W leczeniu cukrzycy, oprócz przyjmowania leków obniżających poziom glukozy we krwi i kontroli jej poziomu, bardzo ważne jest utrzymanie odpowiedniej diety. Dieta cukrzycowa nie musi być jednak nudna i monotonna. Trzeba tylko poznać jej zasady.
Na powstanie cukrzycy wpływ mają:
- uwarunkowania genetyczne
- zakażenia wirusowe
- nadwaga.
Najważniejszymi elementami w jej leczeniu są: aktywność fizyczna, przyjmowanie leków oraz właściwa dieta cukrzycowa.
Dieta diabetyka
Skoro właściwe odżywianie stanowi podstawę leczenia w cukrzycy, jadłospis dla cukrzyka powinien zawierać wszystkie składniki pokarmowe: węglowodany, białka, tłuszcze oraz witaminy, składniki mineralne i błonnik. Składniki odżywcze powinny pokrywać zapotrzebowanie energetyczne w następujących proporcjach: węglowodany 45-50 proc., tłuszcze 30-35 proc., białka 15-20 proc.
Węglowodany
Dieta cukrzyka jest bogata w węglowodany, które dzieli się na cukry proste i złożone. Do tych pierwszych zalicza się: glukozę, fruktozę oraz galaktozę. Cukry proste znajdują się we wszystkich słodzonych produktach i wielu owocach, zwłaszcza suszonych. Wchłaniają się niezwykle łatwo i powodują gwałtowne podniesienie poziomu glukozy, dlatego zaleca się unikanie cukrów prostych na rzecz produktów zawierających cukry złożone. Najlepszym przykładem takiego węglowodanu jest skrobia, zawarta m.in. w ziarnach zbóż, warzywach i mało słodkich owocach.
Białka
W menu diabetyka nie może zabraknąć białka. Jakościowo najlepsze jest białko zwierzęce, ale ze względu na tłuszcz jadłospis cukrzyka powinien być uzupełniony o białko roślinne. Preferowane są chude gatunki mięs i wędlin, ryby, mleko odtłuszczone, serki (raczej białe). W przypadku choroby nerek spowodowanej cukrzycą należy ograniczyć spożywanie białek, zgodnie z ustaleniami lekarza.
Tłuszcze
W przypadku diety cukrzycowej ogromne znaczenie ma rodzaj spożywanych tłuszczów. Należy wybierać tłuszcze roślinne, praktycznie wykluczając tłuszcze zwierzęce z jadłospisu - smalec, słonina, masło, ciasta z kremem i inne tłuste słodycze.
Produkty i potrawy zalecane w diecie cukrzycowej
Produkty zbożowe
Dieta w cukrzycy narzuca pacjentowi spożywanie pieczywa razowego, żytniego z dodatkiem otrąb i nasion, typu graham oraz chleba chrupkiego. Dobrym rozwiązaniem są grube kasze: pęczak, gryczana, jaglana, grube makarony z mąki razowej, ryż brązowy oraz płatki owsiane.
Warzywa i owoce
Dieta diabetyka musi być bogata w warzywa (ok. 500g/dobę) i owoce (200-300g/dobę). Przepisy dla cukrzyków powinny zawierać ziemniaki, pomidory, ogórki świeże i kiszone, rzodkiewkę, sałatę zieloną, brokuły, brukselkę, cukinię, cykorię, fasolkę szparagową, kalafior, kapusty, kapustę pekińską, paprykę, pory, szparagi, koperek, zieloną pietruszkę, kabaczek, szczypiorek, natkę pietruszki, seler naciowy, grzyby, owoce jagodowe, owoce cytrusowe, kiwi, jabłka, truskawki, wiśnie, brzoskwinie, morele, nektarynki.
Mleko i produkty mleczne
Mleko raczej powinno być wyeliminowane z diety cukrzycowej, chyba że będzie to rzadko spożywane mleko o niskiej zawartości tłuszczu. Jadłospis cukrzyka można uzupełniać serami twarogowymi: chudymi, ziarnistymi o obniżonej zawartości tłuszczu.
Mięso, wędliny, ryby
Dieta przy cukrzycy wymaga od chorych sięgania po mięso chude: cielęcina, indyk, kurczak, konina, wołowina, królik, dziczyzna. Tłuste wędliny takie jak boczek powinny zostać zamienione na wędliny chude: szynka wołowa, drobiowa, polędwica drobiowa. Zamiast mięsa warto częściej sięgać po świeże ryby: dorsz, flądra, mintaj, morszczuk, pstrąg strumieniowy, sandacz, sola, szczupak.
Tłuszcze
Zamiast tłuszczów zwierzęcych należy korzystać z roślinnych takich jak oliwa z oliwek i olej rzepakowy (można je również spożywać na surowo i poddawać obróbce termicznej).
Produkty i potrawy niewskazane w diecie cukrzycowej
Produkty zbożowe
Przy diecie cukrzycowej nie należy spożywać pieczywa pszennego, pieczywa z dodatkiem miodu lub karmelu oraz mąki pszennej. Potrawy dla cukrzyków nie powinny być rozgotowane: kasza, ryż, makaron, błyskawiczne płatki śniadaniowe, (produkty rozgotowane powodują szybki wzrost glikemii poposiłkowej).
Warzywa i owoce
Nie wszystkie warzywa i owoce są zdrowe w diecie przy cukrzycy. Warzywa rozgotowane, buraki zasmażane, marchew oprószana (ma wysoki indeks glikemiczny). Warzywa z puszki (zawierają dużo soli), frytki, ziemniaki puree (rozgotowane powodują szybki wzrost glikemii poposiłkowej), banany, winogrona owoce z puszki, owoce bardzo dojrzałe i owoce suszone mają niekorzystne działanie w cukrzycy.
Mleko i produkty mleczne
Przepisy diety cukrzycowej nie zawierają tłustego i skondensowanego mleka, zabielaczy do kawy, śmietany oraz tłustych serów do smarowania typu „fromage”, śmietankowych, dojrzewających, podpuszczkowych, serów topionych i słodzonych deserów mlecznych.
Mięso, wędliny, ryby
Tłuste gatunki mięsa jak wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, wszystkie podroby tłuste, drobno mielone, salami, pasztety, pasztetowa, parówki, boczek, kiełbasy nie powinny się znaleźć w żadnym jadłospisie cukrzyka. Podobnie jak tłuste ryby smażone na maśle lub panierowane, krewetki, kawior, kalmary, małże, jajecznica na maśle, boczku, słoninie i smalcu.
Tłuszcze
Tłuszcze zwierzęce w diecie cukrzycowej są zdecydowanie odradzane (masło, słonina, smalec i margaryny twarde).
Cukier i słodycze
W jadłospisie cukrzyka nie powinny się także znaleźć: cukier, miód i słodycze zawierające tłuszcz: ciasta z masami, czekolada mleczna lub owocowa, batony, wafelki z nadzieniem, chałwa i desery tłuste
Właściwe odżywianie jest jednym z elementów koniecznych do utrzymania dobrego stanu zdrowia pacjentów chorujących na cukrzycę. Terapię żywieniową należy stosować zarówno u pacjentów z zaburzoną gospodarką węglowodanową (stanem przedcukrzycowym) jak i u pacjentów ze zdiagnozowana cukrzycą, wymagających podawania leków doustnych lub insuliny. Dieta dla cukrzyków, może być stosowana przez osoby niechorujące na cukrzycę, ponieważ właściwie nie różni się od prawidłowo zbilansowanej diety dla osób zdrowych, posiadając wszystkie niezbędne witaminy oraz składniki odżywcze i mineralne.
Dieta dla cukrzyka może być punktem wyjścia do zdrowego trybu życia przez odrzucenie niewłaściwego sposobu odżywiania. Najlepsza dieta diabetyka to taka, którą opracujesz sam w oparciu o fachową wiedzę, własne gusta kulinarne i konsultację lekarską.
