Krzywa cukrowa w ciąży - wyniki. W którym tygodniu ją wykonać i jak się przygotować?

Reklama

Czym jest krzywa cukrowa w ciąży i po co się ją wykonuje?

Krzywa cukrowa w ciąży, czyli inaczej krzywa glukozowa to po prostu test obciążenia glukozą w ciąży. Nierzadko to standardowe badanie określa się również krzywą cukrzycową, z uwagi na to, że jego celem jest sprawdzenie, czy kobieta ciężarna nie ma cukrzycy albo innych nieprawidłowości związanych z niewłaściwym poziomem cukru we krwi i reakcją organizmu na podanie jednorazowej dużej dawki glukozy.

Badanie OGTT w ciąży ma istotne znaczenie dla życia i zdrowia matki i dziecka. Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi matki przekłada się bezpośrednio na rozwój płodu. Hiperglikemia u kobiety, a więc nadmiernie wysokie stężenie cukru we krwi, przekłada się na wyższe ryzyko:

• poronienia,
• wcześniactwa,
• wad sercowo-naczyniowych,
• wad układu moczowego,
• wad układu nerwowego,
• makrosomii, inaczej dużej masy urodzeniowej dziecka.

Czy krzywa cukrowa jest wiarygodna? Zasadniczo tak, jednak bardzo istotne jest rzetelne przestrzeganie wytycznych związanych z samym badaniem. Ciężarna nie powinna ani sięgać po dodatkowe pokarmy, ani też nie pić wody.

Samo przyjęcie glukozy może wywołać u przyszłej mamy nudności i wymioty. Pamiętaj, że wymioty powodują, że test jest nieważny. Jeśli do nich doszło należy poinformować osobę przeprowadzającą badanie.

Poziom cukru we krwi może zostać obniżony poprzez ruch, dlatego zaleca się siedzenie, a nawet - jeżeli to możliwe - leżenie na czas badania.

Reklama

Kiedy wykonuje się krzywą cukrową w ciąży?

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2023 roku, wszystkie ciężarne powinny być zdiagnozowane pod kątem zaburzeń tolerancji glukozy jak najszybciej po rozpoznaniu ciąży. Wskazuje również na to Rozporządzenie Ministra Zdrowia - wszystkie pacjentki ciężarne powinny mieć zbadany na czczo poziom cukru w I trymestrze ciąży, między 5 a 8 tygodniem ciąży. Jeżeli wynik nie przekracza 91 mg to jest uznawany za prawidłowy.

Do testu obciążenia glukozą można wrócić dopiero w II trymestrze w ciąży. W którym tygodniu wykonuje się krzywą cukrową w ciąży? W Polsce to jedno z obowiązkowych badań przesiewowych, które m.in. zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz w myśl Rozporządzenia Ministra Zdrowia, powinno być przeprowadzone między 24 a 28 tygodniem ciąży.

Inaczej sytuacja wygląda, jeżeli kobieta znajduje się w grupie ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej. Wówczas momentem, kiedy test obciążenia glukozą lekarz powinien zlecić, jest w zasadzie chwila pierwszej wizyty.

Ostateczny termin, kiedy robi się krzywą cukrową w ciąży zależy przede wszystkim od decyzji lekarza, który ocenia stan zdrowia pacjentki i ryzyko wystąpienia u niej problemów z glukozą. Wielu specjalistów nie czeka do tak późnego etapu ciąży z badaniem, jeżeli zauważa, że kobieta w ciąży jest narażona na problemy ze stężeniem glukozy w organizmie.

Co może przemówić za szybszą decyzją specjalisty o skierowaniu ciężarnej na badanie krzywej cukrowej? Oprócz tego, że jest to nieprawidłowy poziom glukozy na czczo, to również bycie w grupie ryzyka pojawienia się cukrzycy ciążowej.

Poniżej przedstawiamy czynniki predysponujące do jej rozwoju, a jednocześnie elementy wskazujące na to, że pacjentka powinna być jak najszybciej poddana testowi 75 g OGTT. Kiedy wykonuje się krzywą cukrową w ciąży wcześniej niż zazwyczaj, np. w 18-20 tygodniu? Dzieje się tak zwykle u kobiety, która:

• ma więcej niż 35 lat,
• zmaga się z otyłością,
• ma nadciśnienie,
• w poprzednich ciążach miała cukrzycę ciążową,
• cierpi na zespół policystycznych jajników,
• ma tzw. dodani wywiad rodzinny związany z cukrzycą, a więc u niej w rodzinie rozpoznane były przypadki cukrzycy lub cukrzycy ciążowej,
• masa ciała rozwijającego się płodu jest większa niż standardowo na konkretnym etapie ciąży, na którym znajduje się matka.

W grupie kobiet, które nie są obciążone ryzykiem cukrzycy ciążowej czy innych problemów z cukrem, a przy tym wykazującym się prawidłowym poziomem cukru podczas pierwszego badania, należy wykonać w standardowym terminie.

Niekiedy specjalista może nakazać powtórzenie krzywej cukrowej w ciąży. Oczywiście, nie należy przesadnie często wykonywać takiego testu, bo może to negatywnie wpłynąć na samopoczucie, dlatego lekarz zaleci najpierw zachowanie czasowej przerwy między jednym a drugim badaniem.

Po jakim czasie można powtórzyć krzywą cukrową w ciąży? Ile razy ją wykonać? To zależy od decyzji i potrzeb diagnostyki lekarskiej. Aby zauważyć zmiany w poziomie stężeń, potrzeba kilku tygodni, więc lekarze zlecają np. wykonanie najpierw krzywej cukrowej w 22 tygodniu ciąży, a potem powtórzenie krzywej cukrowej w 30 tygodniu ciąży.

Reklama

Jak się przygotować do krzywej cukrowej w ciąży?

Cała procedura przeprowadzenia krzywej cukrowej w ciąży może wydawać się dość skomplikowana i czasochłonna. Jednak nie należy się martwić. Istnieje kilka wytycznych OGTT w ciąży, których należy przestrzegać. Nie wymagają one jednak nadmiernego wysiłku.

Zatem, jak się przygotować o krzywej cukrowej w ciąży? Oto najważniejsze zasady zebrane w formie pytań:

• Czy trzeba być na czczo podczas testu obciążenia glukozą w ciąży? Tak, jest to obowiązkowe, ponieważ przyjęcie nawet minimalnej dawki posiłku czy też napoju może zaburzyć wynik. „Bycie na czczo” oznacza nieprzyjmowanie żadnych pokarmów i napojów na 8-12 godzin przed badaniem.
• Czy przygotowanie do krzywej cukrowej w ciąży wymaga zmiany diety? Na kilka dni przed badaniem nie powinno się w istotny sposób zmieniać swojego sposobu odżywiania, gdyż może to zaburzyć wynik.
• Jak przygotować się do badania krzywej cukrowej w ciąży w przypadku przyjmowania leków? Jeżeli pacjentka na co dzień przyjmuje leki, powinna wcześniej ustalić z lekarzem sposób postępowania, by z jednej strony nie zaburzyć wyniku krzywej cukrowej, a z drugiej strony nie dopuścić do sytuacji, że nieprzyjęcie leków pogorszy jej stan. Podczas konsultacji z innym specjalistą niż ten, który zlecał badanie, należy powiadomić go o ewentualnym przyjmowaniu leków. W ten sposób oceni on lepiej uzyskane wyniki.
• Krzywa cukrowa w ciąży a przeziębienie - czy można zgłosić się na badanie z katarem albo bólem gardła? Okazuje się, że takie dolegliwości mogą zaburzyć wynik i spowodować, że krzywa cukrowa będzie niewiarygodna.
• Czy można podejmować wysiłek fizyczny tuż przed krzywą cukrową? W kwestii tego, jak przygotować się do OGTT w ciąży nierzadko pojawia się pytanie dotyczące aktywności fizycznej. Aktywność podejmowana przez ciężarną w okresie przed zgłoszeniem się do laboratorium nie powinna w znaczący sposób odbiegać od codzienności. Ciężarna nie powinna się (również z uwagi na stan ciąży!) nadmiernie forsować, ale nie ma też obowiązku powstrzymywania się od ćwiczeń z uwagi na to, że nagłe zmiany w tym zakresie mogą wpłynąć na wynik. Wystarczy pozostać przy swoich stałych nawykach bez nadmiernego analizowania swojego zachowania.

Nierzadko kobiety obawiają się, że nie poradzą sobie z wypiciem glukozy i że smak będzie dla nich nie do przezwyciężenia i spowoduje wymioty, przez co badanie będzie nieważne. Nie należy się tym nadmiernie przejmować - takie badanie to standard u ciężarnych i gdyby rzeczywiście stanowiło tak ogromną trudność, przez którą od razu niemal wszystkie pacjentki mdleją i wymiotują, a przy tym byłoby obciążeniem dla organizmu, zaproponowano by inny standard na mierzenie poziomu zmiany stężeń glukozy we krwi.

Jeżeli obawiasz się smaku glukozy, to nierzadko już na miejscu w laboratorium proponują zastosowanie glukozy smakowej, np. pomarańczowej, malinowej czy jabłkowej. Według niektórych lekarzy i dietetyków taki dodatek może jednak zaburzyć ostateczny wynik, dlatego bardzo istotne jest przestrzegać w tym zakresie wszystkich zaleceń specjalistów. W Internecie można znaleźć informację, by zbyt słodki smak glukozy służący do badania krzywej cukrowa w ciąży przełamać cytryną, a konkretnie kilkoma kroplami soku z cytryny. Jeżeli lekarz wyraźnie nie wyraził na to zgody, nie należy tego robić.

Niektóre przyszłe mamy mają zagwozdkę, czy można pić wodę przy badaniu krzywej cukrowej w ciąży? Nie należy tego robić, bo takie działanie może zafałszować wyniku w taki sposób, że poziom cukru będzie finalnie niższy niż w rzeczywistości, co przełoży się np. na niewykrycie cukrzycy ciążowej, którą de facto kobieta ma.

I w drugą stronę - np. wypicie choćby łyczka soku podczas badania, nawet takiego, który nie zawiera cukru, wiąże się z ryzykiem sfałszowania wyników badania.

Reklama

Jak wygląda badanie krzywej cukrowej w ciąży?

Test glukozowy w ciąży w zależności od indywidualnych wskazań lekarza może przybierać różne formy, co przekłada się na ostateczny czas, jaki przyszła mama spędzi w punkcie pobrań. Przyjrzyjmy się teraz bliżej, ile trwa krzywa cukrowa w klasycznej wersji dla ciężarnych.

Badanie krzywej cukrowej w ciąży zwykle ma formę krzywej trzypunktowej. Polega to na tym, że kobieta zgłasza się rano do punktu pobrań, gdzie będą od niej pobierane trzy próbki krwi. Najpierw jednak pielęgniarka sprawdza jej poziom cukru we krwi, analizując, czy jest na tyle bezpieczny, by w ogóle badanie mogło się odbyć. Jawna cukrzyca jest przeciwwskazaniem do wykonania tego testu.

Pierwszą próbkę z żyły łokciowej specjalista pobierze ciężarnej na czczo. Następnie poda jej napój z 75 g glukozy. Kobieta ma maksymalnie od 3 do 5 minut na jego wypicie, choć różne punkty pobrań na swoich oficjalnych stronach sugerują, by przyjęcie glukozy nastąpiło możliwie jak najszybciej. Ostatecznie należy słuchać wskazań lekarza na wizycie oraz stosować się do wytycznych laboratorium.

Po przyjęciu takiego płynu kobieta powinna ograniczyć ruchy, nie może się przemieszczać. Nie powinna jeść, ani przyjmować dodatkowych napojów (nawet wody!) - to wszystko może zaburzyć wyniki kolejnych pobrań, a następują one dokładnie po:

• 1 godzinie od przyjęcia glukozy,
• 2 godzinach od przyjęcia glukozy.

W przypadku punktowego testu obciążenia glukozą w ciąży można zaobserwować jaki poziom cukru ma ciężarna na czczo, następnie jak reaguje na dawkę glukozy, a potem jak szybko spada jej stężenie tej substancji we krwi.

Obciążenie glukozą w ciąży może przybrać również formę krzywej dwupunktowej - wówczas pobierane są tylko dwie próbki krwi - na czczo i po 2 godzinach. Takie badanie jest jednak mniej dokładne i specjaliści raczej chcą uzyskać dokładniejsze dane, więc kierują swoje pacjentkę na krzywą trzypunktową.

Warto też wiedzieć, jak wygląda test obciążenia glukozą w ciąży w formie cztero-czy pięciopunktowej. Kolejne próbki krwi są pobierane co godzinę, przez co kobieta może w takim punkcie badań spędzić nawet 4 godziny.

Co więcej, test obciążenia glukozą wykonywany jest od razu wraz z krzywą insulinową, by mieć pełniejszy obraz sytuacji, jak wygląda poziom insuliny i glukozy u ciężarnej. Oba te wskaźniki są interpretowane łącznie, ponieważ np. nadmierny wyrzut insuliny, a niski poziom glukozy mogą świadczyć o zaburzeniach metabolicznych.

Reklama

Jakie są normy krzywej cukrowej w ciąży?

Jak należy oceniać wyniki OGTT w ciąży? Jakie są normy krzywej cukrowej w ciąży? Przede wszystkim należy mieć świadomość, że interpretacja testu obciążenia glukozą 75 g przeprowadzonego w ciąży opiera się na innych normach niż ocena wyników kobiety nieciężarnej.

Przyjrzyjmy się normom krzywej cukrowej w ciąży po godzinie. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników normy w ciąży związane z testem obciążenia glukozą wynoszą:

• wartość glukozy na czczo - do 92 mg/dl,
• wartość glukozy godzinę po wypiciu roztworu - do 180 mg/dl,
• wartość glukozy dwie godziny po wypiciu roztworu - do 153 mg/dl.

W przypadku pacjentki, która nie jest w ciąży te normy to:

• glukoza na czczo - między 70 a 99 mg/dl,
• glukoza po 1 godzinie - mniej niż 120 mg/dl,
• glukoza po 2 godzinach w ciąży - mniej niż 140 mg/dl

Te wartości można też przedstawić w innych jednostkach mmol/l. Jakie są zatem normy krzywej cukrowej w ciąży w mmol/l? Oto normy w teście obciążenia glukozą w ciąży wyrażone we wskazanych jednostkach:

• na czczo - mniej niż 5,1 mmol/l,
• norma krzywej cukrowej w ciąży po godzinie - mniej niż 10 mmol/l,
• w 120 minucie - wynik równy lub mniejszy niż 8,5 mmol/l.

Aby mieć lepszy ogląd sytuacji specjaliści zalecają niekiedy jednoczesne wykonanie krzywej insulinowej. Oto normy krzywej insulinowej u kobiety ciężarnej:

• na czczo - 3,8-5,5 mmol/l,
• w 60 minucie od podania glukozy - mniej niż 10 mmol/l,
• w 120 minucie - ok. 7,8 mmol/l.

Ile się czeka na wyniki krzywej cukrowej w ciąży? Interpretacja

Jak należy oceniać wyniki OGTT w ciąży? Przede wszystkim należy mieć świadomość, że interpretacja testu obciążenia glukozą 75 przeprowadzonego w ciąży opiera się na innych normach niż ocena wyników kobiety nieciężarnej. Co ciekawe, przyjęte normy OGTT w ciąży mogą się zmieniać. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne opracowuje regularnie kryteria prawidłowej krzywej cukrowej w ciąży i rozpoznania cukrzycy ciążowej, dlatego lekarze specjaliści śledzą tego typu informacje i na bieżąco dostosowują swoje diagnozy m.in. do tych wytycznych.

Niepokoić powinien nie tylko wysoki wynik sugerujący cukrzycę ciążową, ale również niski wynik krzywej cukrowej w ciąży. Wskazuje on na niedocukrzenie, inaczej hipoglikemię. To zjawisko może prowadzić do:

• nadmiernego zmęczenia,
• objawów neurologicznych,
• senności,
• trudności z prawidłowym widzeniem,
• bólów głowy.

Na uwagę zasługuje też płaska krzywa cukrowa w ciąży. Wskazuje to nierzadko na nieprawidłową pracę trzustki i rozwijającą się insulinooporność. W takich przypadkach lekarz może zasugerować powtórzenie badania.

Ile czeka się na wyniki krzywej cukrowej w ciąży? W zależności od tego, gdzie przeprowadzane jest badanie, kobieta może odebrać swoje wyniki obciążenia glukozą w ciąży nawet kilka godzin po pobraniu próbek. Zasadniczo czas oczekiwania waha się jednak od 1 dnia roboczego do nawet 5 dni roboczych. Czas ten może też nieco się przedłużyć, np. wtedy, gdy laboratorium ma dużo pracy.

Reklama

Skutki uboczne testu obciążenia glukozą w ciąży. Jak wpływa na samopoczucie?

Samopoczucie ciężarnej może zmienić się na gorsze już na etapie przyjmowania napoju z dużą dawką cukru. Wypicie glukozy w ciąży to duże wyzwanie dla wielu przyszłych mam ze względu na większą skłonność do:

• nudności,
• wymiotów,
• refluksu,
• wzdęć,
• zgagi.

Wszystkie te objawy mogą pojawić się jeszcze w trakcie picia glukozy. Pamiętaj, że wymioty przy krzywej cukrowej w ciąży czynią badanie nieważnym. Jeżeli kobieta zwymiotuje, powinna zgłosić to specjaliście pobierającemu krew, by przerwać test.

Poza tym, skutki uboczne testu obciążenia glukozą w ciąży ujawniają się w ciągu pierwszych godzin i obejmują:

• uczucie zmęczenia,
• senność,
• nadmierną potliwość,
• nudności,
• zawroty głowy.

Pogorszenie samopoczucia po badaniu krzywej cukrowej nie dotyczy wszystkich osób. Tego typu dolegliwości świadczyć mogą albo o nadmiernym spadku, albo o wzroście cukru w zbyt krótkim czasie. Konsekwencją tego są tego typu objawy.

Złe samopoczucie po badaniu krzywej cukrowej najlepiej zgłosić lekarzowi, który zlecił badanie. Dla własnego bezpieczeństwa warto o objawach poinformować personel zajmujący się pobieraniem krwi, by w razie np. zasłabnięcia, mogli możliwie szybko zareagować.

Reklama

Krzywa cukrowa po porodzie

Jeżeli próba glukozowa w ciąży wykazała nieprawidłowości, bardzo istotne jest jej powtórzenie także po porodzie. Na krzywą cukrową po porodzie trzeba zgłosić się 6-12 tygodni później. Taki test to możliwość ocenienia, czy gospodarka węglowodanowa w organizmie funkcjonuje prawidłowo.

To zwieńczenie diagnostyki cukrzycowej. Jeżeli normy krzywej cukrowej po porodzie zostaną zachowane, specjalista może stwierdzić, że tego typu zaburzenia, których doświadczyła kobieta miały charakter przemijający i zakończyły się wraz z końcem ciąży. Natomiast, gdy test wykaże nieprawidłowości, następuje dalsza diagnostyka pod kątem cukrzycy. Lekarz może też nakazać wdrożenie diety cukrzycowej.

Próba cukrowa jest przeprowadzana na tych samych zasadach jak w ciąży, choć normy związane z prawidłowym poziomem cukru są tu już inne. Lekarz kieruje się tu normami dla osób nieciężarnych. Test OGTT w ciąży to zwykle próba trzypunktowa. U kobiet po porodzie nierzadko decydują się na uproszczoną wersję tego badania, a więc krzywą dwupunktową, polegającą na pobraniu krwi dwukrotnie - na czczo i po 2 godzinach. Ostateczna forma tego badania zależy od lekarza, który je zleca.

Cena krzywej cukrowej w ciąży

Dwupunktowy doustny test obciążenia glukozą w ciąży jest refundowany przez NFZ. Wymagane jest przy tym skierowanie na to badanie od specjalisty. Krzywą dwupunktową wykonasz także prywatnie. Natomiast za trzypunktowy test obciążenia glukozą trzeba już zapłacić.

Ile kosztuje krzywa cukrowa w ciąży? Cena testu obciążenia glukozą w ciąży zależy przede wszystkim od laboratorium, w którym wykonujesz takie badanie oraz od poziomu szczegółowości badania. Za dwupunktowy test obciążenia glukozą zapłacisz około 20 zł. Natomiast koszt OGTT trzypunktowego jest nieco wyższy i wynosi 35-40 zł.