Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej podzielić można na: miejscowe, ogólne i kombinowane. Wybrany rodzaj zależy od planowanego zabiegu. Lekarz anestezjolog po przeprowadzeniu badań, w szczególności oceny nawodnienia pacjenta dobiera rodzaj znieczulenia.
Przygotowanie do operacji
Źródło: 123RF
Spis treści

Znieczulenie jest szeregiem działań i zabiegów medycznych mających na celu wprowadzenie pacjenta w stan bezbolesności. Przedstawiamy sposoby prowadzenia znieczulenia do operacji w obrębie jamy brzusznej.

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej a nawodnienie pacjenta

Dla lekarza anestezjologa bardzo ważnym elementem badania jest ocena stanu nawodnienia pacjenta. Operacje w obrębie brzucha najczęściej doprowadzają do zaburzeń tego stanu, a same choroby przewodu pokarmowego predysponują do znacznej utraty płynów. Lekarz badając pacjenta musi zwrócić szczególną uwagę na objawy tzw. „ostrego brzucha”. Należą do nich:

  • nagły silny ból brzucha,
  • zatrzymanie gazów i stolca,
  • wymioty.

Są to objawy mogące wskazywać na bardzo poważną chorobę i wymagające w trybie pilnym wykonania operacji.

Reklama

Utrata wody z organizmu - przyczyny

Wśród źródeł utraty wody z organizmu lekarz szczególną uwagę zwraca na krwawienia z przewodu pokarmowego.

Źródłem mogą być:

Wymioty lub sonda żołądkowa obarczająca mogą także prowadzić do znacznych strat płynów zwłaszcza u chorych z niedrożnością jelit.

Trzecią co do częstości przyczyną znacznego odwodnienia jest biegunka. Może być skutkiem choroby jelit, zakażenia i powoduje nawet utratę 1-2 l płynów.

Reklama

Badania przed operacją

Badania wykonywane przed operacją, ściśle korelujące ze stanem nawodnienia chorego to:

  • hematokryt,
  • osmolalność surowicy,
  • stężenie mocznika,
  • stężenie kreatyniny,
  • stężenie elektrolitów,
  • diureza.

Reklama

Operacja brzuszna - zaburzenia metaboliczne i elektrolitowe

U chorych wymagających operacji brzusznych często stwierdza się zaburzenia metaboliczne i elektrolitowe. Niezwykle istotne jest wyrównanie odpowiednich zaburzeń przed planowanym zabiegiem.

Reklama

Operacja brzuszna - niewydolność nerek i wątroby

Częstymi współistniejącym zaburzeniami czynności narządów jest niewydolność nerek i niewydolność wątroby mogące komplikować przebieg operacji. W zależności od stopnia upośledzenia czynności narządu lekarz anestezjolog redukuje odpowiednio dawki leków.

Reklama

Co w przypadku operacji w trybie nagłym?

Jeśli operacja jest prowadzona w trybie nagłym to każdy chory jest traktowany jak pacjent z pełnym żołądkiem. Wiąże się to z niebezpieczeństwem aspiracji podczas znieczulenia. Chorzy tacy otrzymują przed zabiegiem doustne leki zobojętniające lub tzw. blokery receptorów H2.

Reklama

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej - ogólne i miejscowe

Znieczulenie ogólne – stosowane najczęściej i do najszerszego spektrum zabiegów.

Zaletami są przede wszystkim:

  • szybka indukcja,
  • możliwość sterowania głębokością sedacji, 
  • zabezpieczenie dróg oddechowych,
  • zapewnienie odpowiedniej wentylacji.

Jest wybierane głównie do rozległych zabiegów trwających powyżej godziny, a także tych, które wiążą się z ryzykiem powikłań i utraty krwi.

Znieczulenie miejscowe - zaliczamy tu znieczulenie zewnątrzoponowe, podpajęczynówkowe, krzyżowe i blokady nerwów.

Jego zalety to:

  • możliwość porozumiewania się lekarza chiruraga z pacjentem podczas operacji, dzięki czemu pacjent ma możliwość ciągłego informowania o swoich objawach,
  • zachowanie odruchów z dróg oddechowych,
  • głębokie zwiotczenie mięśni i skurcz jelit – zapewnia to najbardziej optymalne warunki do przeprowadzenia operacji,
  • znieczulenie miejscowe zapewnia możliwość znoszenia bólu pooperacyjnego za pomocą tzw. wlewu ciągłego przez cewnik zewnątrzoponowy,
  • zwiększony przepływ krwi przez jelita zapewnia optymalną ich funkcje podczas zabiegu.

Wady:

  • możliwość toksycznego działania leków przy omyłkowym podaniu dożylnym,
  • czasami mimo znieczulenia chory odczuwa bodźce – zmusza to do śródoperacyjnej zmiany na znieczulenie ogólne,
  • wysoki poziom znieczulenia może upośledzać czynność płuc i prowadzić do zaburzeń oddychania,
  • niemożność wykonania u chorych z infekcją lub zaburzeniami krzepnięcia.

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej - metoda kombinowana

Metoda kombinowana - polega na połączeniu znieczulenia zewnątrzoponowego i płytkiego ogólnego. Jest stosowana czasami do rozległych operacji nadbrzusza.

Jej największą zaletą jest fakt, że znieczulenie zewnątrzoponowe zmniejsza zapotrzebowanie na leki znieczulenie ogólnego, a to wiąże się z małym ryzykiem depresji mięśnia sercowego i może skracać czas wybudzenia i łagodzić występujące nudności. Ponadto metoda kombinowana zmniejsza ryzyko depresji oddechowej i poprawia czynność płuc.

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej - premedykacja

Prowadzenie znieczulenia w operacjach w obrębie jamy brzusznej charakteryzuje się pewną specyfiką. Do jej głównych założeń należą:

Premedykacja

Stosowane są typowe leki znieczulenia ogólnego oraz preoksygenacja 100% tlenem. Uzupełnienie objętości wewnątrznaczyniowej oraz ostrożne i stopniowe dawkowanie leków uspokajających zwiększają stabilność chorych podczas zabiegu

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej - indukcja

Wykonywana jest najczęściej szybko ze względu na ryzyko pełnego żołądka u pacjenta i możliwej aspiracji. Chorzy szczególnie narażeni na to ryzyko to pacjenci z niedrożnością jelit, ofiary urazów, pacjentki w ciąży, chorzy znacznie otyli oraz pacjenci z wodobrzuszem.

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej - podtlenek azotu

Podtlenek azotu jest najczęściej stosowanym lekiem do indukcji i potrzymania znieczulenia. Podczas operacji brzusznych może on jednak powodować rozdęcie pętli jelitowych. Może to utrudnić zamknięcie powłok brzucha, a także być przyczyną zaburzeń ukrwienia jelit.

W związku z tym stosowanie podtlenku azotu jest bezwzględnie przeciwwskazane u pacjentów z niedrożnością oraz podczas wykonywania zabiegów na nieprzygotowanych jelitach.

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej - leki zwiotczające mięśnie

Zwiotczenie mięśni szkieletowych jest konieczne to wszystkich zabiegów w obrębie jamy brzusznej. Do operacji w obrębie brzucha lekarz musi zastosować wyjątkowo silne zwiotczenie, gdyż rozdęte pętle jelitowe czy przeszczepione narządy zwiększają objętość jamy brzusznej. Aby ponowne zamknięcie powłok było możliwe mięśnie muszą być całkowicie wiotkie.

Znieczulenie do operacji w obrębie jamy brzusznej - terapia płynami

Operacje na brzuchu charakteryzują się możliwością utraty dużej ilości płynów, więc terapia płynami wymaga właściwego podania zgodnie z bieżącym zapotrzebowaniem oraz uzupełniania strat. Operacje jamy brzusznej zazwyczaj wiążą się z dużym krwawieniem. Właściwa obserwacja pola operacyjnego jest obowiązkiem lekarza, gdyż dokładna ocena utraconej krwi umożliwia precyzyjne korygowanie strat.

Płyny są tracone przez chorego także drogą parowania z powierzchni otrzewnej. Otrzewna jest to cienka błona pokrywająca narządy jamy brzusznej. Parowanie z jej powierzchni jest bezpośrednio uzależnione od wielkości odsłoniętego obszaru, a więc od rozległości zabiegu. Lekarz na bieżąco ocenia utraty płynów również przez sondę żołądkową i inne dreny z przewodu pokarmowego.

Operacje brzuszne - powikłania

Najczęstsze problemy w trakcje operacji brzusznych to:

1. Upośledzenie czynności płuc

Najczęściej jest spowodowane manipulacjami jelit w celu uwidocznienia pola operacyjnego lub wdmuchiwaniem gazu podczas zabiegu laparoskopii. Manewry te powodują uniesienie przepony i zmniejszenie objętości płuc. Może dojść do niedotlenienia narządów. W celu zapobiegania temu powikłaniu lekarz ustawia na respiratorze tzw. wentylację z zastosowaniem dodatniego ciśnienia, które zapobiega zapadaniu się pęcherzyków.

2. Zmiany w krążeniu krwi

Wskutek manipulacji jelitami dochodzi często do spadku ciśnienia krwi, częstoskurczu serca czy nagłego zaczerwienienia twarzy. Mechanizm tego powikłania nie został do końca wyjaśniony. Sytuacja taka może być niebezpieczna.

3. Termoregulacja

Podczas otwartych operacji bardzo często dochodzi do znacznej utraty ciepła. Lekarz anestezjolog dba o to aby nie wyziębić pacjenta.

4. Opioidy

Leki te podawane w premedykacji lub podczas znieczulenia zewnątrzoponowego mogą wywoływać bolesny skurcz dróg żółciowych, co może utrudniać postępowanie chirurgiczne i wykonywanie badań. Pacjentowi podaje się w takich sytuacjach zazwyczaj nalokson, nitroglicerynę lub glukagon.

5. Zakażenia

W wyniku pęknięcia jelita może dojść do skażenia otrzewnej treścią kałową. Prowadzi to do szybkiego rozwoju zakażenia ogólnego (czyli posocznicy).

Sposoby znieczulenia w najczęściej wykonywanych operacjach w obrębie jamy brzusznej

1. Operacje żołądka

Zabiegi całkowitego lub częściowego usunięcia żołądka wykonuje się zwykle w znieczuleniu ogólnym lub kombinowanym (ogólnym i zewnątrzoponowym). W trakcie tych zabiegów istnieje duże ryzyko zachłyśnięcia, więc lekarz wybiera zwykle wprowadzenie metodą szybką lub zaintubowanie przytomnego pacjenta. W trakcie tych zabiegów istnieje także duże ryzyko krwawień i utraty płynów.

2. Wycięcie wyrostka robaczkowego

Zabieg wykonuje się przez nacięcie w prawej dolnej okolicy brzucha. Przed rozpoczęciem znieczulenia należy pacjenta dobrze nawodnić, gdyż gorączka i wymioty podczas zapalenia powodują utratę płynów. Wprowadzenie do znieczulenia wykonujemy metodą szybką a znieczulenie jest zwykle ogólne. W skrajnych przypadkach gdy rozwinęła się uogólniona infekcja, lekarze przeprowadzają szybki zabieg w znieczuleniu miejscowym.

3. Operacje przepuklin - pachwinowej, brzusznej, udowej

Wykonuje się cięcie skórne długości 7-10cm w okolicy pachwiny. Cięcie przebiega przez skórę, tkankę podskórną, następnie chirurg dociera do miejsca defektu. Chirurg zwykle używa syntetycznego tworzywa (siatki) do naprawy ubytku. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym z dożylnie podanym lekiem uspokajającym, w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub ogólnym. Podczas tych operacji lekarz rozważa wyciągnięcie rurki intubacyjnej w trakcie zabiegu i zastąpienie jej maską krtaniową. Jest to wykonywane w celu zmniejszenia kaszlu podczas wybudzania, który to mógłby nadwyrężyć zoperowaną przepuklinę.

4. Wycięcie pęcherzyka żółciowego

Jest to jeden z najczęstszych zabiegów w chirurgii ogólnej. Jest on wykonywany po otwarciu jamy brzusznej, czyli po tzw. laparotomii lub bez otwarcia powłok – metodą tzw. laparoskopii. W obu przypadkach stosowane jest znieczulenie ogólne. Obecnie najczęściej wybierana jest metoda laparoskopowa ze względu na minimalizację bólu pooperacyjnego i szybszy powrót do zdrowia. Chory nie ma rany pooperacyjnej, tylko 3-4 drobne nacięcia, co jest istotnym aspektem estetycznym.

Laparoskop to cienki instrument chirurgiczny z kamerą na końcu, wprowadzany jest w okolicę pęcherzyka, a kamera przekazuje obraz w powiększeniu na ekran monitora. Następnie wprowadza się w okolicę operowaną pozostałe instrumenty chirurgiczne, które pozwalają pracować wewnątrz jamy brzusznej. Zabieg wykonuje się przez 3 lub 4 nacięcia długości do 0,5 cm. Podczas zabiegu konieczne jest silne zwiotczenie mięśni, gdyż aby uwidocznić pole operacyjne jamę brzuszną wypełnia się powietrzem. Następnie zmieniony pęcherzyk żółciowy usuwa się za pomocą elektrokoagulacji lub laserem. Większość pacjentów jest wypisywana do domu następnego dnia po operacji.

5. Operacje trzustki

Najczęściej wykonywanym zabiegami są całkowite wycięcie trzustki lub częściowa resekcja tzw. metodą Whipple’a. Operacje te wykonuje się z powodu raka trzustki, torbieli lub z powodu opornego na leczenie zapalenia trzustki. Zabiegi wykonywane są w znieczuleniu ogólnym i są szczególnie niebezpieczne, gdyż predysponują do znacznych krwawień, utraty płynów oraz zapalenia otrzewnej lub niedrożności jelit. Są to zazwyczaj trudne i czasochłonne zabiegi i wymagają od lekarzy szczególnej ostrożności.

6. Usunięcie śledziony

Usunięcie śledziony (splenektomia) jest wykonywana najczęściej po urazach, także planowo w leczeniu plamicy małopłytkowej. Stosuje się znieczulenie ogólne ze zwiotczeniem mięśni szkieletowych. Operacja jest obarczona dużym ryzykiem krwawienia, więc lekarze w celu przetoczeń zakładają dodatkowy cewnik dożylny o dużej średnicy. Zabieg wykonywany jest przez otwarcie jamy brzusznej, czasem bywa potrzebne dojście przez klatkę piersiową. W okresie pooperacyjnym chorym należy podać poliwalentną szczepionkę przeciwko pneumokokom.

Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Gastrologia
Postrzępiony stolec – co go wywołuje i jak wygląda?
Kobieta siedzi na sedesie
Gastropatia rumieniowa - co to jest i jak ją leczyć? Przyczyny i objawy
Kobieta z objawami gastropatii rumieniowej
Ból żołądka po alkoholu - jak z nim walczyć i dlaczego występuje?
Kobietę boli żołądek po alkoholu
Podobne artykuły
Choroba żołądka i dwunastnicy
Zapalenie dwunastnicy - dieta i leczenie
Wizualizacja uchyłków esicy
Uchyłki esicy - czym są? Objawy, leczenie, dieta
Młoda kobieta ma biegunkę
Luźny stolec to skutek nieprawidłowego formowania kału. Sprawdź, jak go zatrzymać
Owsik pod mikroskopem
Czego nie lubi owsik? Dieta i zasady odżywiania

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!