Na czym polega przeszczep macicy?
Przeszczep macicy jest skomplikowaną, nowatorską operacją, którą wykonuje się na świecie dopiero od kilku lat. (Pierwszy zakończony z sukcesem przeszczep miał miejsce w 2011 roku.) Opracowanie odpowiednich procedur uznawane jest za sukces chirurgii transplantacyjnej, ale też przełom w leczeniu bezpłodności u kobiet, które – jeszcze do niedawna – były całkowicie pozbawione szans na biologiczne macierzyństwo.
Macica jest bowiem jednym z kluczowych narządów żeńskiego układu rozrodczego. To właśnie ona przyjmuje zarodek i umożliwia rozwój płodu, aż do porodu. Bez macicy można żyć i w miarę normalnie funkcjonować, nawet w sferze seksualnej, nie jest jednak możliwe posiadanie dzieci.
Możliwość wykonania przeszczepu daje nadzieję tysiącom kobiet na całym świecie, aczkolwiek należy mieć świadomość, że operacja ta wciąż ma charakter elitarny i na wpół eksperymentalny. Wykonują ją nieliczne ośrodki, między innymi w USA, Arabii Saudyjskiej, Szwecji, Francji, Wielkiej Brytanii, Czechach i to na niewielką skalę.
Efektem tego jest bardzo ograniczona dostępność. Zwłaszcza, że zabieg kosztuje setki tysięcy dolarów i nie jest w żaden sposób refundowany.
Dodatkowo można wspomnieć o kontrowersjach etycznych i czysto medycznych związanych z ryzykiem, które ponosi żywy dawca (często osoba spokrewniona, matka lub siostra) w sytuacji, gdy przeszczep macicy nie jest procedurą ratującą życie.
Tym bardziej, że organ ten w ciele biorcy traktowany jest czysto użytkowo – ma służyć do czasu urodzenia dziecka, później zaś powinien zostać usunięty.
Reklama
Kiedy się wykonuje przeszczep macicy?
Głównym wskazaniem do przeszczepu macicy jest przywrócenie zdolności do rozrodu u kobiet, które z różnych powodów pozbawione są tego narządu.
W praktyce ogranicza się to do dwóch przypadków. Brak macicy może bowiem być wynikiem:
- wady wrodzonej - organ ten nie wykształca się lub powstaje w szczątkowej formie w przypadku wystąpienia zaburzeń zbiorczo klasyfikowanych jako zespół Mayer-Rokitansky-Küster-Hauser (MRKH),
- operacji usunięcia narządu, najczęściej wykonywanej u kobiet chorych na raka, ale też niekiedy cierpiących na inne choroby macicy oraz zaburzenia jej funkcjonowania, w tym przedłużające się, obfite krwawienia, mięśniaki czy znaczny rozrost endometrium. W zależności od potrzeb wycina się albo samą macicę albo razem z jajnikami i jajowodami.
Decyzję w sprawie tak radykalnego postępowania, jak wycięcie macicy, zawsze podejmuje się po uwzględnieniu wszystkich aspektów, między innymi w kwestii rozrodczości.
Reklama
Ciąża po przeszczepie
Pierwszej udanej operacji przeszczepu macicy dokonali w 2011 roku specjaliści ze szpitala uniwersyteckiego w tureckim mieście Antalya. Dwa lata później biorczyni zaszła w ciążę, nie udało się jednak doprowadzić jej do końca.
W kolejnych latach z całego świata zaczęły napływać pierwsze pozytywne doniesienia. I choć na razie są to pojedyncze przypadki, wiadomo już, że ciąża po przeszczepie macicy jest możliwa.
Należy jednak pamiętać, że cała procedura obarczona jest dużym ryzykiem i wymaga szeregu niestandardowych działań, od kwestii poczęcia dziecka począwszy, a na porodzie kończąc.
Zazwyczaj w takiej sytuacji praktykuje się zapłodnienie in vitro, które polega na połączeniu męskich i żeńskich komórek rozrodczych pozaustrojowo, w warunkach laboratoryjnych, a następnie wprowadzeniu utworzonego w ten sposób zarodka bezpośrednio do macicy.
Ciąża przez cały okres narażona jest na komplikacje, dlatego wymaga nieustannego monitorowania. Bardzo prawdopodobne jest poronienie, a niekorzystny wpływ na rozwój dziecka mogą wywierać leki immunosupresyjne (obniżające odporność), które matka przyjmuje po przeszczepie.
Poród zaś powinien się odbyć poprzez cesarskie cięcie – po otwarciu pacjentki, jednocześnie usuwa się macicę. Może się to okazać dużym wyzwaniem dla organizmu, ale póki co jest zalecaną procedurą. Uważa się, że jeszcze większym obciążeniem byłoby dalsze przyjmowanie leków zapobiegających odrzuceniu przeszczepu.
Reklama
Przeszczep macicy w Polsce
Przeszczep macicy w Polsce nie jest możliwy i to z wielu względów. Szpitale i zatrudnieni w nich specjaliści nie mają wymaganego doświadczenia, ani sprzętu, brak jest też uregulowań prawnych pozwalających na wykonanie zabiegu, określających jego warunki, np. w kwestii dawstwa.
Już kilka lat temu do Ministerstwa Zdrowia trafił obywatelski wniosek dotyczący możliwości przeprowadzania i refundowania operacji przeszczepu macicy dla kobiet dotkniętych zespołem Mayer-Rokitansky-Küster-Hauser. (Zespół ten objawia się jako niedorozwój lub brak pochwy albo macicy.)
Resort odparł jednak, że procedura transplantacji tego narządu ma charakter wysokospecjalistyczny i eksperymentalny. Podkreślono że istnieje bardzo mało dowodów na skuteczność zabiegu oraz bezpieczeństwo jego stosowania, zaznaczono również, że wykonywanie tego typu operacji zostało zawieszone w USA i Arabii Saudyjskiej.
W związku z tym nie ma obecnie w Polsce przesłanek do tego, by refundować zabieg będący w istocie eksperymentem leczniczym. Tym samym Polki, które chciałby poddać się procedurze, zmuszone są na własną rękę kontaktować się z ośrodkami za granicą.
Najbliżej polskich granic przeszczepy macicy wykonuje się w Szwecji, Czechach oraz Niemczech. Należy jednak mieć na uwadze, że operacje tego typu są bardzo skomplikowane, mogą wymagać długotrwałego pobytu lub licznych wizyt w szpitalu. A w dodatku są bardzo drogie
Reklama
Cena przeszczepu macicy
W związku z niemożnością wykonania zabiegu w Polsce, a tym bardziej w świetle braku refundacji, transplantacja macicy staje się zabiegiem dla nielicznych, nie tylko ze względu na małą dostępność, ale też bardzo wysoki koszt.
Ile kosztuje przeszczep macicy? Cena, którą musi ponieść pacjentka, oscyluje zazwyczaj w granicach 300-400 tysięcy dolarów lub euro. Do tego należy doliczyć koszty przejazdów, zakwaterowania, wyżywienia etc.
Kalkulując koszty, i te czysto materialne, i te zdrowotne, należy mieć na uwadze, że nawet udany zabieg transplantacji, po którym macica przyjmie się i zacznie normalnie funkcjonować, nie gwarantuje skutecznego zapłodnienia, a tym bardziej przebiegu ciąży.
