Reklama
Które orzechy mogą uczulać i w jakich są produktach?
Orzechy są bardzo wartościowym produktem pokarmowym. Posiadają wysoką wartość energetyczną, ze względu na dużą zawartość tłuszczów.
Tłuszcze, zaliczane do jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, pozytywnie wpływają na funkcjonowanie ludzkiego organizmu, a to nie wszystko…
Orzechy są ponadto bogatym źródłem białka, błonnika pokarmowego, substancji przeciwutleniających i cennych minerałów (w tym - wapnia, potasu, magnezu, żelaza, cynku) oraz witamin.
Oprócz tego, że stanowią one bardzo zdrowe źródło pożywienia, są pyszne i mogą być bardzo atrakcyjnym dodatkiem do wielu potraw, zarówno wytrawnych, jak i słodkich.
Niestety… orzechy nie są dla każdego. Szacuje się, że około 1% całej światowej populacji ma uczulenie na orzechy, a w takiej sytuacji ich spożywanie niesie za sobą więcej zagrożeń niż korzyści.
Alergia może pojawić się nie tylko po zjedzeniu samych orzechów, ale również produktów, w których są one tylko dodatkiem:
- batonów i innych słodyczy,
- kremów kanapkowych,
- płatków śniadaniowych itd.
Reakcja uczuleniowa częściej występuje u dzieci, choć wielu pacjentów dorosłych także cierpi z jej powodu.
U najmłodszych, u których układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni wykształcony, objawy są zwykle bardziej nasilone.
Nasilenie reakcji alergicznej zależy jednak nie tylko od wieku pacjenta, ale i innych czynników, np. gatunku orzechów. Różne gatunki mają różny potencjał uczuleniowy.
Najsilniejszym ryzykiem uczulenia obarczone są: orzechy włoskie, orzechy laskowe, arachidowe, migdały, pistacje, orzechy nerkowca.
Uczulenie na migdały
Słodkie migdały to bardzo ceniony gatunek orzechów, bogaty w witaminy, minerały i składniki odżywcze, a do tego posiadają walory smakowe wykorzystywane chociażby w cukiernictwie.
Migdały gorzkie, choć nie nadają się do jedzenia, również wykazują wiele pozytywnych wartości i stosuje się je w kosmetyce. I jedne i drugie zawierają duże ilości witaminy E zwanej „witaminą młodości”, ponieważ skutecznie hamuje ona procesy starzenia ludzkiego organizmu.
Uczulenie na migdały może pojawić się zarówno po spożyciu orzechów, jak i po zastosowaniu kosmetyków z ich dodatkiem.
W większości przypadków jego objawy nie są bardzo nasilone, jednak u niewielkiego odsetka pacjentów po zjedzeniu migdałów może dojść nawet do wstrząsu anafilaktycznego.
Za wywoływanie reakcji alergicznej odpowiedzialne są zawarte w migdałach substancje - albumina i konglutyna gamma, rozpoznawane przez przeciwciała IgE, które powodują uwalnianie komórek tucznych.
Uczulenie na orzechy laskowe
Gatunkiem, który też u wielu osób dorosłych oraz dzieci wywołuje silną alergię, są orzechy laskowe. Uczulenie na nie może wystąpić po spożyciu świeżych orzechów, ale też przetworzonych, będących np. dodatkiem do słodyczy.
Warto również podkreślić, że orzech laskowy często wywołuje tzw. reakcje krzyżowe.
Co to znaczy? Alergia krzyżowa polega na wywoływaniu reakcji uczuleniowej najpierw przez jeden konkretny alergen, a później przez inne antygeny o podobnej budowie, ale zawarte już w innych źródłach.
W przypadku orzechów laskowych związkiem odpowiedzialnym za wywoływanie takiego procesu jest białko Cor a8, obecne też np. w brzoskwiniach.
Osoby z nadwrażliwością na tę substancję mogą reagować alergicznie na orzechy laskowe, a później właśnie brzoskwinie lub np. orzechy włoskie lub wiśnie.
Uczulenie na pistacje
Kolejnym gatunkiem orzechów o wysokim potencjale uczuleniowym są pistacje. W sklepach kupić je można w różnej formie - prażone, surowe, solone, niesolone, krem z pistacji.
Jeśli ktoś ma nadwrażliwość na zawarte w pistacjach alergeny, zwykle najsilniej reaguje na orzechy nieprażone i niesolone.
Ich obróbka termiczna w wielu przypadkach osłabia działanie alergenów, choć nie jest to regułą i nawet sięgając po pistacje przetworzone, należy zachować ostrożność.
Niepożądane objawy mogą wystąpić również w produktach, w których orzechy pistacjowe są jedynie dodatkiem, np. batony czy ciastka. Kiedy można podejrzewać, że jest się obarczonym uczuleniem na pistacje?
Osoby z nadwrażliwością na inne gatunki orzechów częściej reagują na nie alergiczne niż osoby bez żadnych skłonności do uczuleń.
Uczulenie na orzeszki ziemne
Orzeszki ziemne znane są również pod nazwami orzechy arachidowe lub fistaszki. Podobnie, jak pistacje, sprzedawane są one i w postaci nieprzetworzonej (często w łupinach), ale też jako słona przekąska, czyli prażone orzeszki solone.
Surowe fistaszki w wielu przypadkach wywołują silniejsze objawy niepożądane niż te przetworzone termicznie, ale jeśli ktoś zareaguje uczuleniem na orzechy arachidowe nieprzetworzone, powinien zachować ostrożność również sięgając po prażone.
Orzeszki ziemne to gatunek powszechnie dostępny i znajdujący szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, dlatego alergicy, kupując słodycze i różne inne przekąski, powinni zwrócić szczególną uwagę na skład.
U kogo objawy uczulenia na orzeszki ziemne występują najczęściej? Podobnie, jak w przypadku innych gatunków - częściej nadwrażliwość na nie dotyczy dzieci oraz osoby ze stwierdzoną alergią na orzechy w ogóle.
Uczulenie na pozostałe rodzaje orzechów
Oprócz omówionych rodzajów alergii na orzechy, występują jeszcze niewłaściwe reakcje w kontakcie z innymi gatunkami. Częste jest uczulenie na orzechy włoskie. Mimo, że są one bogatym źródłem składników odżywczych, najszlachetniejszych tłuszczów i białek czy kwasów omega-3, dla alergików potrafią być naprawdę niebezpieczne.
Orzechy włoskie są bardzo aromatyczne i niekiedy samo przebywanie w miejscu ich krojenia może wywołać reakcję alergiczną.
W skrajnych przypadkach ich spożycie kończy się wstrząsem anafilaktycznym i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Ten rodzaj orzechów nawet u osób nieuczulonych powoduje czasem lekkie swędzenie lub drętwienie języka.
U osób z tendencją do alergii może występować też uczulenie na orzechy nerkowca lub orzechy brazylijskie, te jednak rzadziej dodawane są do słodyczy i innych produktów spożywczych.
Reklama
Objawy uczulenia na orzechy u dorosłych i dzieci
Jak wygląda uczulenie na orzechy? Objawia się ono podobnie, jak większość innych alergii pokarmowych, czyli głównie poprzez zmiany skórne oraz podrażnienia i obrzęki w jamie ustnej.
Objawy mogą jednak występować z różnym natężeniem i być nieco inne u różnych pacjentów, a także - w pewnym stopniu zależeć od gatunku orzechów.
Jakie zatem są objawy uczulenia na:
- orzechy włoskie? U wielu osób właśnie ten gatunek wywołuje objawy najszybciej i często pojawiają się one już w trakcie jedzenia. Są to przede wszystkim: obrzęk i uczucie swędzenia w obrębie jamy ustnej, drętwienie języka, obrzęk przełyku (w skrajnych przypadkach może on utrudniać, a nawet uniemożliwiać oddychanie). W drugiej kolejności mogą występować inne reakcje, takie jak spadek ciśnienia czy zawroty głowy, a także zmiany skórne;
- orzechy laskowe? Podobnie, jak w przypadku orzechów włoskich, tak i w przypadku laskowych objawy mogą wystąpić już w trakcie ich spożywania i obejmować rejony ustnej, a później również całej twarzy, choć u wielu pacjentów są one łagodniejsze niż przy alergii na orzechy włoskie (nie jest to jednak regułą i zależy od indywidualnej nadwrażliwości na zawarte w nich substancje). W następnej kolejności mogą pojawiać się objawy skórne. Zmiany towarzyszące alergii na orzechy mają najczęściej postać wysypki, plam, zaczerwienień i podrażnień;
- orzechy nerkowca? Choć orzechy nerkowca są stosunkowo miękkie i delikatne w smaku, należą do gatunków orzechów największym potencjale uczuleniowym. W skrajnych przypadkach mogą wywoływać wstrząs anafilaktyczny, a u większości alergików powodują zmiany skórne i objawy ogólne ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty, biegunka;
- orzechy ziemne? Podobnie, jak w przypadku większości orzechów, uczulenie na orzeszki arachidowe daje objawy bardzo szybko. Pojawiają się przeważnie w ciągu 5 - 30 minut od spożycia. Również mogą to być obrzęki jamy ustnej i przełyku, trudności z oddychaniem, drętwienie języka, objawy na skórze i dolegliwości przewodu pokarmowego;
- pistacje? Uczulenie na ten gatunek występuje stosunkowo rzadko, a objawy zależą od indywidualnej reakcji organizmu. Również mogą to być zmiany skórne oraz symptomy w obrębie jamy ustnej i przełyku;
- orzechy brazylijskie? Te potrafią wywołać bardzo silną reakcję alergiczną, łącznie ze wstrząsem anafilaktycznym, podobnie jak inne orzechy drzewne. Do najczęstszych objawów należą obrzęki w obrębie jamy ustnej, twarzy, przełyku i krtani, a tym towarzyszyć mogą problemy z oddychaniem i duszności. Niekiedy pojawiają się także objawy skórne, głównie w postaci pokrzywki.
Objawy uczulenia na orzechy u dzieci
Jak już zostało wspomniane, uczulenie na orzechy u dzieci wywołuje z reguły bardziej nasilone objawy niż alergia u dorosłych.
Po pierwsze dzieci mają jeszcze słabiej wykształcony układ immunologiczny, w związku z czym może od reagować nieprawidłowo na pewne substancje.
Po drugie - małe dzieci mają znacząco niższą masę ciała, więc ta sama dawka danej substancji u dziecka wywoła silniejszą reakcję. Uczulenie na orzechy - czy to laskowe, włoskie czy też orzeszki ziemne - przeważnie wywołuje objawy już kilka lub kilkanaście minut po ich spożyciu.
Są one podobne, jak u dorosłych:
- drętwienie języka,
- obrzęk śluzówki,
- duszności.
Jeśli tego rodzaju objawy pojawiają się u dzieci, należy natychmiast wezwać pomoc medyczną, by nie doszło do zatrzymania oddechu. Alergia na orzechy może wystąpić nawet u niemowlaka, choć oczywiście dzieciom kilkumiesięcznym nie podaje się orzechów w całości.
Nawet ich śladowe ilości zawarte w przecierach lub papkach powodują niekiedy groźne dla zdrowia, a nawet życia niemowląt uczulenie. Wprowadzając orzechy do diety niemowlaka należy zatem zachować szczególną ostrożność i uważnie obserwować, czy nie występują żadne objawy niepożądane.
Reklama
Jak zdiagnozować alergię na orzechy?
Alergie pokarmowe bywają trudne do rozpoznania, szczególnie alergie krzyżowe, bo przy nich największej wnikliwości wymaga zaobserwowanie, które produkty wywołują niepożądane objawy.
Na szczęście dziś diagnostyka jest na zaawansowanym poziomie i dostępne są szczegółowe testy alergiczne, określające, na które substancje układ odpornościowy reaguje niewłaściwie.
Testy na alergie pokarmowe wykonuje się albo na skórze albo z krwi, a dokładnie z jej próbki pobranej z żyły łokciowej, przy czym ta druga metoda jest bardziej dokładna.
Badania na alergie można wykonać bezpłatnie, w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia, jednak wyłącznie na zlecenie lekarza.
Do kogo udać się z podejrzeniem alergii na orzechy? Można zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który zwykle kieruje pacjenta do specjalisty alergologa. Ten z kolei daje pacjentowi skierowanie na testy alergologiczne.
Reklama
Co robić, gdy dostaniemy uczulenia na orzechy? Pierwsza pomoc
Ponieważ uczulenie na orzechy niekiedy od razu objawia się bardzo silnie, warto wiedzieć, co robić przy wystąpieniu pierwszych symptomów.
Jak postępować, gdy alergia na orzechy laskowe, włoskie lub inne objawia się obrzękiem przełyku, dusznościami i utrudnionym oddychaniem?
Przede wszystkim należy umieścić poszkodowanego w bezpiecznym miejscu i pozbawić go kontaktu z alergenem.
Jeśli reakcja uczuleniowa jest silna, należy wezwać pogotowie, a w międzyczasie próbować przywrócić swobodny oddech, zmniejszając obrzęk. Można to robić za pomocą zimnych okładów lub nawet umieszczeniu w ustach kostek lodu.
Jeśli osoba obarczona alergią posiada w domu leki odczulające, należy je niezwłocznie podać.
Gdy mają one postać tabletek, należy najpierw upewnić się, że pacjent będzie w stanie je przełknąć. Jeśli poszkodowany straci przytomność, należy rozpocząć resuscytację. Nie wolno zostawiać chorego bez opieki.
Co robić, gdy alergia na orzechy objawia się łagodniej? Gdy nie ma stanu zagrożenia życia, należy odizolować wywołujący reakcje alergen, a następnie rozpocząć leczenie.
Jak leczyć uczulenie na orzechy? Gdy pojawiają się objawy skórne czy też dolegliwości ze strony układu pokarmowego, zwykle stosuje się leki przeciwalergiczne.
Niektóre z nich dostępne są bez recepty - np. preparaty z cetyryzyną. Substancja ta to lek przeciwhistaminowy II generacji, który hamuje łączenie histaminy z receptorami, a tym samym łagodzi reakcje uczuleniowe organizmu.
Czego unikać przy uczuleniu na orzechy?
Odpowiedź wydaje się banalnie prosta… Czego unikać przy alergii na orzechy? Oczywiście przede wszystkim orzechów. Nie wystarczy jednak zrezygnować z chrupania surowych migdałów, pistacji, nerkowców, orzechów włoskich i innych.
Należy pamiętać, że śladowe różnych gatunków orzechów mogą znaleźć się w rozmaitych produktach spożywczych (niekiedy nawet tych, w których ich obecności nikt by się nie spodziewał).
Dlatego właśnie alergicy powinni zawsze zwracać uwagę na skład kupowanych produktów i zachowywać ostrożność.
Należy także pamiętać, że orzechy wywołują tzw. alergie krzyżowe. W związku z tym osoby uczulone na orzechy powinny także unikać takich produktów jak sezam, niektóre zboża czy owoce pestkowe (głównie brzoskwinie i wiśnie).
Pacjenci uczuleni na orzechy powinni też unikać kontaktu z pyłkami niektórych roślin, wywołujących u nich alergie wziewne (przede wszystkim z bylicą, leszczyną i brzozą).
Reklama
Czy istnieją domowe sposoby na uczulenie na orzechy?
Które sposoby domowe mogą okazać się skuteczne na uczulenie na orzechy? Właściwie chyba jedyną w pełni bezpieczną i skuteczną metodą jest unikanie alergenu, czyli rezygnacja z jedzenia orzechów i innych produktów, które mogą je zawierać.
Dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb organizmu jest niezwykle ważne dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Inne domowe sposoby na alergię można traktować wyłącznie jako uzupełnienie specjalistycznej terapii, a nie jej substytut.
Niekiedy łagodzą one uciążliwe objawy uczulenia, nie są w stanie jednak niwelować jego przyczyn.
Jakie to metody? Np. okłady łagodzące podrażnienia skóry. Do wykonywania okładów można stosować napary ziołowe, pamiętając jednak o tym, że niektóre zioła również mogą uczulać…
Podrażnione oczy zaleca się przepłukiwać solą fizjologiczną, która jest zupełnie obojętna dla ludzkich tkanek, a zatem nigdy nie podrażnia i nie uczula.
Solą można także płukać nos i zatoki przynosowe, jeśli alergia powoduje katar.
