Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠

Androgeny (hormony androgenowe) - czym są? Badanie

Androgeny są hormonami odpowiadającymi za wykształcenie się narządów płciowych, popęd seksualny, budowę ciała, owłosienie. Jak działają, do czego prowadzi ich nadmiar i niedobór? Kiedy wykonuje się badanie poziomu androgenów?
Wzór chemiczny testosteronu
źródło:123RF
Spis treści

Co to są androgeny?

Androgeny stanowią szeroką grupę hormonów płciowych o budowie steroidowej. Nazywane są męskimi, lecz w rzeczywistości występują zarówno u mężczyzn, jak też u kobiet. 

Spełniają szereg kluczowych ról w takich obszarach, jak:

  • różnicowanie płciowe - rozwój drugorzędowych cech płciowych (prącie, moszna, pochwa, łechtaczka etc.),
  • rozwój trzeciorzędowych cech płciowych (owłosienie łonowe, piersi u kobiet, ton głosu),
  • popęd seksualny (libido), sterowanie aktywnością seksualną,
  • spermatogeneza, czyli proces wytwarzania plemników,
  • rozwój tkanki mięśniowej oraz kostnej,
  • aktywność fizyczna,
  • synteza innych hormonów płciowych.

Androgeny wydzielane są przy współudziale tzw. hormonu luteinizującego (LH), syntezowanego przez przysadkę mózgową.

Reklama

Zespół niewrażliwości na androgeny

Mniej więcej 1 na 20 000 osób cierpi na dziedziczny zespół niewrażliwości na androgeny (znany też jako zespół Morrisa lub pod angielską nazwą androgen insensitivity syndrome– AIS). Zaburzenie to związane jest z mutacją genu kodującego receptor androgenowy. Jego istotą jest zahamowanie oddziaływania testosteronu oraz dihydrotestosteronu na właściwe komórki. Efektem jest nieprawidłowy rozwój cech i funkcji płciowych. 

U osób, które chromosomalnie należą do płci męskiej, stwierdza się:

  • żeńskie zewnętrzne narządy płciowe, w tym wargi sromowe, łechtaczkę, pochwę),
  • szczątkowe formy żeńskich narządów płciowych wewnętrznych, takich jak macica i jajowody,
  • kobiece piersi,
  • skąpe owłosienie na twarzy, pod pachami, w kroczu,
  • brak prącia,
  • wykształcenie jąder, które jednak pozostają w obrębie jamy brzusznej lub w kanale pachwinowym,
  • brak spermatogenezy.

Osoby cierpiące na zespół niewrażliwości na androgeny zazwyczaj czują się kobietami i w takiej właśnie roli funkcjonują. Są jednak trwale bezpłodne – nie mogą doprowadzić do zapłodnienia ani samemu zajść w ciążę. 

Reklama

Badanie androgenów

Badanie poziomu androgenów zleca się w przypadku takich zaburzeń i schorzeń, jak:

  • bezpłodność u mężczyzn i kobiet,
  • zaburzenia libido – zbyt wysoki lub zbyt mały popęd seksualny,
  • zaburzenia erekcji członka,
  • hirsutyzm, wirylizacja u kobiet,
  • hipogonadyzm u mężczyzn (nadmiar cech kobiecych),
  • łysienie u mężczyzn i kobiet,
  • utrzymujący się trądzik osób dorosłych,
  • przedwczesne dojrzewanie,
  • guzy jąder i jajników,
  • zespół policystycznych jajników,
  • zespół niewrażliwości na androgeny.

Krew do badania androgenów pobierana jest z krwi żylnej. Pacjenci powinni być na czczo. U kobiet istotne jest, aby wizytę w laboratorium zaplanować około 5-10 dnia cyklu miesięcznego.

Reklama

Najważniejsze hormony androgenowe

Hormony androgenowe wytwarzane są w trzech miejscach organizmu ludzkiego, odmiennych u obu płci. 

  1. Komórki Leydiga w jądrach (u mężczyzn) – tu zachodzi synteza takich androgenów, jak: 
  1. Jajniki (u kobiet):
  • dihydrotestosteron ,
  • androstendion.
     
  1. Kora nadnerczy (u obu płci):
  • testosteron,
  • dehydroepiandrosteron DHEA.

Reklama

Androgeny u mężczyzn

Androgeny u mężczyzn wprost odpowiadają za rozwój płciowy i za jakość życia seksualnego, w tym zdolność do odbycia stosunku płciowego oraz prokreacji. Pod wpływem testosteronu już w okresie życia płodowego wykształcają się męskie narządy płciowe. 

Natomiast w okresie zaś dojrzewania hormon ten wpływa na:

  • powiększenie rozmiarów prącia i jąder,
  • pofałdowanie worka mosznowego,
  • wyraźne ciemnienie genitaliów,
  • wykształcenie się prostaty, czyli gruczołu krokowego, odpowiedzialnego za produkcję płynu znajdującego się w spermie,
  • wytwarzanie męskich gamet, czyli plemników,
  • popęd seksualny,
  • procesy biochemiczne wywołujące erekcję członka,
  • pojawienie się na ciele zarostu typu męskiego (w okolicach intymnych, na twarzy, rękach, nogach, brzuchu, klatce piersiowej).

Dodatkowo testosteron może modyfikować zachowanie, wyraźnie zwiększając poziom agresji fizycznej i psychicznej u nastoletnich chłopców. Hormon ten powoduje także na powiększenie grdyki i rozwój chrząstki krtaniowej, czyli tzw. jabłka Adama. Efektem jest obniżenie głosu. Testosteron wpływa także wydatnie na budowę ciała, w tym w szczególności kształtowanie masy mięśniowej oraz jej rozlokowanie – stąd wyraźne różnice między typową sylwetką męską i żeńską.

Reklama

Androgeny u kobiet

Androgeny u kobiet mają działanie bardziej pośrednie. Podstawową ich rolą jest udział w syntezie żeńskich hormonów płciowych. Produkowane w jajnikach dihydrotestosteron i androstendion pod wpływem tzw. aromatazy przekształcają się w estrogeny - estradiol, estron i estriol, hormony kluczowe dla kobiecej seksualności i rozrodczości. 

Oprócz tego androgeny u kobiet odpowiadają, tak jak u mężczyzn, za rozwój narządów płciowych, masy mięśniowej oraz tkanki kostnej. Stabilizują też stany emocjonalne. Problemem natomiast jest tzw. androgenizacja, czyli zbyt wysoki poziom męskich hormonów, która prowadzi do poważnych zaburzeń, zwłaszcza natury estetycznej. 

Reklama

Androgeny a wypadanie włosów

Androgeny mają silne działanie maskulinizujące. O ile we właściwym stężeniu są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, o tyle zbyt wysokie ich stężenie wpływa na nadmierny rozwój cech męskich. 

W konsekwencji:

  •  u mężczyzn pojawić wystąpić może łysienie typu androgenowego (pod wpływem 5-alfa dihydrotestosteronu), a także nadmierny rozwój owłosienia w okolicach łonowych, na klatcepiersiowej i brzuchu, a nawet na plecach, ramionach i pośladkach. Problemem jest też zbytnie pobudzenie seksualne oraz zbyt wysoki poziom agresji w zachowaniu;
  • u kobiet nadmiar androgenów powoduje hirsutyzm, czyli pojawienie się zarostu typu męskiego. Drugim problemem jest tzw. wirylizacja, której efekt stanowi m.in. obniżenie tonu głosu czy przerost łechtaczki. Nadmiar androgenów u kobiet prowadzi też do wzmożonej aktywności gruczołów łojowych, wskutek czego możliwe jest występowanie trądziku nawet do 40 urodzin. Także u kobiet występuje łysienie typu androgenowego, przy czym w tym przypadku odpowiedzialnym za wypadaniewłosów jest testosteron. 

Czytaj również

Bibliografia

  • Mirela Niedzielska, Artur Kotwas, Paulina Zabielska, Katarzyna Korabiusz, Agata Wawryków, Inga Janik, Anna Fabian- Danielewska, The occurrence of skin lesions in patients with androgenization syndromes including the analysis of the results of hormonal tests, Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(8)
  • Monika Wójcicka, Bernadetta Skrzeczyńska, Justyna Biernacka, Iwona Stanisławska, Wpływ testosteronu na organizm człowieka, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa 3/2016
  • Andrzej Gomuła, Michał Rabijewski, Zespół niedoboru testosteronu — rozpoznawanie i leczenie na podstawie norm stężenia testosteronu należnych dla wieku, Seksuologia Polska 2010, 8
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Hormony
Prolaktyna u mężczyzn – norma. Co oznacza podwyższona?
Napis prolaktyna na kartce
Estrogeny - co to są za hormony i za co odpowiadają? Kiedy należy zbadać ich poziom?
Estrogeny
Histamina - co to jest? Funkcje, badanie i poziom w organizmie
Grafika wektorowa cząsteczki histaminy
Podobne artykuły
Próba krwi do badania stężenie kotryzolu
Kortyzol - co to jest i co oznacza podwyższony? Badanie i leczenie
Test prolaktyny
Wysoka prolaktyna: objawy, przyczyny, leczenie. Jak objawia się wysoka prolaktyna u mężczyzn i kobiet?
Pielęgniarka pobiera krew do badania 17-OH-progesteronu
17-OH progesteron - interpretacja wyników. Jaka jest norma?
Próbka krwi do badania poziomu PTH
Parathormon - funkcje. Jakie są objawy niskiego i wysokiego poziomu PTH?
Mężczyzna pisze na tablica wzór chemiczny testosteronu
Poziom testosteronu - jak podnieść i obniżyć? Normy

Reklama


Jak często robić regenerację włosów?
Sprawdź!