepuklina - tworzy się w ranie na późnym etapie jej gojenia, a niekiedy już w bliźnie pooperacyjnej, ma postać guzka lub wyczuwalnego zgrubienia.

Wszelkie niepokojące objawy w obrębie rany należy niezwłocznie konsultować z lekarzem.