Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗
Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗
Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗

Glukoza u dziecka - jakie są normy? Skąd za niski i podwyższony poziom cukru?

Nieprawidłowe wartości glukozy we krwi podczas ciąży mogą wpłynąć na poziom glukozy u noworodka w pierwszych dobach życia. Czy wysoki poziom glukozy u dziecka zawsze świadczy o cukrzycy? Co prowadzi do wystąpienia hipoglikemii, a co do pojawienia się hiperglikemii? Przeczytaj artykuł i poznaj odpowiedzi na najważniejsze pytania.
Pomiar glukozy u dzieci
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Norma stężenia glukozy we krwi została ustalona przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne i dla wszystkich niezależnie od wieku i płci wynosi 70-99 mg/dL. Wyjątek stanowią ciężarne oraz noworodki, dla nich ustala się odrębne normy.
  • Stanem zagrażającym zdrowiu, a nawet życiu dziecka jest zarówno hipoglikemia (zbyt niskie stężenie glukozy we krwi), jak i hiperglikemia (zbyt wysokie stężenie glukozy we krwi).
  • Hipoglikemia i hiperglikemia mogą świadczyć o różnych chorobach, ale mogą to być też powikłania samej choroby – cukrzycy.
SPRAWDŹ TEŻ: Poziom cukru - jaka jest norma cukru we krwi? Wyniki
Spis treści

Reklama

Normy glukozy u dziecka - jaki jest jej prawidłowy poziom?

Poziom glukozy we krwi dziecka to równie istotny parametr, jak i u osób dorosłych. Odchylenia od normy mogą świadczyć, że u Twojej pociechy występuje nieprawidłowa glikemia na czczo, nieprawidłowa tolerancja glukozy, a nawet cukrzyca. Oczywiście, nieprawidłowy poziom glukozy we krwi dziecka może też świadczyć o innych chorobach, np.: chorobach trzustki, nadczynności tarczycy bądź o nadczynności guza nadnerczy.

Norma glukozy u dziecka jest taka sama, jak u osoby dorosłej. Glukoza na czczo u dziecka powinna wynosić między 70, a 99 mg/dL. Wartości w tym przedziale uznaje się za prawidłowy poziom cukru u dziecka. Należy pamiętać, że minimum 8 godzin przed testem nie należy podawać dziecku jedzenia i picia (oprócz wody), by w odpowiedni sposób, bez przekłamań, zmierzyć cukier na czczo u dziecka.

Jeżeli wskazana norma cukru we krwi u dziecka zostanie przekroczona, niezbędna jest dalsza diagnostyka w celu wykluczenia różnych chorób.

Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna podaje, że liczba chorych na cukrzycę wciąż rośnie. Podstawą leczenia chorego jest monitorowanie stężenia glukozy we krwi (glikemii).

Reklama

Jaki powinien być poziom cukru u dziecka w zależności od wieku?

Za wyjątkiem noworodków, dzieci mają takie same normy glukozy jak dorośli. Niezależnie od tego, ile lat ma Twoja pociecha, norma cukru dla wszystkich jest taka sama. Dwie wyjątkowe grupy, dla których ustanowiono odrębne wartości norm to kobiety w ciąży i noworodki.

Według Amerykańskiego Towarzystwa Pediatrycznego (American Academy of Pediatrics) u noworodka hipoglikemię rozpoznaje się gdy, glukoza wynosi poniżej 35 mg/dl po urodzeniu (czyli w czasie pierwszych 4  godzin życia) i  poniżej 45 mg/dl w kolejnych godzinach 1. doby życia. U małych dzieci i dorosłych hipoglikemię oznacza poziom glukozy poniżej 70 mg/dl. 

Takie są wytyczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Niezależnie więc, czy mierzony jest poziom cukru u dziecka w wieku 11 lat czy też w wieku 12 lat, prawidłowe wartości zawsze będą takie same.

Reklama

Niska glukoza u dziecka. Dlaczego powinna niepokoić?

Gdy stężenie glukozy we krwi wynosi mniej niż 70 mg/dl (3,9 mmol/l) mówimy o hipoglikemii u dziecka, niezależnie od występowania objawów klinicznych.  

Warto wiedzieć, że u części chorujących na cukrzycę typu 1 od wielu lat, objawy hipoglikemii mogą pojawiać się dopiero przy niższych wartościach glikemii.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne uznaje hipoglikemię za najczęstsze ostre powikłanie cukrzycy. Wśród przyczyn hipoglikemii wymienić można:

  • nadmiar insuliny w organizmie – dawka mogła zostać podana zbyt głęboko lub w za dużej ilości;
  • niedobory pokarmowe – posiłek był za mało kaloryczny lub odstępy pomiędzy posiłkami, a podaniem insuliny były zbyt duże;
  • zbyt intensywny lub dłuższy wysiłek bez uprzedniego przygotowania.

Objawy hipoglikemii u dziecka to przede wszystkim:

  • uczucie silnego głodu lub wstręt do jedzenia,
  • drżenie rąk,
  • nadmierna potliwość,
  • kołatanie serca,
  • trudności ze skupieniem,
  • zaburzenia zachowania
  • niepokój, drażliwość,
  • bladość,
  • zaburzenia mowy, koordynacji ruchów.

Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne wskazuje na kilka rodzajów hipoglikemii. Stopień ciężkości hipoglikemii zależy od tego jak bardzo obniżona jest glukoza u dziecka. 

Najbardziej niebezpieczna jest ciężka hipoglikemia. Występuje ona, gdy niski cukier u dziecka powoduje ciężkie upośledzenie zdolności poznawczych. W sytuacji tej wymagana jest pomoc innej osoby w celu podania węglowodanów czy wykonania innych czynności, które mogą skorygować hipoglikemię.

Kolejny typ to klinicznie istotna hipoglikemia. Niskiemu poziomowi glukozy we krwi dziecka towarzyszą wówczas typowe objawy hipoglikemii. Naukowcy z Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego wyróżnili również nieświadomość hipoglikemii, czyli nieodczuwanie niskich wartości glikemii (<70 mg/dl). Może być to także powikłanie częstych epizodów hipoglikemii.

Inne rodzaje to prawdopodobna objawowa hipoglikemia oraz pseudohipoglikemia. Ta pierwsza to zdarzenie, podczas którego nie zmierzono poziomu cukru, ale objawy były charakterystyczne dla hipoglikemii. Natomiast ta druga to sytuacja, gdy u chorego na cukrzycę pojawiają się objawy charakterystyczne dla hipoglikemii, lecz stężenie glukozy w osoczu jest większe niż 70 mg/dL.

Hipoglikemia niesie ogromne zagrożenie dla chorych. Po pierwsze, może sprawić, że dziecko będzie żyć w lęku przed tym, że znowu dojdzie do epizodu spadku glukozy we krwi, co z kolei może przekładać się na utratę radości życia. Innym niebezpieczeństwem jest kwestia związana ze stale obniżającym się progiem glikemii, przy której występują jakiekolwiek sygnały ostrzegawcze aż do ich całkowitej utraty. Może to powodować ogromne szkody psychologiczne, jak i fizyczne dla dziecka.

Badania przeprowadzone przez Gogitidze’a, Hedringtona, Briscoe’a dowiodły, że podczas epizodu hipoglikemii uwalniają się czynniki prozapalne i prozakrzepowe, które mogą przyspieszać rozwój miażdżycy u osób z cukrzycą.

Niestety, hipoglikemia nie pozostaje bez znaczenia również dla serca, powodując zaburzenia jego rytmu i kurczliwości. Niepokojącym jest fakt, że zaburzenia rytmu serca podczas tzw. hipoglikemii nocnych uznano za możliwą przyczynę nagłych zgonów podczas snu u osób młodych z cukrzycą typu 1.

Hipoglikemia może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Niski poziom cukru w ciąży powinien zostać niezwłocznie zgłoszony lekarzowi prowadzącemu, aby uniknąć powikłań w przypadku matki, jak i dziecka.

Aby zbadać poziom glukozy we krwi w ciąży, można wykonać test obciążenia glukozą - OGTT. Jedna ze znanych influencerek ze świata medycyny opisywała na swoim blogu, że przed badaniem bardzo szybko wypiła glukozę. Jest to jednak niewłaściwa praktyka. Glukozę do badania należy pić małymi łykami przez 5 minut, ponieważ zbyt szybkie wypicie może wywołać wymioty.

Należy pamiętać, że nie można czerpać wiedzy medycznej z mediów społecznościowych, gdyż przekazywane informacje mogą być nieprawdziwe i szkodliwe dla zdrowia. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto zgłosić się do lekarza prowadzącego, który odpowie na nurtujące pytania. 

Reklama

Czy niska glukoza u noworodka jest niebezpieczna?

Badania przeprowadzone przez Northama, Andersona, Jacobsa wykazały, że hipoglikemia jest szczególnie niebezpieczna u najmłodszych. Okazuje się, że ryzyko uszkodzenia funkcji poznawczych jest wyższe im niższy jest wiek osoby doświadczającej hipoglikemii. Z tego względu należy uznać, że hipoglikemia u noworodka może zagrażać rozwojowi, a nawet życiu dziecka.

Niski poziom glukozy we krwi może wystąpić u dzieci matek chorujących na cukrzycę, ale także u dzieci z zaburzeniami wzrostu wewnątrzmacicznego. Przedłużająca się hipoglikemia może wskazywać na poważne defekty metabolizmu (zaburzenia glikogenolizy, glukoneogenezy, lipolizy i oksydacji kwasów tłuszczowych).

Trzeba pamiętać, że u ciężarnych norma glukozy we krwi jest inna niż u reszty osób i wynosi do 92 mg/dL. Powikłaniem stale podwyższonych wartości glikemii u matki jest wytwarzanie zbyt dużej ilości insuliny przez dziecko tzw. przejściowy hyperinsulinizm. W konsekwencji po porodzie u noworodka mogą występować niskie poziomu cukru we krwi przez kilka pierwszych dni życia. 

https://youtu.be/v8jcf15hCTU

Hipoglikemia u noworodka wiąże się z szeregiem konsekwencji zdrowotnych. Mogą pojawić się drażliwość, zaburzenia oddychania, hipotermia, a nawet drgawki. Niestety u dzieci, których matki miały cukrzycę ciężarnych, w dorosłym życiu znacznie częściej występuje otyłość, nietolerancja laktozy czy cukrzyca.

Przyczyny hipoglikemii u noworodka to:

  • przejściowy niedobór energii wynikający z niewystarczającej dostępności pokarmu po urodzeniu;
  • pojawienie się czynników, które zwiększają zapotrzebowanie na energię, np. wyziębienie;
  • zmniejszenie zapasów glikogenu zwłaszcza u wcześniaków;
  • inne choroby, np. kwasice organiczne, galaktozemia, mukowiscydoza.

Jak wygląda postępowanie przy hipoglikemii u noworodka? U dzieci z wartością glikemii poniżej 45mg% lub z cechami klinicznymi hipoglikemii postępowaniem z wyboru jest dożylne podanie roztworu glukozy. W grupie dzieci zagrożonych wystąpieniem hipoglikemii dba się o karmienie w pierwszej godzinie życia oraz oznacza poziom glukozy we krwi przed i/lub po karmieniach. 

Jak długo trwa hipoglikemia u noworodka matki chorującej na cukrzycę w ciąży? Zazwyczaj ten stan powinien się unormować w ciągu kilku dni.

Reklama

Co powoduje spadek glukozy u dziecka?

Nagły spadek cukru (glukozy we krwi) u dziecka to częste powikłanie cukrzycy, jednakże to niejedyny powód takiego stanu rzeczy. Spadek cukru u zdrowego dziecka, tzn. nieobarczonego cukrzycą, może być konsekwencją infekcji, np. nieżytu żołądkowo-jelitowego. Wśród przyczyn spadku cukru u dziecka wymienić można również głodzenie czy zbyt duże przerwy w karmieniu, a także zaburzenia regulacji homeostazy.

Jak pisze dr n. med. Agnieszka Brandt, za spadek cukru u dziecka, który wymaga dalszych badań diagnostycznych uznaje się stężenie glukozy na poziomie poniżej 45 mg/dl.

Objawy spadku cukru u dziecka to bladość, szybkie kołatanie serca czy dziwne zachowanie, które może przypominać stan upojenia alkoholowego, zmiana charakteru pisma, nielogiczne odpowiadanie na pytania, zaburzenia mowy, równowagi, niepokój, chwiejność emocjonalna.

W przypadku łagodnej lub umiarkowanej hipoglikemii, dziecko jest przytomne i może połykać. Należy szybko podać do spożycia 10-15g węglowodanów prostych np. glukozy w tabletkach lub żelu. Nie należy zastępować węglowodanów prostych słodyczami, np. czekoladą czy batonikiem, bo utrudniają one wchłanianie glukozy do układu pokarmowego.

Przy ciężkiej hipoglikemii chore dziecko wymaga podania domięśniowego glukagonu lub w formie donosowej i wezwania pogotowia ratunkowego, gdyż może dojść do ponownego spadku glukozy we krwi.  

Spadek cukru u noworodka to bardzo często powikłanie po cukrzycy ciężarnych u jego mamy. Trzeba jednak pamiętać, że spadek glukozy u noworodka może być konsekwencją chorób dziecka, o których wspomnieliśmy we wcześniejszej części tego artykułu.

Reklama

Podwyższona glukoza u dziecka

Zwiększone stężenie glukozy, czyli hiperglikemia, może wskazywać na niewyrównaną cukrzycę. Rozpoznaje się ją, gdy cukier na czczo u dziecka jest większy niż 126 mg/dl (>7 mmol/l), a stężenie w badaniu przygodnym (z próbki krwi pobranej o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatniego posiłku) wynosi więcej niż 200 mg/dl (11,1 mol/l).

Jeszcze 100 lat temu dzieci chorujące na cukrzycę typu 1 nie dożywały dorosłości. Pacjenci celowo głodzili się, ponieważ sądzili, że w ten sposób poprawią stan swojego zdrowia. Wszystko zmieniło się, gdy w 1923 roku wypuszczono na rynek, odkrytą 2 lata wcześniej, insulinę. Jeszcze w tym samym roku odkrywcy doczekali się Nagrody Nobla.

Dniem, który odmienił historię był dokładnie 23 stycznia 1922 roku. Wtedy to zrozpaczony ojciec, zgodził się na zastosowanie terapii eksperymentalnej u swojego 14-letniego Leonarda Thompsona. Chłopiec był już na schyłkowym etapie cukrzycy, ważył tylko 29,5 kg i wciąż zapadał oraz wybudzał się ze śpiączki cukrzycowej. Po podaniu insuliny cukier spadł do 77 mg/dl, przestały występować też objawy kwasicy. Chłopak ostatecznie dożył 27 roku życia. Zmarł na zapalenie płuc, które z dużym prawdopodobieństwem było powikłaniem po cukrzycy.

Wysoka glukoza u dziecka, czyli hiperglikemia, to kolejna, po hipoglikemii niebezpieczna sytuacja, z którą muszą liczyć się rodzice małych diabetyków. Podwyższony poziom glukozy u dziecka może wywołać:

  • potrzebę częstego oddawania moczu, czyli poliurię;
  • wzmóc pragnienie, czyli polidypsję;
  • osłabienie,
  • wzmożoną senność
  • zaburzenia koncentracji.

Jeżeli poza hiperglikemią pojawią się poniższe objawy, może to świadczyć o rozwinięciu się niebezpiecznego dla życia ostrego powikłania pod postacią kwasicy ketonowej:

  • nudności,
  • wymioty,
  • bóle brzucha,
  • ból głowy,
  • tzw. oddech kwasiczy o zapachu acetonu.

W takiej sytuacji, jak najszybciej trzeba zmierzyć poziom cukru u dziecka. Jeśli przekroczy on 250 mg/dl, należy podać dziecku dawkę korekcyjną insuliny. Warto też uzupełnić płyny, najlepiej podać dziecku niegazowaną wodę mineralną. Dziecko powinno wypić minimum 1 litr wody w ciągu 1,5-2 godzin.

Wśród przyczyn hiperglikemii wymienia się:

  • niedobór insuliny,
  • błędy żywieniowe,
  • znaczący stres u chorego,
  • ograniczona aktywność fizyczna,
  • dojadanie, np. słodyczy, których nie zaplanowano w dziennym jadłospisie,
  • ostra choroba infekcyjna np. zapalenie płuc, nieżyt żołądkowo-jelitowy.

Reklama

Na czym polega badanie cukru u dziecka?

Przy odpłatnym teście nie jest potrzebne skierowanie lekarskiego. W innym przypadku należy udać się do lekarza po taki dokument. Badanie cukru we krwi  prywatnie to koszt rzędu kilkunastu złotych. Taka diagnostyka jest zalecana w przypadku podejrzenia cukrzycy u dzieci, choć poziom glukozy należy kontrolować systematycznie.

Prawidłowy poziom to ten wynoszący 70-99 mg/dL. Stanem przedcukrzycowym określa się natomiast stężenie glukozy w przedziale 100-125 mg/dL. Wynik 126 mg/dL świadczy o cukrzycy, musi być jednak potwierdzony w dwóch pomiarach.

Badanie poziomu cukru we krwi dziecka przeprowadza się na czczo. Minimum 8 godzin przed badaniem nie wolno nic jeść ani pić (z wyjątkiem wody).

Uzupełnianie niedoborów cukru u noworodka przeprowadza się poprzez podawanie kroplówki z glukozą. W przypadku karmienia piersią, gdy występuje żółtaczka u noworodka, niewskazane jest podawanie glukozy ani wody do picia. Nie zmniejszy to stężenia bilirubiny, ale może zmniejszyć ilość kalorii i wartościowego mleka dostarczanego maluchowi.

Co oznacza glukoza w moczu u dziecka?

Jeżeli pojawi się cukier w moczu u dziecka, to sygnał, że z jego organizmem dzieje się coś niepokojącego. Niezbędna staje się dalsza diagnostyka pod kątem cukrzycy czy zaburzeń pracy nerek. Czy zawsze cukier w moczu to coś groźnego? Co oznacza glukoza w moczu u dziecka? Glukoza obecna w moczu może być efektem przyjmowania konkretnych leków, np. kwasu askorbinowego czy sterydów, odwodnienia wywołanego biegunką, niedotlenienia, oparzenia czy też niektórych operacji.

Co ważne, nie istnieje norma glukozy w moczu u dziecka, ponieważ cukru najzwyczajniej w świecie nie powinno w ogóle być w moczu. Z drugiej strony cukromocz może występować też u zdrowych dzieci jako konsekwencja stresu czy przebytych infekcji. Normą jest natomiast brak glukozy w moczu. Wyniki w skali jakościowej przedstawiają się następująco: jeden plus to niskie stężenie glukozy w moczu, dwa plusy to umiarkowane stężenie glukozy w moczu, z kolei trzy plusy to wysokie stężenie glukozy w moczu.

Cukromocz, czyli inaczej glikozuria, pojawia się zwykle, gdy ilość glukozy we krwi przekroczy 150-180 mg/dL. Czasem glukoza w moczu może być też pochodzenia cewkowego. Poziom cukru we krwi jest wtedy prawidłowy.

 

Czytaj również

Bibliografia

  • Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Curr Top Diabetes, 2022;2 (1): 1-134 https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd [dostęp 16.05.2022].
  • dr n. med. E. Orłowska-Kunikowska, Jakie powinno być stężenie glukozy u zdrowego człowieka na czczo, a jakie po jedzeniu, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/100316,jakie-powinno-byc-stezenie-glukozy-u-zdrowego-czlowieka-na-czczo-a-jakie-po-jedzeniu, [dostęp: 09.05.2022].
  • Insulina – odkrycie na miarę Nobla, Diabetyk24, https://diabetyk24.pl/blog-section/insulina-odkrycie-na-miare-nobla, [dostęp: 09.05.2022].
  • Dr n. med. A. Brandt, Hipoglikemia u dzieci w wieku przedszkolnym, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/100799,hipoglikemia-u-dzieci-w-wieku-przedszkolnym, [dostęp: 09.05.2022].
  • L. Czupryniak: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w 2021 roku – by cukrzycę lepiej rozpoznawać, skuteczniej leczyć i zapobiegać jej przewlekłym powikłaniom. Med. Prakt., 2021; 3: 44–52,https://diabetologia.mp.pl/wytyczne/260808,zalecenia-polskiego-towarzystwa-diabetologicznego-2021, [dostęp: 09.05.2022].
Katarzyna Augustyniak-Woźnica
Artykuł napisany przez
Katarzyna Augustyniak-Woźnica
Dziennikarka, przyszła prawniczka. Autorka wielu publikacji o tematyce społeczno-kulturalnej, marketingowej, prawniczej, kulinarnej, medycznej i dziecięcej. Absolwentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Jagiellońskim i studentka prawa na Uniwersytecie Opolskim. Prywatnie opiekunka kotki Kici.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!

Reklama


Jak świętować pierwszy dzień wiosny?
Sprawdź!