Co pokazuje RTG klatki piersiowej?
Badanie RTG klatki piersiowej to badanie polegające na przechodzeniu przez klatkę piersiową pacjenta promieni rentgenowskich. Wysyłane przez lampę promieniowanie X jest pochłaniane przez tkanki badanego i rzutowane na prostopadłą płaszczyznę z detektorem tych promieni.
Prześwietlenie takie nadaje się do diagnostyki układu oddechowego: pozwala ocenić upowietrznienie płuc, różnicuje odmę, niedodmę, płyn w opłucnej, pozwala wykryć zmiany w miąższu płuc i wykryć nieprawidłowości okolicznych węzłów chłonnych.
Badanie to umożliwia także pobieżną ocenę układu sercowo-naczyniowego, pozwala wyciągnąć wnioski na temat wydolności mięśnia sercowego oraz w sposób pośredni wnioskować na temat nasilenia zmian miażdżycowych w organizmie, a także o zmianach związanych z nadciśnieniem tętniczym.
Jakie choroby pomaga zdiagnozować RTG klatki piersiowej? Przede wszystkim są to:
- zapalenie płuc - badanie to jest jednym z najczęściej wykonywanych w ramach diagnostyki pulmonologicznej. Często zdarza się bowiem, że zapalenie jest „nieosłuchowe”, czyli nie daje objawów – szumów, szmerów – słyszalnych podczas badania stetoskopem. Wówczas pacjent kierowany bywa na prześwietlenie i dopiero jego wynik świadczy o obecności stanu zapalnego;
- rak płuc - zmiany nowotworowe w płucach często nie dają początkowo wyraźnych objawów. RTG klatki pomaga je wykrywać, dlatego powinno być wykonywane również podczas badań profilaktycznych, a nie tylko konkretnej diagnostyki. Szczególnie osoby palące powinny poddawać się mu regularnie;
- aorta miażdżycowa - to przewlekłe schorzenie zwykle spowodowane jest odkładaniem się cholesterolu na wewnętrznych ścianach aorty i jej stopniowemu zatykaniu. Jest to stan bardzo groźny, ponieważ może doprowadzić do całkowitego zablokowania przepływu krwi przez naczynie.
Jak wygląda RTG klatki piersiowej? Pacjent musi rozebrać się od pasa w górę, a następnie za pomocą specjalnego aparatu robione jest mu zdjęcie. Części ciała, które nie są poddawane badaniu, mogą zostać zasłonięte specjalnym materiałem chroniącym je przez promieniowaniem rentgenowskim. Jeśli diagnostyka dotyczy płuc, pacjent proszony jest o nabranie powietrza i zatrzymanie go w płucach na kilka sekund.
RTG klatki piersiowej PA
Odróżnia się kilka rodzajów badania w zależności od pozycji, w jakiej jest ono wykonywane. Jednym z nich jest RTG klatki piersiowej PA. Co to znaczy?
Promieniowanie X to fale elektromagnetyczne przenikające przez ciało – skórę, kości i inne narządy wewnętrzne. Im bardziej miękkie tkanki (np. tkanka tłuszczowa), tym łatwiej wiązki promieni mogą je przenikać i tym ciemniejszy ich obraz widoczny jest na zdjęciu.
Zdjęcia różnych partii ciała mogą różnić się od siebie w zależności od tego, jak pacjent zostanie do nich ustawiony. Badanie PA klatki piersiowej oznacza, że zdjęcie wykonane zostaje w projekcji tylno-przedniej, czyli wiązki promieni przenikają od strony pleców pacjenta ku przedniej części jego klatki.
Niekiedy wykonuje się też RTG klatki piersiowej PA i boczne. Oznacza to przeprowadzanie badania w dwóch projekcjach:
- tylno-przedniej – pacjent ustawiony tyłem do aparatu RTG,
- bocznej – pacjent ustawiony bokiem, a promieniowanie przenika z jednego boku do drugiego.
RTG klatki piersiowej AP
Badaniem wykonywanym odwrotnie do projekcji PA jest RTG klatki piersiowej AP. Tutaj pacjent ustawiony jest przodem do aparatu rentgenowskiego, a wiązki promieniowania przechodzą od przedniej części klatki w kierunku pleców.
Przeważnie zdjęcie robi się w projekcji PA, natomiast badanie AP z reguły przeprowadzane jest w pozycji leżącej, np. u pacjentów w stanie ciężkim, którzy nie są w stanie przybrać pozycji stojącej.
Można wykonać także zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej. Bok czasem fotografuje się w sytuacjach, kiedy zdjęcie z przodu daje wątpliwy wynik lub zmiany są w nim zauważalne, ale trudno je rozpoznać.
O rodzaju projekcji powinien zawsze decydować lekarz – specjalista kierujący pacjenta na badanie lub sam radiolog je przeprowadzający. Niekiedy to właśnie on po wykonaniu jednego zdjęcia decyduje o potrzebie wykonania kolejnego lub kolejnych, aby np. uzyskać bardziej wyraźny obraz zmian.
Jak się przygotować do RTG klatki piersiowej?
Większość badań obrazowych nie wymaga od pacjenta specjalnych przygotowań. Podobnie jest z RTG klatki piersiowej. Przygotowanie ogranicza się do:
- założenia odpowiedniej odzieży – takiej, którą łatwo można będzie zdjąć i założyć; dobrze jest tego dnia wybrać koszulę lub bluzkę rozpinaną, bez konieczności przekładania jej przez głowę; ubranie powinno być wygodne i luźne, co z pewnością usprawni cały proces, pozwoli zaoszczędzić czas i nie przysporzy dodatkowego stresu;
- zrezygnowania z biżuterii i innych elementów metalowych – mogą one zaburzać przepływ fal, więc radiolog zawsze prosi przed badaniem o pozdejmowanie wszystkich tego rodzaju przedmiotów; najlepiej więc tego dnia zostawić je w domu, by przed samym badaniem nie zaprzątać sobie nimi głowy;
- skompletowania i zabrania ze sobą dokumentacji medycznej – warto, by pacjent wybierający się na RTG wziął ze sobą poprzednie wyniki badań wykonanych w ramach tej samej diagnostyki (np. laboratoryjnych badań krwi); trzeba również mieć ze sobą skierowanie na badanie lub jego numer.
Rentgen klatki piersiowej jest badaniem bezbolesnym, nieinwazyjnym i krótko trwającym. Pacjent od razu po jego wykonaniu może powrócić do normalnej aktywności.
Przygotowanie do RTG płuc nie przewiduje też żadnej specjalnej diety (do badania nie trzeba być na czczo) czy odstawiania leków, chyba że lekarz kierujący zdecyduje inaczej.
Prawidłowe RTG klatki piersiowej
Wynik RTG klatki piersiowej zazwyczaj ma postać zdjęcia z dołączonym opisem, w którym znajduje się ocena płuc, serca, naczyń krwionośnych, a niekiedy także innych narządów, np. kości czy węzłów chłonnych.
Zdjęcie RTG klatki piersiowej jest trudne do odczytania dla samego pacjenta, ponieważ przedstawia wnętrze ciała w formie szarych plam, różniących się jedynie odcieniem. Aby wyodrębnić na nim poszczególne organy, potrzebna jest fachowa wiedza i doświadczenie.
Interpretacji zarówno samego zdjęcia, jak i opisu RTG klatki piersiowej powinien zatem zawsze dokonywać lekarz. Interpretowanie samodzielne może niepotrzebnie stresować pacjenta lub przeciwnie – doprowadzić do zlekceważenia poważnych zmian.
Niekiedy w prawidłowym opisie znaleźć można termin „sumacja cieni”. W RTG klatki piersiowej nie musi on oznaczać nic groźnego. Niekiedy świadczy jedynie o tym, że cienie wielu narządów wewnętrznych nałożyły się na siebie w uzyskanym obrazie.
Zdarza się jednak, że cienie (np. plamiste czy guzowate) oznaczają obecność zmian, w tym zmian nowotworowych, dlatego wynik każdorazowo należy skonsultować z lekarzem.
Jak często robić RTG klatki piersiowej?
Lekarze – nawet pacjentom, u których nie występują żadne niepokojące objawy – zalecają regularne badania profilaktyczne, takie jak morfologia krwi czy USG jamy brzusznej. Wśród badań takich znajduje się także RTG klatki piersiowej.
Ile jest ważne to badanie i co ile lat warto je powtarzać? Należy pamiętać, że promieniowanie X nie jest zupełnie obojętne dla ludzkiego organizmu i nie jest tak bezpieczne, jak np. badanie USG, w związku z czym nie można wykonywać go bez żadnych ograniczeń.
Zdrowym pacjentom zaleca się powtarzanie rentgena płuc co dwa lata.
Są jednak pacjenci, którzy radiogram klatki piersiowej powinni robić raz do roku. Są to przede wszystkim:
- nałogowi palacze,
- pacjenci z grupy podwyższonego ryzyka (np. ci, którzy mieli przypadki raka płuc w bliskiej rodzinie),
- osoby pracujące w szkodliwych warunkach i narażone np. na pylicę płuc.
Co do częstotliwości RTG klatki piersiowej najlepiej radzić się lekarza rodzinnego lub specjalisty prowadzącego. Jeśli lekarz zaleca częstsze badania (np. w obliczu niejednoznacznych, budzących wątpliwości wyników), należy powtarzać je zgodnie z tymi zaleceniami.
RTG klatki piersiowej u dziecka
Najczęstszym wskazaniem do wykonania RTG klatki piersiowej u dzieci jest podejrzenie zapalenia dolnych dróg oddechowych, czyli oskrzeli i płuc. Zdarza się bowiem, że nawet rozległy stan zapalny niesłyszalny jest podczas badania stetoskopem, a u dziecka występują objawy wskazujące na jego obecność, np. gorączka, podwyższone białko CRP w badaniach krwi. Wtedy lekarz może zlecić RTG.
Jak wygląda badanie u dziecka? U starszych dzieci, które potrafią stać chwilę nieruchomo, wygląda ono tak samo, jak u pacjentów dorosłych. Inaczej jest z RTG klatki piersiowej u niemowlaka, który nie potrafi stać i trudno nakłonić go nawet do chwilowego pozostania w bezruchu.
Niekiedy w badaniu niemowlaka uczestniczyć musi rodzic, trzymając i unieruchamiając dziecko. Obecność rodzica często działa uspokajająco i sprawia, że maluch pozwala się zbadać, czasem jednak dziecko mimo wszystko wierci się, a radiogram wychodzi niewyraźny i wymaga powtórzenia.
Naprzeciw tym problemom wychodzi nowy wynalazek - specjalna przezroczysta tuba, w której unieruchamia się dziecko celem wykonania RTG. Zdjęcia maluszków umieszczonych w tubach w ostatnich miesiącach obiegły Internet i wywołały szereg komentarzy, również niepochlebnych.
Unieruchamianie dzieci w tubach ma jednak tę zaletę, że badanie udaje się za pierwszym razem i nie ma potrzeby wielokrotnego naświetlania, które – jak wiadomo – nie jest obojętne dla zdrowia maleństwa.
Cena RTG klatki piersiowej
Badanie rentgenowskie można wykonać zarówno prywatnie, jak i w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia. Niektórzy preferują tę pierwszą formę ze względu na krótszy z reguły czas oczekiwania.
Ile kosztuje RTG klatki piersiowej robione prywatnie? Ceny wszelkich badań różnią się w zależności m. in. od miasta i placówki, w której jest ono przeprowadzane. Podobnie jest z prześwietleniem płuc. Cena zależy również od ilości projekcji i tak wynosi ona około:
- 50-60 zł – zdjęcie PA,
- 40-55 zł – zdjęcie boczne,
- 80-100 zł – PA i bok.
RTG klatki piersiowej na NFZ jest możliwe jedynie ze skierowaniem od lekarza. Może być ono wystawione przez lekarza rodzinnego lub specjalistę. Wykonywane jest wówczas darmowo, niekiedy jednak trzeba poczekać na nie nieco dłużej.
