Plomba – amalgamatowa czy kompozytowa? Rodzaje, trwałość, cena

Co to jest plomba?

Mianem plomby określa się potocznie każdy materiał stosowany przez stomatologa do wypełnienia ubytku w zębie. Plomba dentystyczna najczęściej stanowi zwieńczenie leczenia zachowawczego próchnicy.

Początek treści sponsorowanej

Dbając o właściwą higienę jamy ustnej, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na najmłodszych. Aby ochronić dzieci przed demineralizacją, warto już od 3. roku życia podawać im codziennie suplement diety wspierający zdrowie zębów. Preparat jest dostępny w postaci tabletek do ssania o smaku truskawkowym. Tabletka dzięki unikalnemu połączeniu opatentowanego, inaktywowanego termicznie liofilizatu bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus salivarius HM6 Paradens z ksylitolem i witaminą D, obniża ryzyko wystąpienia próchnicy zębów. Kliknij tutaj aby dowiedzieć się jak chronić zęby u dzieci.

Uzupełnia braki w tkance twardej, wywołane działaniem chorobotwórczych bakterii oraz procesów demineralizacji, ale też powstałe w wyniku pracy wiertła. Plomba w zębie osłania jego głębsze struktury przed bakteriami oraz wnikaniem resztek pożywienia zawierających niepożądane cukry czy kwasy. Chroni też zębinę przed ciepłem, zimnem, wiatrem. Ponadto - jeśli jest dobrze dobrana i wykonana, spełnia rolę czysto estetyczną. Istnieją różne rodzaje plomb do zębów. W dalszej części artykułu omówimy najważniejsze z nich. 

Reklama

Plomba tymczasowa

W zależności od przewidywanego czasu użytkowania, wypełnienia dzielą się na:

• plomby tymczasowe,
• plomby ostateczne.

Tymczasowa plomba do zęba, zwana też fleczerem, jest rozwiązaniem używanym doraźnie, najczęściej w przypadku terapii wymagających więcej, niż jednej wizyty. Podstawowym wskazaniem jest ochrona otwartego, głębokiego, zazwyczaj już opracowanego ubytku, do czasu kolejnego spotkania z dentystą. Niekiedy też wykorzystuje się tego typu wypełnienie do zabezpieczenia pola zabiegowego przed śliną i krwią

 Jak długo tymczasowa plomba powinna być noszona przez pacjenta? Zazwyczaj przez kilka tygodni, nie więcej niż 3 miesiące (po tym czasie z reguły i tak ulega wykruszeniu lub wypłukaniu). 

Należy pamiętać, że plomby tymczasowe są nieco innym rodzajem opatrunku, aniżeli tak zwane „lekarstwo”. Nie oddziałują one bowiem na ząb terapeutycznie, a jedynie pełnią rolę ochronną. 

Plomba amalgamatowa

Jeśli chodzi o wypełnienia stałe, od XIX wieku standardem były plomby amalgamatowe. Obecnie są one zakładane coraz rzadziej, co więcej – stomatologowie zalecają ich wymianę na nowsze, lepsze, bezpieczniejsze i bardziej estetyczne wypełnienia. 

Amalgamat jest mieszaniną rtęci oraz metali takich jak srebro, cyna, cynk, miedź. Plomby starszego typu powodowały uwalnianie toksycznej rtęci do organizmu, stanowiąc potencjalne zarzewie wielu schorzeń. Nowsze, stosowane obecnie, uchodzą za bezpieczne, a ich niewątpliwym atutem jest ogromna wytrzymałość mechaniczna, szacowana nawet na kilkadziesiąt lat.

Mają jednak one bardzo poważne wady. Jedną z nich jest nie wchodzenie w reakcje ze szkliwem i zębiną. Efektem tego jest mała szczelność i zwiększone ryzyko próchnicy wtórnej wokół wypełnienia.

Reklama

Czarna plomba

Wypełnienie amalgamatowe jest ciemne i wyraźnie odróżnia się na tle zębów, co staje się drugą wadą wspomnianego wypełnienia. Właśnie dlatego często nazywane jest potocznie czarną plombą. Oprócz szkodliwości rtęci, to jeden z głównych powodów, dla których pacjenci wymieniają amalgamaty, nawet jeśli nie są one zniszczone. 

Wiele osób zadaje sobie wobec tego pytanie po co w ogóle dziś jeszcze stosuje się tego typu plomby. Odpowiedź jest prozaiczna – głównie ze względów finansowych. Są one bowiem bardzo tanie (nawet poniżej 100 złotych), co więcej – dla pacjentów mogą być całkowicie darmowe, są bowiem refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. 

Reklama

Plomba kompozytowa 

Nowoczesną alternatywą dla amalgamatu jest wypełnienie kompozytowe. W tym przypadku materiałem bazowym są różnego typu tworzywa sztuczne, zwłaszcza żywice. 

Wypełnienie kompozytowe zęba:

• jest estetyczne – stomatolog dobiera jego kolor tak, by pasował odcieniem do barwy uzębienia konkretnego pacjenta. Dzięki temu sprawdzi się nawet jako plomba na jedynkach, czy dwójkach;
• jest wytrzymałe na urazy mechaniczne i ścieranie (choć nie tak, jak amalgamat);
• jest plastyczne, dzięki czemu bardzo dobrze wypełnia wszelkie zakamarki w ubytku, redukując ryzyko próchnicy wtórnej.

Reklama

Plomba światłoutwardzalna

Wypełnienia kompozytowe dzielą się na:

• plomby światłoutwardzalne,
• plomby chemoutwardzalne.

Wypełnienie kompozytowe światłoutwardzalne jest masą, która po aplikacji do ubytku wciąż pozostaje miękka i łatwo się modeluje, a nawet usuwa, gdyby była taka konieczność. Wystarczy jednak kilkanaście sekund naświetlania specjalną lampą, by stwardniała, a jednocześnie silnie związała się z szkliwem i zębiną. 

W ten sposób powstaje zwarta, szczelna struktura, która w nienaruszonym stanie powinna wytrzymać 8-10 lat. Co ważne, bezpośrednio po takim zabiegu można jeść i pić, wypełnienie nie zmienia już bowiem konsystencji ani nie wchodzi w reakcje ze składnikami pożywienia. 

Plomba chemoutwardzalna

Plomby chemoutwardzalne przygotowywane są z proszku i płynu, które wzajemnie ze sobą reagują, dzięki czemu wypełnienie kamienieje bez konieczności naświetlania. Metoda ta jest mniej nowoczesna, niż utwardzanie światłem. Trwałość wypełnienia może być mniejsza, wadą jest też bardziej ograniczona paleta odcieni kolorystycznych. 

Podstawowa zaleta to nieco niższa cena. Dzięki temu plomby chemoutwardzalne także są refundowane przez NFZ, aczkolwiek dotyczy to jedynie najbardziej wyeksponowanych zębów, czyli jedynek, dwójek i trójek. Jeśli pacjent chce mieć darmowe plomby na zębach dalszych, musi wybrać amalgamaty. 

Plomba porcelanowa

Jeszcze innym typem wypełnienia są plomby porcelanowe. Tym potocznym określeniem nazywa się wkłady i nakłady koronowe używane w protetyce do uzupełniania bardzo dużych ubytków, a nawet zastępowania całych zębów. Wyróżnia się trzy typy tego typu plomb:

• inlay – pokrywają część powierzchni żującej zębów,
• onlay – dodatkowo rozszerzone o szczyty guzków zęba,
• overlay – obejmują całą powierzchnię żującą, stoki, guzki oraz powierzchnie językowe, styczne, przedsionkowe, są więc rozwiązaniem najbardziej kompleksowym. 

Zaletą jest bardzo duża trwałość i możliwość naprawy nawet bardzo zniszczonych zębów, wadą natomiast wysoka cena. Koszt plomby porcelanowej wynosi od kilkuset do nawet przeszło tysiąca złotych. 

Domowa plomba do zęba

Są sytuacje, w których pacjent nie może się udać do stomatologa w krótkim terminie, tymczasem otwarty ubytek wymaga pilnego zaopatrzenia. Rozwiązaniem jest domowa plomba, którą można założyć samodzielnie. 

Dostępny w aptekach fleczer aplikuje się poprzez nałożenie szpatułką niewielkiej ilości, a następnie zagryzienie. W ten sposób plomba przybiera odpowiedni kształt, a pod wpływem śliny – twardnieje. 

Materiałem bazowym jest w tym przypadku tlenek cynku. Rozwiązanie to zabezpieczy zębinę przed brudem, bakteriami oraz oddziaływaniem czynników atmosferycznych, należy jednak pamiętać, że jest to rozwiązanie prowizoryczne, najwyżej na kilka tygodni, do czasu wizyty u stomatologa, który zajmie się profesjonalnym leczeniem zachowawczym.

Kolorowa plomba 

Najmłodszym pacjentom stomatologia oferuje dodatkowo kolorowe plomby. Są to wypełnienia kompozytowe, utwardzane światłem lampy, od tradycyjnych różniące się jednak specjalnym wybarwieniem. W tym przypadku chodzi o to, by plomby były jak najbardziej widoczne, co ma związek z dziecięcym poczuciem estetyki. Dodatkowo mogą one być wzbogacone uwalniającym się fluorem. 

Kolorowe plomby dla dzieci cechują się dużą wytrzymałością, niemniej zakłada się je wyłącznie na zębach mlecznych, które najpóźniej w przeciągu kilku lat wypadną. Z reguły nie praktykuje się stosowania tego typu wypełnień w zębach stałych - u dzieci starszych, młodzieży i osób dorosłych.

Pulsujący ból zęba pod plombą

Założenie wypełnienia teoretycznie wieńczy proces leczenia. Nie zawsze jednak oznacza to koniec kłopotów. Ból zęba po plombowaniu może być spowodowany podrażnieniem tkanek w czasie zabiegu. Tego typu uciążliwość ma charakter przejściowy, zazwyczaj przechodzi w ciągu kilku godzin. Pomocne w tym czasie może być zażycie leku przeciwbólowego. 

Jeśli jednak dolegliwości nie ustępują, najprawdopodobniej oznacza to, że plomba jest zbyt luźna lub nie przylega ściśle do zęba. Możliwe, że wytworzyły się w niej lub wokół niej szczeliny, przez które powietrze dociera bezpośrednio do zębiny. 

Pacjent może się udać do stomatologa i złożyć reklamacje. Jeśli natomiast ból zębów po leczeniu pojawia w perspektywie kilku miesięcy lub lat, w grę może wchodzić próchnica wtórna. Choroba ta polega na demineralizacji tkanek zęba pod wpływem kwasów wydzielanych przez bakterie i obejmuje obszary bezpośrednio przylegające do plomby. 

Jak zabezpieczyć ząb po wypadnięciu plomby?

Ze względu na ograniczoną żywotność, wypełnienia z czasem wykruszają się – w całości lub we fragmentach. Niekiedy dochodzi w związku z tym do odsłonięcia niezwykle wrażliwej zębiny, a nawet kanałów, jeśli ząb był leczony tak głęboko. 

Jak należy zareagować na wypadnięcie plomby z zęba? W pierwszej kolejności zabezpieczyć ubytek, na przykład używając opisanego wyżej wypełnienia „domowego”. Następnie niezwłocznie należy umówić się ze stomatologiem. W sytuacji, gdy plomba wypadła, w powstałym otworze zbierać się będą resztki jedzenia, tworzyć się też będzie siedlisko bakterii. To idealne warunki dla przyspieszonego rozwoju próchnicy. Jedynym trwałym środkiem przerywającym ten proces jest ponowne opracowanie ubytku i założenie nowej plomby. 

Ile kosztuje plomba? 

Leczenie stomatologiczne w Polsce w większości przypadków odbywa się w gabinetach prywatnych, a ogromna część zabiegów jest pełnopłatna, tylko niektóre są refundowane przez NFZ. Jeśli chodzi o ceny plomby wykonanej z różnych materiałów, wygląda to następująco (na podstawie cenników klinik stomatologicznych w różnych miastach Polski, z uwzględnieniem faktu, iż cena często różni się w zależności od wielkości ubytku):

• amalgamat - od 80 do 120 złotych; istnieje możliwość sfinansowania zabiegu przez NFZ. 
• plomby kompozytowe chemoutwardzalne – od 100 do 300 zł; NFZ może sfinansować ich założenie na siekacze oraz kły (dolne i górne jedynki, dwójki, trójki);
• plomby kompozytowe światłoutwardzalne (od 120 do 500 zł).