Dla Ciebie, na zdrowie!

Oftalmoskopia (pośrednia i bezpośrednia) - na czym polega?

Oftalmoskopia to rodzaj badania dna oka, które jest niezwykle pomocne w diagnostyce wielu poważnych chorób. Często to właśnie w oku można zaobserwować pierwsze symptomy schorzeń. Oftalmoskop pozwala dokładnie sprawdzić siatkówkę, soczewkę i naczynia krwionośne.
Badanie oftalmoskopowe u okulisty
Źródło: 123RF
Spis treści

Reklama

Oftalmoskop - do czego służy?

Oftalmoskop (wziernik) to specjalny przyrząd okulistyczny, który umożliwia dokładne sprawdzenie zmian widocznych w dnie oka. Urządzenie pozwala prześwietlić wszystkie struktury dna oka oraz potwierdzić wady wzroku. Wziernik okulistyczny jest zbudowany z systemu powiększających soczewek i źródła światła, które w trakcie badania skupia się na:

  • strukturach ciała szklistego,
  • tarczy nerwu wzrokowego,
  • naczyniach krwionośnych,
  • obwodowej części siatkówki,
  • plamce.

System różnokolorowych filtrów (zielony, niebieski) ułatwia okuliście obserwację włókien nerwowych i naczyń siatkówki.

W trakcie badania dna oka można nie tylko zaobserwować rozwijającą się zaćmę, odwarstwienie siatkówki, zwyrodnienie nerwu wzrokowego i zmętnienia w ciele szklistym, ale również symptomy popularnych chorób ogólnorozwojowych takich jak np. cukrzyca, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze.

Reklama

Badanie oftalmoskopem - wskazania i przygotowanie

Oftalmoskopia, czyli wziernikowanie dna oka, powinno być elementem rutynowego badania okulistycznego wykonywanego raz na 2-3 lata. Lekarz może skierować pacjenta na badanie oftalmoskopem także w innych sytuacjach, np.

  • po urazach głowy,
  • po utracie przytomności,
  • przy podejrzeniu guzów wewnątrzczaszkowych, gdy jest nieprawidłowa reakcja źrenic na światło,
  • przy zezie,
  • przy zaburzeniach równowagi,
  • zaburzeniach widzenia barw,
  • przy nawracających bólach głowy,
  • u wcześniaków,
  • u pacjentów z krótkowzrocznością powyżej 3,5 dioptrii.

Przed badaniem pośrednim stosuje się krople rozszerzające źrenice (nie są konieczne przy oftalmoskopii bezpośredniej). Stan powiększonych źrenic stwa zazwyczaj do kilku godzin. Krople upośledzają widzenie, dlatego pacjent nie powinien sam wracać do domu po takim badaniu. 

Przed badaniem lekarz musi mieć także wiedzę na temat tego, czy badany choruje na jaskrę, czy występuje ona w najbliższej rodzinie, jakie zażywa leki na stałe i czy jest uczulony na jakieś farmaceutyki. 

Badanie oftalmoskopem trwa krótko i jest w pełni bezpieczne.

Reklama

Oftalmoskopia pośrednia i bezpośrednia

Istnieją dwa rodzaje badania oftalmoskopowego. Badanie oflalmoskopem ze względu na rodzaj urządzenia, można podzielić na pośrednie i bezpośrednie. Przy oftalmoskopii pośredniej źródło światła znajduje się w urządzeniu zamontowanym na głowie lekarza (przypomina latarkę czołówkę), jest to tzw. wziernik Fisona.

Pacjent w trakcie badania częściej leży niż siedzi. Lekarz przybliża do oka powiększającą soczewkę, dzięki której uzyskuje obraz nie tylko powiększony, ale także odwrócony i przestrzenny. Czasem przy oftalmoskopii pośredniej konieczne jest delikatne uciskanie oka, żeby uwypuklić twardówkę oka.

Oftalmoskopia bezpośrednia przypomina badanie dna oka za pomocą podręcznej latarki. Pacjent siedzi w ciemnym gabinecie, a lekarz kieruje snop światła bezpośrednio do oka. Soczewki powiększające oko 15-krotnie pozwalają mu zaobserwować zmiany. Obraz jest powiększony, ale nieodwrócony i dwuwymiarowy.

Badanie każdego oka z osobna trwa pięć minut. Światło sprawia, że badany przez chwilę może mieć zaburzone widzenie.

Reklama

Wyniki badania oftalmoskopem - o czym świadczą?

Podczas badania lekarz może zauważyć różne zmiany w obrębie dna oka, każde odstępstwo od prawidłowej budowy może oznaczać inne schorzenie.

Na dnie oka można zaobserwować różne zmiany naczyniowe, zapalne i dystroficzne:

  • ogniska „kłębków waty” (cukrzyca, nowotwór, AIDS, oczny zespół niedokrwienny),
  • plamki Rotha (niedokrwistość, białaczka, bakteryjne zapalenie wsierdzia),
  • wysięki twarde (cukrzyca, nowotwór, zapalenia siatkówki i nerwu II),
  • nowotworzenie (sarkoidoza),
  • zamknięcie naczyń żylnych (zapalenie okołożylne),
  • zamknięcie naczyń tętniczych (zapalenie okołotętnicze),
  • retinopatia (oczny zespół niedokrwienny),
  • zapalenie okołożylne (sarkoidoza, choroba Behceta, AIDS),
  • zapalenie okołotętnicze (toczeń rumieniowaty układowy, guzkowe zapalenie tętnic),
  • zapalenie siatkówki (AIDS, toksoplazmoza, kandydoza, choroba Behceta),
  • zapalenie naczyniówki (AIDS, sarkoidoza, histoplazmoza, choroba Harady, gruźlica),
  • zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (zespół Bassena-Kornzweiga, zespół Kearnsa-Sayre, zespół Refsuma, ataksja Fredreicha, dystrofia miotoniczna),
  • dno albinotyczne (albinizm oczno-skórny, zespół Chediaka-Higashiego, zespół Hermansky'ego-Pudlaka, zespół Waardenburga),
  • zanik girlandowaty siatkówki i naczyniówki (hiperornitynemia),
  • makulopatia krystaliczna (osaloza),
  • pierwotny zanik nerwu II (wskutek ucisku lub zapalenia),
  • przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego (nowotwór, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, zespół antyfosfolipidowy),
  • zapalenie wewnątrzgałkowe ( stwardnienie rozsiane),
  • zapalenie nerwu II i siatkówki (choroba kociego pazura, borelioza, kiła),
  • obustronny obrzęk tarczy nerwu wzrokowego (nowotwory złośliwe).

Reklama

Oftalmoskopia w ciąży

Oftalmoskopia jest bezpieczna dla mamy i dziecka. Wykonanie badania jest konieczne, aby sprawdzić, czy nie ma ryzyka odklejenia się siatkówki w czasie porodu w wyniku ogromnego wysiłku.

Jeśli okulista dostrzeże poważne nieprawidłowości może zalecić poród poprzez cesarskie cięcie. Dlatego powinno się wykonać badanie dna oka w 4-5 miesiącu.

Czytaj również

Bibliografia

  • Paulina Glasner, Konrad Siebert, Leopold Glasner, Nowoczesne metody obrazowania dna oka, Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 2, 73–78
  • David J. Maggs, Podstawowe techniki diagnostyczne, https://edraurban.pl/layout_test/book_file/45/okulistykaweterynaryjna05.pdf [dostęp: 22.12.2021]
  • Joanna Jakubaszko-Jabłońska, Goutam Chourasia, Marta Kwiatoń, Wstępne badanie narządu wzroku w praktyce lekarza medycyny ratunkowej, Anestezjologia i Ratownictwo 2013; 7: 442-448
  • Lindy DuBois, Marta Misiuk-Hojło, Badania okulistyczne, Wydawnictwo Górnicki, Wrocław 2010
Joanna Barczykowska-Tchorzewska
Artykuł napisany przez
Joanna Barczykowska-Tchorzewska
Od początku związana z dziennikarstwem medycznym. Autorka licznych wywiadów, artykułów oraz reportaży poświęconych zdrowiu i medycynie. Wyróżniona w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2015 przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia. W latach 2009-2010 związana z Gazetą Wyborczą, od 2010 do 2015 roku odpowiadała za dział zdrowie w serwisach i dzienniku „Polska The Times. Dziennik Łódzki”. Od 2016 roku związana z Medme.pl, jako redaktor naczelna portalu i wiceprezes spółki Pharma Partner.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Zdrowie
Przeczytaj artykuł
Koronarografia serca – na czym polega i ile trwa badanie?
Lekarz podczas zabiegu na sali operacyjnej
Przeczytaj artykuł
Badanie ALT – norma i wyniki. Co znaczy wysokie alt?
Próba krwi do badania poziomu ALT
Przeczytaj artykuł
Badanie PSA - co to jest i jak się przygotować? Normy
Badanie raka prostaty dzięki PSA
Podobne artykuły
Badanie współczynnika białych krwinek
WBC morfologia - norma, wyniki i ich interpretacja
Oko przed badaniem USG
USG oka - co wykrywa i jak się przygotować do badania? Cena
Dziecko u okulisty na badaniu wzroku
Badanie wzroku u dzieci - jak wygląda?
Kobieta w trakcie badania wzroku
Pachymetria - jak wygląda badanie grubości rogówki? Cena
Może to Cię zainteresuje
Żółte kwiaty wiesiołka
Wiesiołek - na co pomaga i jak stosować? Właściwości rośliny
grupa ludzi w strojach kąpielowych w zimnym klimacie robi selfie i stosuję metodę Wina Hofa
Metoda Wima Hofa - co daje? Efekty ćwiczeń oddechowych
Najzdrowsze ryby na papierze do pieczenia
Najzdrowsze ryby - dla dzieci i dorosłych. Które gatunki?
Dławiąca się kobieta
Zadławienie - u dziecka i dorosłego. Zasady pierwszej pomocy

Reklama


Jak mobilizować bliznę? 🩹
Sprawdź!