Przyczyny zapalenia spojówek u dzieci
Zapalenie spojówek u dzieci jest jednym z najczęściej występujących schorzeń oczu, diagnozowanych w pierwszych latach życia. Jego przyczyny są niezwykle zróżnicowane, od błahych i niegroźnych, po bardzo poważne.
Wśród czynników etiologicznych wymienić można:
- niezakaźne, w tym alergiczne oraz związane z zaburzeniami tzw. filmu łzowego;
- zakaźne, w tym bakteryjne, chlamydiowe, wirusowe, pasożytnicze i grzybicze;
- autoimmunologiczne, czyli będące rezultatem nieprawidłowego ataku układu odpornościowego na własny organizm - jako objaw zespołu Stevensa-Johnsona, a więc najcięższej postaci rumienia wielopostaciowego.
Najczęściej problem ten dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale możliwe jest zapalenie spojówek u niemowlaka, a nawet noworodka. Zazwyczaj ma to związek z zakażeniem poprzez drogi rodne matki w momencie przyjścia na świat.
Infekcje te wywoływane są przez trzy rodzaje patogenów, którymi są:
- dwoinka rzeżączki;
- chlamydia;
- wirus opryszczki;
Z wyżej wymienionych, zdecydowanie najgroźniejsze jest pierwsze z zakażeń. Objawia się ono z reguły między 2 a 4 dniem życia, a do jego potencjalnych skutków zalicza się całkowitą utratę wzroku. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia.
Reklama
Rodzaje zapalenia spojówek u dzieci
Alergiczne zapalenie spojówek u dzieci występuje przede wszystkim u maluchów ze skłonnością do atopii (reakcji alergicznych warunkowanych genetycznie). Często też towarzyszy alergicznemu nieżytowi nosa (znanemu jako katar sienny).
Bakteryjne zapalenie spojówek u dzieci wywoływane jest przez różne szczepy drobnoustrojów obecnych w otaczającym środowisku, takich jak paciorkowce, gronkowce, pneumokoki, gonokoki oraz wspomniana wyżej dwoinka rzeżączki.
Wirusowe zapalenie oka u dziecka, oprócz HSV, powodowane jest przede przez adenowirusy, a więc niezwykle upowszechnione patogeny, odpowiedzialne za choroby górnych dróg oddechowych i oczu.
Warto wiedzieć, że oprócz czynników etiologicznych, kryteriami służącymi do różnicowania typów zapalenia spojówek są też czas trwania infekcji oraz rodzaj reakcji.
Dlatego wyróżnia się:
- zapalenie ostre (krótkotrwałe) lub przewlekłe;
- zapalenie brodawkowate, olbrzymiobrodawkowe lub grudkowe;
Objawy zapalenia spojówek u dzieci
Zapalenie spojówek dzieci zaczyna się zazwyczaj widocznym zaczerwienieniem jednej powieki, później z reguły pojawia się obrzęk, oko zaczyna też łzawić, a na zewnątrz wydobywa się gęsta wydzielina, niekiedy ropna. To jednak znaczne uproszczenie, bowiem każdy rodzaj zapalenia spojówek u dzieci ma swoje charakterystyczne objawy, co pozwala trafnie zdiagnozować źródło infekcji oraz dobrać metody leczenia.
- W przebiegu zapalenia bakteryjnego występują: wydzielina ropna w umiarkowanej ilości, znaczne przekrwienie, niewielki świąd i łzawienie, sporadycznie mogą się pojawić objawy ogólnoustrojowe, takie jak niewielka gorączka, ból gardła.
- Zapalenie oka u niemowlaka pochodzenia chlamydiowego powoduje poważne przekrwienie, a do tego wyraźne powiększenie węzłów chłonnych. Możliwy jest świąd. Wydzielina jest niezbyt obfita, ale ropna. Należy liczyć się z wystąpieniem powikłań, w tym zapalenia ucha a nawet płuc.
- Zapalenie wirusowe to przede wszystkim bardzo silne przekrwienie oczu, intensywne łzawienie i ogromna ilość wydzieliny, aczkolwiek w tym przypadku nie jest ona podbarwiona ropą. Możliwy jest też lekki świąd i nieznaczne powiększenie węzłów, a także gorączka.
- Reakcja alergiczna objawia się poprzez bardzo silny świąd – jest to najbardziej charakterystyczna jej cecha. Oprócz tego występują: niewielkie łzawienie i zaczerwienienie oraz ograniczony wyciek surowiczej wydzieliny.
Reklama
Co na zapalenie spojówek u dziecka?
Zapalenie spojówek może trwać kilka dni, ale też wiele miesięcy, wszystko zależy od postaci, jaką przybiera (ostre/przewlekłe, sezonowe/całoroczne). W większości przypadków choroba ma tendencję do samoistnego zanikania w ciągu 2-3 tygodni, nie mniej w przypadku wystąpienia objawów należy podjąć leczenie.
Zwłaszcza u bardzo małych dzieci, zakażonych dwoinką rzeżączki, mogą bowiem wystąpić poważne powikłania, w tym pogorszenie parametrów widzenia, a nawet całkowita ślepota.
Żele, maści i krople na zapalenie spojówek dla dzieci, w zależności od etiologii schorzenia powinny zawierać następujące substancje czynne:
- Zapalenie bakteryjne:
- lewofloksacyna (chemioterapeutyk),
- azytromycyna (antybiotyk z grupy makrolitów)
- tobramycyna (antybiotyk z grupy aminoglikozydów)
- Zapalenie bakteryjne wywołane dwoinką rzeżączki:
- benzylopenicylina (antybiotyk z grupy penicylin)
- cefuroksym (antybiotyk, cefalosporyna II generacji)
- Zapalenie chlamydiowe u noworodków
- erytromycyna lub azytromycyna (antybiotyki makrolidowe)
- Zapalenie wirusowe:
- gancyklowir lub acyklowir (leki wirostatyczne, zaburzające replikację DNA patogenów, drugi z wymienionych jest skuteczny w przypadku zakażenia HSV)
- etabonian loteprednolu, fluorometolon lub 0,125% prednizolon (glikokortykosteroidy)
- Reakcja alergiczna. W tym przypadku leczenie zapalenia spojówek u dzieci w dużej mierze opiera się na profilaktyce, a więc m.in. unikaniu wychodzenia na dwór w okresie pylenia roślin, czy eliminacji z domu dywanów, koców i innych przedmiotów będących siedliskiem roztoczy kurzu. Dodatkowo do leczenia często włączane są:
- emedastyna, lewokabastyna, antazolina (leki przeciwhistaminowe)
- diklofenak (niesteroidowy lek przeciwzapalny, NLPZ)
- deksametazon, fluorometolon (leki steroidowe)
- cyklosporyna, takrolimus (leki immunosupresyjne, czyli obniżające aktywność układu odpornościowego).
Reklama
Rumianek na zapalenie spojówek u dzieci?
Oprócz tego stosuje się niekiedy tzw. domowe sposoby, obecne w medycynie ludowej i przekazywane z pokolenia na pokolenia przed dziesięciolecia. Wymienić w tym kontekście można okłady i płukanki z rumianku, herbaty, świetlika.
Ale uwaga: w świetle wiedzy medycznej, rumianek na zapalenie spojówek nie jest zalecany, a wręcz przeciwnie. Zawarte w nim garbniki mogą dodatkowo podrażniać oczy, powodując nasilenie objawów.
Podobnie rzecz wygląda w przypadku herbaty. Jeśli zatem czymś przemywać oczy dziecka, najlepiej jest do tego celu wykorzystać roztwór soli fizjologicznej. Dodatkowo warto zapewnić zmęczonym oczom odpoczynek w zaciemnionym pomieszczeniu.
Reklama
Czy zapalenie spojówek u dzieci jest zaraźliwe?
Zapalenie spojówek najczęściej występuje u dzieci kilkuletnich, a ma to związek z niedostatecznym przestrzeganiem podstawowych zasad higieny osobistej oraz wysoką zaraźliwością schorzenia w jego bakteryjnej i wirusowej postaci.
Do zakażeń bardzo często dochodzi w przedszkolach i szkołach, poprzez bezpośredni kontakt lub tarcie oczu palcami, które wcześniej miały styczność z patogenami osiadłymi na zabawkach i innych powierzchniach. Dlatego tak ważne jest, by dzieci z podejrzeniem tego typu infekcji były izolowane w domu i nie miały kontaktu z rówieśnikami. W praktyce zalecenie to często jest świadomie lub nieświadomie ignorowane przez rodziców, co stanowi przyczynek do powstawania lokalnych ognisk zachorowań.
Zaraźliwe nie jest natomiast zapalenie spojówek u dzieci o podłożu alergicznym, w tym przypadku kluczową rolę odgrywają czynniki środowiskowe (kontakt z określoną substancją uczulającą) oraz indywidualne, często genetycznie uwarunkowane predyspozycje.
