Co to jest ginekomastia i czy występuje tylko u mężczyzn?
Duży biust często uznawany jest za atut kobiecej urody. Zupełnie inaczej traktowany bywa u mężczyzn, gdzie upatruje się w nim raczej estetycznego defektu. Co to jest ginekomastia? Jest to właśnie nadmierny rozrost tkanki gruczołowej piersi. Niekiedy towarzyszy mu również rozrost tkanki tłuszczowej i włóknistej. W każdym przypadku uwidacznia się jako nienaturalnie rosnąca pierś u mężczyzny.
U kobiet ginekomastia nie występuje, dlatego powiększenie piersi niewynikające z dojrzewania płciowego należy zawsze poddać diagnostyce. Duże piersi u mężczyzn mogą występować z różnych przyczyn, jeśli jednak nie wynikają wyłącznie z nagromadzenia tkanki tłuszczowej, uważane są za stan patologiczny.
Czy ginekomastia jest groźna? Jest to zmiana nienowotworowa, jednak zawsze należy przeprowadzić odpowiednie badania, by zyskać stuprocentową pewność, że to nie rak sutka, na którego mężczyźni też chorują. Przerost piersi może mieć charakter jednostronny lub też symetrycznie obejmować obie piersi.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, opracowanej przez WHO, ginekomastia oznaczona jest symbolem N62. W nowszej wersji Klasyfikacji, czyli ICD-11 ma ona symbol GB22, natomiast w punkcie KC41.0 została wyodrębniona dodatkowo ginekomastia noworodkowa.
Ginekomastia u chłopców w okresie dojrzewania i u dzieci
Omawiane zaburzenie występuje nie tylko u dorosłych mężczyzn, ale też u chłopców. Nazywa się je wówczas ginekomastią młodzieńczą. W zależności od momentu, w którym się pojawia i od czasu utrzymywania się objawów, może mieć charakter fizjologiczny lub patologiczny. W sposób naturalny rozrost piersi następuje u:
- noworodków - obserwuje się u 60 - 90% dzieci obu płci, na etapie noworodkowym,
- chłopców w okresie dojrzewania - tzw. ginekomastia pokwitaniowa, pojawia się w wieku 13-14, niekiedy nawet 16 lat, podczas nasilonej syntezy estrogenów.
Jeśli przyczyną ginekomastii jest pokwitanie, objawy powinny ustąpić w ciągu kilku miesięcy, a maksymalnie w ciągu roku. Jeśli utrzymują się dłużej, może to świadczyć o utrwaleniu zaburzeń i ich przekształceniu w charakter stały. Objawy u pacjentów w młodym wieku zawsze wymaga konsultacji z lekarzem, chociażby dlatego, że jest wstydliwy i stanowi poważny problem natury estetycznej.
Rodzaje ginekomastii - gruczołowa, tłuszczowa i fizjologiczna
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje ginekomastii:
- Tłuszczowa, zwana również ginekomastią rzekomą lub pseudoginekomastią. Polega na tym, że w obrębie sutka nadmiernie rozrośnięta jest tkanka tłuszczowa. Pojawia się zazwyczaj symetrycznie, obejmując obie piersi i przeważnie towarzyszy ona otyłości.
- Gruczołowa - nadmiernie rozrośnięta jest tkanka gruczołowa w obrębie jednego sutka lub obu. Nie ma nic wspólnego z masą ciała, a odpowiadają za nią najczęściej zaburzenia hormonalne. Kiedy szczupły mężczyzna ma problem z dużym biustem, zwykle świadczy to właśnie o ginekomastii gruczołowej, która - w zależności od stopnia zaawansowania - może być mała lub olbrzymia.
- Mieszana - w tym przypadku przerośnięte są obie tkanki wchodzące w skład struktury piersi - tłuszczowa i gruczołowa.
Oprócz patologicznego rozrostu piersi, u mężczyzn może występować także ginekomastia fizjologiczna. Za taką uznaje się powiększenie gruczołów sutkowych u niemowląt, chłopców w okresie dojrzewania oraz osób w podeszłym wieku. Ginekomastia starcza z reguły jest lekka, pojawia się w wieku 70-80 lat i wynika ze zmniejszonego stężenia testosteronu w organizmie.
Reklama
Jakie są przyczyny ginekomastii?
Ginekomastia to męska przypadłość, która ma różne przyczyny. Najczęstszymi przyczynami bezpośrednimi są: otyłość w przypadku ginekomastii tłuszczowej oraz zaburzenia hormonalne w przypadku ginekomastii gruczołowej.
W przypadku fizjologicznych zaburzeń okresu dojrzewania dochodzi do zaburzenia równowagi między estrogenami a androgenami. Równowaga powinna zostać przywrócona samoistnie w ciągu kilku miesięcy (maksymalnie trzech lat), jednak niekiedy jej zaburzenie utrzymuje się i przekształca w stan patologiczny.
Gospodarka hormonalna może też zostać zaburzona i prowadzić do powstania ginekomastii u mężczyzn już w wieku dorosłym. Do rozrostu tkanek prowadzi wzrost stężenia hormonów żeńskich, np. progesteronu (mówi się wówczas o ginekomastii progesteronowej) czy prolaktyny.
Najczęstsze przyczyny tego rodzaju zaburzeń to:
- przyjmowanie leków hormonalnych - polekowy przerost sutka pojawia się na skutek terapii hormonalnych, np. przy raku prostaty;
- choroby tarczycy - gruczoł tarczowy wydziela hormony, dlatego jego nieprawidłowe funkcjonowanie może prowadzić do zaburzeń gospodarki hormonalnej i nienaturalnego rozrostu piersi u mężczyzn;
- inne choroby - do zaburzeń hormonów dochodzi przy niektórych chorobach przewlekłych i chorobach nowotworowych, np. raku jąder. Nagły wzrost piersi może też być spowodowany chorobą nowotworową rozwijającą się w obrębie samego sutka.
Ginekomastia po testosteronie
Od czego jeszcze może powstawać ginekomastia? Zostało powiedziane, że częstą przyczyną zaburzenia jest zwiększone stężenie hormonów żeńskich w męskim organizmie.
Co ciekawe - do patologicznego rozrostu sutków u mężczyzn może prowadzić także nadmiar testosteronu, czyli hormonu męskiego. Problem taki pojawia się najczęściej u kulturystów i innych sportowców stosujących sterydy.
Ginekomastia na cyklu anabolików lub po testosteronie to wstydliwy problem wielu osób dbających o sylwetkę i przykry efekt uboczny stosowania takich „wspomagaczy” budowania tkanki mięśniowej.
Ginekomastia posterydowa nie występuje u wszystkich mężczyzn stosujących tego rodzaju środki. Pojawienie się takiego niepożądanego efektu w dużej mierze jest wynikiem naturalnej gospodarki hormonalnej organizmu oraz jego indywidualnej reakcji na przyjmowane preparaty.
Jakie są objawy ginekomastii i czy boli?
Pierwsze objawy ginekomastii mogą pozostać niezauważone, ponieważ rozrost sutków następuje stopniowo i nie od razu rzuca się on w oczy.
Z czasem jednak zaburzenie staje się mniej lub bardziej widoczne. Szybciej widać objawy u osób szczupłych. U mężczyzn z dużą nadwagą lub otyłością rozrost tkanki przez długi czas może pozostać niewidoczny, ponieważ jest maskowany krągłością całej sylwetki.
To, jak wygląda ginekomastia, zależy od stopnia jej zaawansowania oraz tego, czy obejmuje ona swym zasięgiem jedną, czy obie piersi. W pierwszym przypadku klatka piersiowa staje się niesymetryczna, w drugim - sylwetka zmienia się obustronnie i robi się bardziej „kobieca”.
Czy ginekomastia boli? W niektórych przypadkach rozrostowi piersi może towarzyszyć ich zwiększona tkliwość, a nawet dolegliwości bólowe. Powiększone piersi, będące objawem zaburzeń hormonalnych, niekiedy wiążą się z problemami z płodnością. Równolegle mogą wówczas występować problemy z erekcją czy obniżenie popędu seksualnego.
Reklama
Jak rozpoznać ginekomastię i jakie badania wykonać?
Po zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza. Postępowanie można rozpocząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który w razie konieczności skieruje pacjenta do specjalisty, np. endokrynologa.
Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu ginekomastii? Na pierwszej wizycie lekarz zaczyna od szczegółowego wywiadu z pacjentem. Zwykle pyta wtedy o występujące objawy, choroby przewlekłe i przyjmowane leki. Może też wykonać palpacyjne badanie piersi i jąder. Z reguły specjalista nie stawia diagnozy od razu, ale kieruje na badania:
- hormonalne - badania z krwi, określające stężenie hormonów takich jak testosteron, estradiol, FSH, LH, prolaktyna;
- badania obrazowe - przede wszystkim USG piersi i jąder. W razie potrzeby może też skierować na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny sutków, jąder, nadnerczy czy przysadki.
Kiedy badania obrazowe dają wyniki wątpliwe lub występuje podejrzenie zmian nowotworowych w obrębie sutka, pacjent może zostać skierowany na pobranie materiału do histopatologii. Badanie to w najbardziej miarodajny sposób pomaga rozpoznać zarówno ginekomastię, jak i inne zmiany patologiczne w piersi.
Jakie są różnice między ginekomastią a lipomastią?
Lipomastia to zmiana polegająca właściwie na tym samym, co ginekomastia tłuszczowa, czyli nadmiernym rozroście tkanki tłuszczowej w obrębie piersi u mężczyzny.
Lipomastii nie towarzyszy przerost tkanki gruczołowej i nie jest ona związana z zaburzeniami hormonalnymi. Z reguły wynika z otyłości lub dużej nadwagi i znika samoistnie po zrzuceniu zbędnych kilogramów.
W badaniu palpacyjnym przypadłości różnią się tym, że przy lipomastii pierś jest miękka i jednolita, a ginekomastia gruczołowa wyczuwalna jest jako zmiana twardsza lub o ziarnistej konsystencji.
Z reguły lekarz nie poprzestaje jedynie na badaniu fizykalnym, ale zaleca pacjentowi przynajmniej wykonanie ultrasonografii celem potwierdzenia wstępnej diagnozy. Lipomastia nie jest groźna, ale stanowi niekiedy poważny defekt natury estetycznej.
Reklama
Leczenie ginekomastii. Czy można się jej pozbyć przy użyciu leków?
O tym, jak leczyć ginekomastię, powinien zawsze decydować lekarz na podstawie uzyskanego obrazu klinicznego pacjenta. Zależy to w dużej mierze od rodzaju zaburzenia oraz podłoża jego powstania. Kiedy przyczyną są zaburzenia hormonalne, z reguły zaleca się leczenie farmakologiczne celem przywrócenia równowagi hormonów.
Jak pozbyć się ginekomastii za pomocą tabletek i bez skalpela? Niekiedy odpowiednia terapia lekami doustnymi wystarcza, by wyleczyć przerost piersi i usunąć defekt bez operacji. Specjalista decyduje, czy w danym przypadku należy zastosować testosteron, leki antyestrogenowe czy jeszcze inne środki hormonalne.
Jaki lekarz przepisuje takie preparaty? Najczęściej problemem zajmuje się endokrynolog lub androlog, w zależności od przyczyny. Z reguły, aby zlikwidować podłoże problemu, konieczne jest przyjmowanie leków ogólnoustrojowych. Leki miejscowe, takie jak maść, przy ginekomastii mogą działać jedynie wspomagająco, np. ujędrniając klatkę piersiową. Nieleczone zaburzenie prowadzi często do pogłębienia problemu i coraz większego rozrostu tkanki.
Reklama
Na czym polega usunięcie ginekomastii?
Operacja chirurgiczna mająca na celu usunięcie ginekomastii wykonywana jest wyłącznie w przypadkach ciężkich lub przewlekłych, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi spodziewanych rezultatów. W innych sytuacjach zabieg nie jest wskazany, ze względu na możliwe powikłania i wysokie koszty.
Korekcja ginekomastii może zostać wykonana różnymi metodami, w zależności od podłoża problemu oraz tego, która tkanka uległa rozrostowi. W przypadku nadmiernego rozrostu tkanki tłuszczowej wykonuje się zabiegi takie jak:
- liposukcja - odsysanie tłuszczu,
- lipoliza iniekcyjna - wstrzykiwanie w wybrane miejsca substancji prowadzącej do rozkładu tkanki tłuszczowej,
- lipoliza laserowa - niszczenie tkanki tłuszczowej za pomocą promieniowania laserowego.
Ginekomastię gruczołową leczy się zabiegowo, wykonując mastektomię podskórną. Polega ona na chirurgicznym usunięciu nadmiaru tkanki gruczołowej z piersi. Często po jej wycięciu konieczne jest też usunięcie pozostałego nadmiaru skóry.
Ginekomastia przed i po zabiegu - efekty
Kiedy widoczne są efekty po zabiegu usunięcia ginekomastii? Usunięcie samej przerośniętej tkanki gruczołowej skutkuje często pozostaniem nadmiaru skóry lub deformacją piersi czy też jej przemieszczeniem. To dlatego jednocześnie z usunięciem gruczołu często należy wykonać mammoplastykę - zabieg modelujący zmniejszoną pierś i umieszczający ją na właściwym miejscu.
Współcześnie metody usuwania ginekomastii są coraz doskonalsze i mniej inwazyjne, niż kiedyś, a więc i rekonwalescencja po zabiegu jest krótsza, a dolegliwości bólowe zminimalizowane.
Blizny po korekcji laserowej są mniej widoczne niż blizny po tradycyjnej operacji. Przed usunięciem ginekomastii piersi są nieestetycznie powiększone, a sylwetka zdeformowana, po usunięciu - odzyskuje ona swój prawidłowy kształt, a efekt jest w zasadzie natychmiastowy.
To, jak długo się utrzymuje, zależy w dużym stopniu od przyczyny rozrostu. Jeśli są to zaburzenia hormonalne i nie zostaną one zniwelowane, tkanka może ponownie się rozrosnąć. U zdrowego człowieka efekt zabiegu utrzymuje się, a zmniejszone piersi nie ulegają ponownemu powiększeniu.
Jaka jest cena zabiegu usuwania ginekomastii i czy można zrobić go na NFZ?
Zabieg usunięcia ginekomastii kosztuje od kilku do kilkunastu tysięcy. To, ile dokładnie trzeba za niego zapłacić, zależy od wielu czynników, takich jak miejsce wykonania (miasto oraz sama klinika) oraz jego rodzaj - czy potrzebna jest liposukcja, czy też usunięcie tkanki gruczołowej wraz z mammoplastyką.
Cena operacji jest zatem wysoka, a przy tym bardzo niewielu pacjentów może liczyć na dofinansowanie przez NFZ. Fundusz pokrywa koszt operacji wyłącznie w przypadku, gdy ginekomastia zagraża zdrowiu lub życiu pacjenta, a inne formy leczenia nie przyniosły rezultatów. We wszystkich pozostałych sytuacjach chory musi sam zapłacić za usunięcie przerośniętej tkanki.
Warto przy tym pamiętać, że chirurgiczne usuwanie ginekomastii nie zawsze daje stały rezultat. Gdy ginekomastia odrasta i potrzebne są kolejne zabiegi, ich cena zostaje pomnożona, co daje w efekcie naprawdę duże kwoty. Pacjenci, których nie stać na pokrycie pełnej ceny zabiegu skazani są na inne metody leczenia lub życie z defektem.
Reklama
Ćwiczenia na ginekomastię. Na czym polega domowe leczenie?
W przypadku ginekomastii tłuszczowej lub gruczołowej małej, w pewnym stopniu problem można zniwelować odpowiednimi ćwiczeniami modelującymi klatkę piersiową. Są to oczywiście ćwiczenia w siłowni, takie jak sztangi, wiosła czy ławeczka.
Mięśnie klatki piersiowej świetnie rozwijają też pompki, które można robić bez wychodzenia z domu. Na różne defekty anatomiczne zlokalizowane w tej części ciała zalecane jest również pływanie. Pomaga ono nie tylko zniwelować ginekomastię, ale też np. lejkowatą klatkę piersiową. Intensywny trening pływacki modeluje całą sylwetkę, ponieważ jest sportem ogólnorozwojowym.
Duże znaczenie dla domowego leczenia ginekomastii ma także codzienna dieta. Nie ma naukowych badań potwierdzających obiegową opinię, że tkanka gruczołowa rośnie nadmiernie od kurczaków spożywanych w dużych ilościach, jednak jadłospis ma kluczowy wpływ na wygląd sylwetki.
Przede wszystkim z ginekomastią tłuszczową można walczyć, zdrowo się odżywiając, unikając żywności przetworzonej, produktów typu fast-food, słodyczy, słodkich napojów gazowanych, itp.
Dla mężczyzn z ginekomastią istnieje specjalna bielizna, maskująca defekt. Jest to przede wszystkim modelujący klatkę piersiową stanik oraz koszulka uciskowa, która optycznie spłaszcza piersi.
