Jakie są przyczyny bólu głowy u dziecka i jak sobie z nim radzić?

Reklama

Rodzaje bólu głowy u dziecka

Bóle głowy występują u pacjentów należących do wszystkich grup wiekowych, jednak w ostatnich latach coraz częściej narzekają na nie dzieci, nawet te w wieku wczesnoszkolnym i przedszkolnym. Ból głowy u dziecka może przybierać różną postać – może być częsty, a nawet codzienny lub przeciwnie – nagły i silny, ale szybko ustępujący. Rodzaje bólu głowy, które dawniej kojarzyły się wyłącznie z pacjentami dorosłymi, a współcześnie występują również u dziecka to przede wszystkim:

• Migrenowy ból głowy. Jego objawy pojawiają się stopniowo i stopniowo ustępują. Opisywany jest z reguły jako tępy i uporczywy, niekiedy też pulsujący. Dawniej migreny kojarzone były z osobami starszymi, natomiast dziś pojawiają się nierzadko u 7-letnich chłopców i 10-letnich dziewczynek.
• Klasterowy ból głowy. Jest to ból zlokalizowany po jednej stronie głowy, zwykle najsilniejszy w okolicy oka, ale promieniujący w inne rejony. U dzieci zdarza się rzadko.
• Napięciowy ból głowy. Opisywany jest jako uciskający lub rozpierający, z reguły pojawia się symetrycznie po obu stronach głowy.

Ból głowy u dziecka to dolegliwość, która może pojawiać się w różnych okolicznościach:

• w nocy,
• przy skakaniu,
• przy wstawaniu,
• po wysiłku,
• po uderzeniu.

Żadnego z rodzajów bólu nie można lekceważyć. Czy ból głowy u dziecka jest poranny, czy pojawia się w ciągu dnia, czy jego nasilenie się zmienia, czy też nie, zawsze sprawdzić trzeba, jakie są jego przyczyny.

Reklama

Jakie są przyczyny bólu głowy u dziecka?

Przyczyn bólu głowy u dziecka może być bardzo wiele – od błahych po bardzo poważne. W większości przypadków bóle nie są groźne i pojawiają się przy infekcji, stresie czy choćby przemęczeniu, jednak zawsze należy wykluczyć poważniejsze podłoża. Najczęściej ból głowy u dziecka występuje:

• Po wysiłku. Ma on związek z rozszerzeniem naczyń krwionośnych w mózgu, do którego dochodzi po wysiłku fizycznym. Bólowi takiemu nie towarzyszą inne niepokojące objawy, a powinien on ustąpić samoistnie w krótkim czasie, po odpoczynku.
• Przy infekcji. Często, gdy organizm atakuje wirus, jako pierwszy objaw pojawia się właśnie ból głowy – tępy, rozpierający, napięciowy. Jeśli to rzeczywiście infekcja, najpóźniej następnego dnia powinny pojawić się kolejne jej objawy, takie jak katar, ból gardła czy gorączka. Infekcyjny ból głowy może pojawić się nawet u niemowlaka.
• Na tle nerwowym. Stresowy ból głowy to jeden z rodzajów pojawiających się u dziecka najczęściej. Towarzyszy mu spadek ogólnego samopoczucia, rozdrażnienie, spadek koncentracji, a niekiedy też problemy ze snem.
• Od słońca. Nadmiar promieni słonecznych, szczególnie padających bezpośrednio na nieosłonioną głowę, może prowadzić do dolegliwości bólowych i innych objawów – osłabienia, dreszczy, gorączki.
• Przy pasożytach. Obecność robaków może wywoływać u dziecka szereg niecharakterystycznych objawów, takich jak właśnie ból głowy, apatia, osłabienie.

Ból głowy i gorączka u dziecka

Ból głowy i podwyższona temperatura ciała to u dziecka objawy, które często współwystępują przy infekcjach przeziębieniowych czy grypie. Tępy ból głowy przy gorączce (szczególnie, gdy jest ona wysoka) nie jest niczym dziwnym, jednak jego nasilenie powinno spadać po podaniu środków przeciwbólowych, a całkiem powinien on ustąpić wraz z innymi objawami infekcji, takimi jak nieżyt nosa czy ból gardła.

Stanem bardziej niepokojącym jest ból głowy i gorączka u dziecka bez innych objawów. Zdarza się co prawda, że wyłącznie te dwa symptomy pojawiają się przy infekcji wirusowej i ustępują samoistnie w ciągu 2-3 dni, jednak sytuacja zawsze wymaga konsultacji z pediatrą. Ból głowy i gorączka to objawy mało charakterystyczne i mogą świadczyć o obecności wielu chorób, dlatego konieczne jest przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki, by poznać dokładnie ich podłoże.

Ból głowy i brzucha u dziecka

Jednoczesne pojawienie się bólu głowy i brzucha u dziecka może towarzyszyć infekcji przewodu pokarmowego, takiej choćby jak grypa jelitowa. Zwykle objawom towarzyszą jeszcze inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego – biegunka, mdłości itd. Może też pojawić się gorączka i ogólne osłabienie. Bóle głowy i brzucha zdarzają się też przy obecnych w jelitach pasożytach, np. owsikach, tasiemcu, gliście ludzkiej. Jeśli oprócz dolegliwości bólowych dziecko jest apatyczne, nie ma apetytu lub bywa rozdrażnione, można podejrzewać u niego robaki i trzeba wówczas udać się do lekarza celem przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki. Jeśli obecność robaków zostanie wykluczona, a objawy nadal będą się utrzymywać, należy pogłębić diagnostykę i ustalić, co jest przyczyną występowania dolegliwości bólowych.

Ból głowy i wymioty u dziecka

Od czego mogą pojawiać się ból głowy i mdłości u dziecka? Na to pytanie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ przyczyn jednoczesnego występowania takich objawów może być kilka. Podobnie, jak ból głowy i ból brzucha, mogą one towarzyszyć tzw. jelitówce lub innym infekcjom przewodu pokarmowego, które u dzieci zdarzają się stosunkowo często. Mdłości niekiedy wynikają też z silnego bólu głowy o charakterze migrenowym lub napięciowym. Dolegliwości powinny jednak ustąpić po podaniu środków przeciwbólowych.

Zdarza się, że u dziecka występuje ból głowy z wymiotami. Jeśli wymioty nie są zbyt gwałtowne i występują raz na jakiś czas, można podejrzewać zatrucie pokarmowe lub grypę jelitową. Jeśli jednak mają charakter nagły, są silne i powtarzają się w krótkich odstępach czasu, należy niezwłocznie udać się z dzieckiem do szpitala. Objawy takie mogą świadczyć o poważnych schorzeniach neurologicznych i zawsze trzeba poddać je odpowiedniej diagnostyce.

Reklama

Ból głowy u dziecka w okolicy czoła, z tyłu, w skroniach

Gdzie może być zlokalizowany ból głowy u dziecka? Pojawia się on w różnych miejscach, w zależności od przyczyny:

• Z przodu. Ból głowy u dziecka w okolicy czoła należy do najczęstszych. Może mieć od podłoże migrenowe, ciśnieniowe, wynikać ze stresu lub zmęczenia. Ból taki ma przeważnie charakter rozpierający lub uciskowy, a objawy nasilają się stopniowo.
• Z tyłu. Ból z tyłu lub na czubku głowy występuje u dzieci rzadziej. Może być spowodowany infekcją wirusową, zapaleniem ucha środkowego, a nawet zapaleniem opon mózgowych, dlatego zawsze należy skonsultować go ze specjalistą. Zdarza się też, że ból w tych rejonach związany jest z dolegliwościami kręgosłupa, choć taki problem dotyczy częściej dorosłych pacjentów.
• W skroniach. Symetryczny, obustronny ból w skroniach, może być ciśnieniowy lub pojawiać się na tle nerwowym. Ból głowy u dziecka z jednej strony może natomiast towarzyszyć zupełnie innym dolegliwościom, takim jak zapalenie ucha czy ból zęba. Jak już zostało wspomniane – może zdarzyć się jednostronny ból klasterowy, ale u dzieci występuje on niezwykle rzadko.

Reklama

Kiedy bóle głowy u dziecka powinny niepokoić?

Jak już zostało powiedziane – większość przypadków bólu głowy u dzieci wynika z błahych, niegroźnych przyczyn, ale mimo to objawów nigdy nie wolno lekceważyć. Jeśli ból nie jest bardzo nasilony i towarzyszy np. przeziębieniu lub innym infekcjom, nie należy wpadać w panikę. Gdy dolegliwości mijają wraz z innymi objawami, można podejrzewać, że były związane z infekcją. Kiedy jednak ból głowy u dziecka powinien niepokoić?

• Kiedy nie towarzyszą mu żadne objawy grypopodobne.
• Gdy wraz z bólem pojawiają się inne objawy neurologiczne – niedowłady, zaburzenia zmysłowe itp.
• Kiedy jest nagły i bardzo nasilony.
• Gdy dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas (więcej niż kilka dni).
• Gdy bólowi towarzyszy gorączka lub stan podgorączkowy, przy braku innych objawów.
• Kiedy bólowi towarzyszy apatia, ogólne osłabienie lub spadek samopoczucia.
• Gdy ból połączony jest z mdłościami lub wymiotami, niezwiązanymi z zatruciem lub jelitówką.
• Gdy ból ma charakter uporczywy i lokalizuje się punktowo.

Nawet, jeśli dolegliwości nie wpisują się w żaden z wymienionych schematów, ale w jakikolwiek sposób budzą niepokój, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Ból głowy u dzieci w sporadycznych przypadkach świadczy o poważnych chorobach neurologicznych, a także chorobach nowotworowych, dlatego objawu nie wolno lekceważyć.

Reklama

Codzienny ból głowy u dziecka – kiedy iść do lekarza?

Kiedy udać się do lekarza z bólem głowy u dziecka? Na pewno w przypadku, gdy dolegliwości mają charakter przewlekły, czyli nawracają i utrzymują się dłużej niż kilka dni. Codzienny ból głowy może świadczyć o chorobach układowych, choć niekiedy wynika też np. z długotrwałego przemęczenia lub stresu. Zawsze trzeba jednak ustalić, jakie jest jego podłoże, przeprowadzając odpowiednią diagnostykę.

Jakie badania wykonać, kiedy ból głowy u dziecka niepokoi? Można oczywiście zacząć od wizyty u pediatry lub lekarza rodzinnego. Na podstawie szczegółowego wywiadu ustala on wstępnie możliwe przyczyny dolegliwości, a następnie kieruje pacjenta do specjalisty (np. neurologa) lub od razu na badania. Podstawą diagnostyki są badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy. Często przy tego rodzaju problemach lekarze zlecają też EEG pozwalające ocenić czynność bioelektryczną mózgu.

Oprócz tego pacjent zwykle kierowany jest na badania ogólne, takie jak morfologia, określające stan ogólny organizmu. Często zdarza się, że badania nie wykazują żadnego konkretnego schorzenia, a mimo to dolegliwości nie ustępują. Można wtedy podejrzewać tzw. samoistne bóle głowy, których etiologia nie jest do końca poznana. Należy też pamiętać, że ból może mieć podłoże psychologiczne. Jeśli badania fizykalne niczego nie wykazują, warto udać się z dzieckiem do psychologa, który potwierdzi bądź wykluczy takie przyczyny jak stres, lęki, napięcie emocjonalne, a nawet stany depresyjne.

Reklama

Jak leczyć ból głowy u dziecka?

Co podać dziecku, u którego ból głowy jest dokuczliwy i wpływa na normalne funkcjonowanie? Kiedy diagnostyka jest już zakończona, a podłoże dolegliwości określone, należy zawsze postępować zgodnie z zaleceniami lekarza. Doraźnie można jednak podać dziecku leki przeciwbólowe. Substancjami stosowanymi najczęściej na ból są ibuprofen i paracetamol.Ibuprofen zaliczany jest do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), czyli oprócz działania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego, hamuje jeszcze rozwój stanu zapalnego w organizmie.

Obydwa leki zalecane są do niwelowania bólu o nasileniu słabym i umiarkowanym i dostępne są w wielu formach, wygodnych do stosowania nawet u najmłodszych pacjentów. Dla niemowląt i małych dzieci są to przede wszystkim syropy o przyjemnych, owocowych smakach. Dla dzieci starszych kupić można tabletki na ból głowy, jednak zawsze należy zwrócić uwagę na to, jakiej grupie wiekowej są dedykowane i jak je dawkować. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen dostępne są w aptekach bez recepty, więc za ich pomocą można łatwo uśmierzyć ból głowy, jeszcze przed konsultacją z lekarzem.

Reklama

Domowe sposoby na ból głowy u dziecka

Zalecone przez specjalistę leczenie lub farmakoterapię można wspierać domowymi metodami na uśmierzenie bólu głowy. Do metod takich należą głównie:

• Chłodne okłady na czoło. Aby wykonać okład, należy zwilżyć ręcznik zimną wodą, a następnie wycisnąć go i przyłożyć równomiernie do powierzchni całego czoła. U dzieci nie zaleca wykonywania okładów z lodu.
• Masaż głowy. Delikatne masowani skroni lub całej głowy poprawia jej ukrwienie i dotlenienie, a tym samym może niwelować dolegliwości bólowe. Do masażu można wykorzystać olejki eteryczne, które wzmocnią jego działanie, np. olejek z mięty pieprzowej (ale jedynie u dzieci, które nie wykazują skłonności do uczuleń na tego rodzaju substancje).
• Odpoczynek. Kiedy dziecko cierpi z powodu bólu głowy, powinno położyć się w cichym, nieco zaciemnionym miejscu. Ważne, by w sypialni było świeże powietrze, najlepiej niezbyt suche.