Reklama
Na czym polega próba Valsalvy?
Próba Valsalvy jest prostą techniką diagnostyczną, a zarazem terapeutyczną, od dawna stosowaną w otolaryngologii, a współcześnie wykorzystywaną także w procedurach kardiologicznych, neurologicznych, urologicznych, a nawet stomatologicznych.
Na czym polega próba Valsalvy i czemu służy? Jej istotą jest wykonanie głębokiego wydechu, po uprzednim zablokowaniu ujść powietrza (zaciśnięcie nosa, ust, bądź tzw. głośni w krtani).
Ma to dwa podstawowe zastosowania:
- pozwala ocenić stan ucha środkowego, w tym przede wszystkim drożność jednego z kluczowych jego elementów, czyli tak zwanej trąbki Eustachiusza;
- umożliwia udrożnienie kanału trąbki i wyrównanie ciśnienia w uchu środkowym (co jest powszechnie stosowane przez pasażerów i załogi samolotów, a także nurków schodzących na duże głębokości).
Nazwa tego prostego manewru wywodzi się od nazwiska włoskiego anatoma Antonio Marii Valsalvy, który na przełomie XVII i XVIII wieku prowadził pionierskie badania nad budową ucha, on też był autorem techniki, która w diagnostyce różnych zaburzeń wykorzystywana jest z powodzeniem do dziś.
Należy w tym miejscu podkreślić, obecnie próbę tę wykonuje się także dla oceny pracy serca, w różnego typu neuropatiach (na przykład cukrzycowej), w diagnostyce żylaków powrózka nasiennego, czy w celu sprawdzenia szczelności zatoki szczękowej po usunięciu zęba.
Reklama
Próba Valsalvy a zatkane ucho
Manewr Valsalby najczęściej stosowany jest w celu udrożnienia zatkanego ucha. Zabieg ten jest niezwykle prosty. Aby uzyskać pożądany efekt, wystarczy mocno ścisnąć palcami nozdrza, zamknąć usta, napiąć się i wykonać głęboki wydech powietrza, tak jakby chciało się nadmuchać balon.
To samo można zrobić po uprzednim zaciśnięciu głośni, czyli środkowej części krtani (w taki sam sposób, jak dzieje się to fizjologicznie podczas defekacji czy podnoszenia ciężarów). Dzięki temu możliwe jest zrównanie ciśnienia w jamie bębenkowej z tym, które panuje na zewnątrz oraz przywrócenie drożności ucha. Ten sam mechanizm wykorzystywany jest w celach diagnostycznych.
Nieznajdujące ujścia powietrze powoduje szmer przechodzący przez trąbkę Eustachiusza – jeśli organ ten działa prawidłowo, dźwięk bez problemu zostanie wychwycony przez laryngologa używającego narzędzia nasłuchowego.
Reklama
Próba Valsalvy a serce
Próba Valsalby coraz częściej wykonywana jest też w kardiologii – służy do oceny pracy serca oraz ciśnienia tętniczego.
U pacjenta wykonującego manewr powinny zachodzić wówczas charakterystyczne mechanizmy, które można podzielić na 4 fazy:
- nasilony wydech powoduje ucisk na serce, płuca i duże naczynia krwionośne. Zgromadzona w płucach krew przemieszcza się do lewej jamy serca. Efektem tego jest chwilowy wzrost rzutu lewej komory, ciśnienia tętniczego oraz tzw. oporu naczyniowego (siły niezbędnej do przepchnięcia krwi przez żyły);
- zwiększone ciśnienie utrudnia powrót krwi do lewej i prawej komory serca. Spada objętość wyrzutowa oraz ciśnienie. Praca serca przyspiesza, co ma związek z pobudzeniem tzw. baroreceptorów, czyli znajdujących się w aorcie i tętnicy szyjnej zakończeń włókien czuciowych. Zwiększone ciśnienie w klatce piersiowej oraz podrażnienie współczulnego układu nerwowego sprawia, że uciskana jest aorta i utrzymuje się wysoki opór naczyniowy;
- obniża się ciśnienie w klatce, maleje opór i ciśnienie tętnicze. Praca serca ulega dalszemu przyspieszeniu;
- po zakończeniu wydechu, ciśnienie osiąga wyższą wartość, co pobudza baroreceptory i spowalnia pracę serca. Finalnie wszystkie parametry normalizują się.
Z klinicznego punktu widzenia obserwacja tych procesów znajduje zastosowanie w takich sytuacjach, jak:
- różnicowanie szmerów wewnątrzsercowych;
- choroba niedokrwienna serca;
- zastoinowa niewydolność serca.
Reklama
Próba Valsalvy a jądra
Próbę Valsalvy wykonuje się także w gabinecie urologicznym. Jest ona niekiedy niezbędna w czasie USG jąder (nieinwazyjne badanie z użyciem sondy emitującej ultradźwięki, odbijające się od narządów wewnętrznych).
Ultrasonografia jest stosunkowo dobrą metodą diagnostyczną, niekiedy jednak zbyt mało czułą, by wykryć wszelkie niepokojące zmiany. Tak dzieje się w przypadku żylaków powrózka nasiennego, czyli patologicznego poszerzenia naczyń struktury przebiegającej przez kanał pachwinowy, aż do moszny, w skład której wchodzą między innymi nasieniowody, mięśnie dźwigacze jądra, tętnice, nerwy itd. Ulokowane w tym miejscu żylaki często są przyczyną męskiej niepłodności.
Próbę Valsalvy wykonuje się w czasie badania jądra po to, by wytworzyć tak zwaną tłocznię brzuszną. Wzrost ciśnienia pozwala zobrazować ewentualne żylaki w badaniu ultrasonograficznym.
Reklama
Próba Valsalvy w neurologii
Stosowana jest też niekiedy próba Valsalvy w neurologii, zazwyczaj pomocniczo, jako uzupełnienie innych, bardziej skomplikowanych i profesjonalnych badań.
Wydychanie powietrza po uprzednim zablokowaniu jego ujścia bywa przydatne w diagnostyce tak różnych zaburzeń i schorzeń, jak:
- choroba Parkinsona;
- rwa kulszowa;
- neuropatia cukrzycowa;
- neuropatia alkoholowa;
- bóle kręgosłupa;
- zawroty głowy niewiadomego pochodzenia;
Choć są to zupełnie inne jednostki chorobowe, każdorazowo próba Valsalvy ma na celu ocenę funkcjonowania elementów układu nerwowego po wywołaniu określonych zjawisk, będących efektem wydychania powietrza bez możliwości ujścia na zewnątrz.
