Reklama
Co to są guzki tarczycy?
Guzki tarczycy są zmianami w obrębie gruczołu tarczowego wyczuwalnymi w badaniu palpacyjnym lub zmianami ogniskowymi o zmienionej gęstości akustycznej, widocznymi w badaniu USG, które nie muszą być wyczuwalne palpacyjnie.
Co oznaczają guzki tarczycy? Ściśle wiąże się z nimi pojęcie wola, czyli przerostu gruczołu tarczowego. Wole jest bowiem terminem niejednoznacznym. W jego zakresie pojęciowym mieszczą się także guzki na tarczycy (tzw. wole guzkowe) oraz obecność prawidłowej tkanki tarczycowej w miejscach, w których ona fizjologicznie nie występuje (tzw. wole zamostkowe, językowe, sercowe, jajnikowe).
Co warto podkreślić, wole tarczycy można różnie klasyfikować. Ze względu na czynność hormonalną wyróżnia się wole:
- obojętne, któremu nie towarzyszą zaburzenia hormonalne (czyli guzki tarczycy przy prawidłowym TSH, fT3 i fT4),
- niedoczynne z współwystępującą niedoczynnością tarczycy, czyli zmniejszonym wydzielaniem hormonów,
- nadczynne, któremu towarzyszy nadmiar hormonów tarczycy (nadczynność tarczycy).
W literaturze medycznej można także znaleźć klasyfikacje wola ze względu na budowę makroskopową, wielkość, umiejscowienie etc. Częstość występowania guzków na tarczycy szacuje się na 4–7% populacji dorosłych. W większości przypadków są one zmianami łagodnymi.
Podczas USG guzki dzielone są na rodzaje:
- normoechogeniczne (gładko odgraniczone),
- hipoechogeniczne (ze stanem zapalnym),
- hiperchogeniczne (twarde i zbite, czyli zwapnienia),
- niejednorodne (brak pojedynczej struktury;
Reklama
Przyczyny guzków tarczycy
Skąd się biorą guzki tarczycy? Ich patogeneza jest bardzo zróżnicowana. Jednakże większość endokrynologów podkreśla, że najczęstszą przyczyną guzków na tarczycy jest przewlekły niedobór jodu, który jest pierwiastkiem niezbędnym tarczycy do prawidłowej pracy.
Długotrwały niedobór jodu w diecie sprawia, że tarczyca przestaje produkować hormony w należytej ilości, co prowadzi do podwyższenia stężenia hormonu tyreotropowego przez przysadkę mózgową, a w konsekwencji do powstania wola.
Wśród czynników ryzyka tworzenia się guzków tarczycy wymienia się także:
- zaburzenia hormonalne w czasie dojrzewania, ciąży lub menopauzy,
- nadczynność tarczycy,
- niedoczynność tarczycy,
- choroby autoimmunologiczne – zwłaszcza choroba Graves-Basedowa i choroba Hashimoto,
- palenie papierosów.
Reklama
Objawy guzków tarczycy
Guzki tarczycy same w sobie są objawem procesu chorobowego (aczkolwiek nie zawsze wole guzkowe jest związane z chorobą), ale wraz z pojawieniem się zmian guzkowych na gruczole tarczowym mogą pojawić się także inne dolegliwości.
Pacjenci z wolem guzkowym często narzekają na:
- ucisk w gardle,
- chrypę,
- ból przy przełykaniu,
- kaszel,
- duszności;
Wystąpić może także ból szyi. Czemu jednak guzki bolą? Uciskają naczynia krwionośne i powodują powiększenie węzłów chłonnych. Rzadko jednak ten objaw jest wiązany z tarczycą. Guzki tarczycy nie powodują tycia, a wręcz przeciwnie. Mogą powodować spadek masy ciała, nadpobudliwość czy przyspieszone tętno.
Do diagnostyki potrzebne są badania laboratoryjne hormonów. Jakiekolwiek odejście od normy może stanowić podstawę do rozpoznania choroby łącznie z innymi objawami. Zdarzają się jednak przypadki, gdy wyniki TSH pacjentów są w normie, a mają oni guzki na tarczycy.
Guzki wykryte mogą zostać wykryte dopiero w ciąży, gdyż częstotliwość występowania wola guzkowego w tym okresie wynosi nawet 20-30%.
Reklama
Czy guzki tarczycy są groźne?
Wielu pacjentów zastanawia się, czy guzki tarczycy są groźne. Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Bez wątpienia każdy guzek tarczycy wymaga kompleksowej diagnostyki, gdyż może wykazywać cechy zmiany złośliwej.
Generalnie określenie „guzek tarczycy” odnosi się do zmian łagodnych - guzków hiperplastycznych, koloidowych czy gruczolaków pęcherzykowych, ale zmiana guzkowa może też nosić cechy raka.
W obrębie tarczycy najczęściej wykrywane są następujące nowotwory złośliwe:
- rak brodawkowaty,
- rak rdzeniasty,
- chłoniak,
- rak anaplastyczny,
- mięsak naczyniowy,
- przerzut do tarczycy.
Warto jednak podkreślić, że niewiele guzków w obrębie gruczołu tarczowego ma charakter złośliwy. Szacuje się, że rak stanowi tylko ok. 5 proc.
Jak szybko natomiast rosną guzki tarczycy? Jeśli ich wzrost jest szybki, czyli około kilku milimetrów w czasie dwóch, trzech tygodni guzek może być rakiem, jednak to forma decydować będzie, czy jest on złośliwy, czy nie.
Reklama
Czy guzek hypoechogeniczny to rak?
Aby wykluczyć ryzyko raka tarczycy, niezbędne jest wykonanie badań diagnostycznych – USG tarczycy, biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej lub scyntygrafii.
W pierwszej kolejności wykonuje się USG. Jeśli guzki tarczycy są hypoechogeniczne, czyli z nierównym rozkładem echa, z nieregularnymi ostrymi granicami oraz obecnością mikrozwapnień, niezbędne jest wykonanie badań dodatkowych. Zastosowanie znajduje głównie biopsja aspiracyjna cienkoigłowa pod kontrolą USG.
Materiał pobrany w czasie biopsji jest następnie poddawany badaniu cytologicznemu, które pozwala ocenić ryzyko raka wg 6-stopniowego systemu Bethesda.
Wole obojętne, czyli powiększenie tarczycy przebiegające bez objawów klinicznych, przy prawidłowym stężeniu hormonów występują u 10% dzieci w wieku od 6 do 12 lat. Ich powiększanie się prowadzić może do powstania guzków. U dzieci nierzadko objawem klinicznym są powiększone, zmienione przerzutowo regionalne węzły chłonne z palpacyjnym guzem tarczycy lub bez niego.
Reklama
Czy guzki tarczycy mogą zniknąć?
Niekiedy guzki znikają samoistnie dzięki odpowiedniej diecie. Stać się to może jednak jedynie wtedy, gdy są one dość małe. Jak zatem można rozpuścić guzki, jeśli są większe?
Złośliwe lub duże guzki tarczycy wymagają odpowiedniego leczenia, by się wchłonęły. Jeśli farmakologiczne nie pomaga, konieczna jest operacja. Operacja guzków tarczycy jest wykonywana także wtedy, gdy pacjenci odczuwają silne dolegliwości związane z wolem.
Reklama
Leczenie guzków tarczycy
Jak leczyć guzki tarczycy? Leczenie jest uzależnione od wyników badań diagnostycznych. Niewielkie, łagodne guzki tarczycy przy hormonach w normie nie wymagają leczenia, zaś jeśli towarzyszą im zaburzenia hormonalne, niezbędne jest leczenie farmakologiczne. Wole nadczynne niekiedy leczy się jodem promieniotwórczym.
Pacjentom z prawidłowym stężeniem TSH, fT3 i fT4, którzy mają guzki tarczycy, zalecane jest leczenie naturalne, które polega na zmianie dotychczasowej diety. Wskazane jest przede wszystkich unikanie pokarmów, które mogą zaburzać wchłanianie jodu.
Niekiedy pacjenci są kierowani na tyreoidektomię, czyli zabieg polegający na całkowitym usunięciu tarczycy. Niestety najczęściej konieczna jest inwazyjna metoda, która na szczęście pozostawia niewielką bliznę, gdyż guzków tarczycy nie da się usunąć laparoskopowo.
Najnowocześniejszą metodą jest echolaser, który polega na działaniu na guzek wysokoskoncentrowaną wiązką fal ultrasonograficznych, których energia powoduje ogrzanie tkanki guza do temperatury 85 stopni C. Przy tej temperaturze zachodzi denaturacja białka i następuje zniszczenie komórek guza.
Jest to metoda w pełni nieinwazyjna, jednak w Polsce wykonuje ją zaledwie kilku chirurgów. Jej koszt wynosi od 10 tysięcy do 30 tysięcy złotych.
Laserowe usuwanie guzków pod kontrolą USG nie jest refundowane przez NFZ. Cena takiego zabiegu to koszt około 10 tysięcy złotych.
Wskazaniami do usunięcia guzów tarczycy na NFZ jest rak tarczycy lub jego podejrzenie oraz dolegliwości utrudniające funkcjonowanie, jak np. problemy z oddychaniem. Pacjent jest wtedy kierowany do szpitala na wycięcie zmian tarczycy.
Naturalne leczenie guzów tarczycy
Olej rycynowy stosuje się na wiele schorzeń, także na guzki tarczycy. Według zaleceń lekarzy nie ma jednak wskazania do używania go w celu leczenia woli tarczycy. Nie ma naukowych przesłanek o leczniczym działaniu guzków tarczycowych przez olej rycynowy. Lekarze mają taką samą opinię na temat okładów z siemienia lnianego.
Do leczenia tarczycy używa się również ziół. Czystek jest zażywamy w formie herbatki z liści, często razem z kwiatem. Ekstrakt z czystka jest także częstym składnikiem kosmetyków. Niestety nie pomoże on we wchłonięciu się guzków, jednak jest pomocny w niedoczynności tarczycy, a także chorobie Hashimoto, gdyż m.in. wspiera odporność i wzmacnia włosy.
Podobne działanie przejawiają zioła klimuszki.
Zwolennicy medycyny niekonwencjonalnej polecają też inne metody. Naturalne bursztyny powinny nosić osoby chore na tarczycę, serce oraz posiadające problemy z kręgosłupem.
Wiele osób sięga także po medycynę chińską, która specjalizuje się w funkcjonowaniu ludzkich organów. Przy niewielkich zmianach akupunktura, specjalne zioła i dieta mogą być pomocne. Należy jednak skontaktować się z lekarzem w celu kontroli i ewentualnych badań.
