Żywność wspierająca dobry sen 😴 - nowy trend w Polsce i na świecie ❗
Żywność wspierająca dobry sen 😴 - nowy trend w Polsce i na świecie ❗
Żywność wspierająca dobry sen 😴 - nowy trend w Polsce i na świecie ❗

Tyreotropina (TSH): co to i za co odpowiada? Norma i badanie

Tyreotropina to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, który bardzo precyzyjnie reguluje pracę tarczycy. Na podstawie wartości TSH można wstępnie zdiagnozować takie schorzenia, jak niedoczynność czy nadczynność tarczycy, co jest niezwykle przydatne i często wykorzystywane w praktyce. Co oznacza, kiedy tyreotropina jest za wysoka lub za niska? Jak zrozumieć swoją tarczycę?
Kobieta łapie się za szyję
Źródło: 123RF
Spis treści

Co to jest tyreotropina? 

Tyreotropina (TSH) jest hormonem produkowanym przez przysadkę mózgową, a następnie wydzielanym do krwioobiegu. TSH jest hormonem białkowym, który działa za pośrednictwem specyficznych receptorów znajdujących się na powierzchni komórek tarczycy. 

Określona ilość tyreotropiny krąży we krwi pacjenta, dzięki czemu może być z łatwością oznaczona za pomocą badań laboratoryjnych. Za co dokładnie odpowiada ten hormon i jakie funkcje pełni w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu? Dlaczego warto badać jego stężenie?

Reklama

Tyreotropina - za co odpowiada?

Efektem działania tyreotropiny na komórki tarczycy jest pobudzenie ich funkcji wydzielniczej - stymuluje ona tarczycę do produkcji własnych hormonów. Co ciekawe jednak, również stężenie hormonów tarczycy ma bezpośredni wpływ na produkcję TSH - jest to tak zwany mechanizm sprzężenia zwrotnego. 

Jeśli z jakiegoś powodu tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów (na przykład w chorobie Hashimoto, niedoczynności tarczycy innego pochodzenia lub po usunięciu tarczycy) poziom TSH znacząco wzrasta - tyreotropina próbuje za wszelką cenę pobudzić tarczycę do zwiększonej produkcji.

Stąd w niedoczynności tarczycy- TSH będzie podwyższone. W przeciwnej sytuacji – jeśli tarczyca jest nadczynna i produkuje zbyt dużo swoich hormonów (na przykład w chorobie Gravesa- Basedowa, w hormonalnie czynnych guzach tarczycy) - sprzężenie zwrotne powoduje, że produkcja TSH będzie znacznie obniżona lub zahamowana. W nadczynności tarczycy - TSH będzie więc obniżone, a czasem nawet nieoznaczalne. 

Niestety jest to tylko bardzo duże uproszczenie interpretacji wyniku TSH - w rzeczywistości na jego poziom mogą wpływać również inne sytuacje kliniczne, nie zawsze mające bezpośredni związek z tarczycą, na przykład:

●zakażenia organizmu (bakteryjne, wirusowe, grzybicze), 

●przyjmowane leki, 

●wyniszczenie chorobą przewlekłą,

●inne zaburzenia endokrynologiczne. 

Rozpoznanie niedoczynności lub nadczynności tarczycy zawsze powinno opierać się na szczegółowej diagnostyce – objawach zgłaszanych przez pacjenta, badaniach laboratoryjnych oraz często badaniach obrazowych (zwykle badanie USG tarczycy). 

Reklama

Badanie tyreotropiny

Badanie TSH polega na oznaczeniu stężenia hormonu z próbki krwi żylnej pobranej od pacjenta (tak zwanej tyreotropiny trzeciej generacji, która umożliwiła większą specyficzność badania).  

Zaleca się wykonanie badania na czczo. Jeśli pacjent przyjmuje leki na niedoczynność tarczycy (na przykład Euthyrox, Letrox) może zażyć leki przed wykonaniem badania - nie wpłynie to na oznaczenie. Czas oczekiwania na wyniki nie przekracza zwykle kilku godzin. 

Badanie TSH jest proste, stosunkowo tanie, a jednocześnie bardzo dobrze obrazuje funkcjonowanie gruczołu tarczowego - stąd jest używane do wstępnej diagnostyki chorób tarczycy. Badanie jest refundowane w podstawowej opiece zdrowotnej - to znaczy może być zlecane w gabinecie lekarza rodzinnego. 

Reklama

Norma tyreotropiny

Za normę TSH uznaje się wyniki w granicach 0,23-4,0 µU/ml (wyniki te mogą nieznacznie różnić się w zależności od laboratorium wykonującego oznaczenie- warto zwrócić uwagę na normy laboratoryjne podane obok wyniku). 

Powszechnie przyjęty zakres normy TSH ustalono na podstawie badania populacji zdrowych ochotników, negujących przebytą lub aktualną chorobę tarczycy i przyjmowanie leków. Norma TSH to jednak pojęcie bardzo zależne od wieku pacjenta oraz dodatkowych czynników zdrowotnych. 

Dla przykładu wynik 4,0 u młodej kobiety będzie oznaczał podwyższone TSH, pomimo pozornego mieszczenia się w normie laboratoryjnej. Dla tej grupy wiekowej za górną prawidłową wartość TSH uważa się 2,5 µU/ml – wartości wyższe świadczą bardzo często o przewlekłym limfocytarnym zapaleniu tarczycy, które wymaga leczenia (uzupełnienia niedoboru hormonów tarczycy).

Szczególnie istotne jest utrzymywanie niższych wartości TSH dla kobiet starających się zajść w ciążę (w szczególnych sytuacjach TSH powinno wówczas wynosić nawet poniżej 1,5  µU/ml), a także ciężarnych (zwłaszcza w pierwszym trymestrze). Wystarczająco ilość hormonów tarczycy w tym okresie jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju zarodka.

Przeciwnie zaś w podeszłym wieku zbyt niskie TSH nie jest korzystne - w wielu badaniach udowodniono, że u osób starszych (powyżej siedemdziesiątego roku życia) wyższy poziom TSH zwiększa przeżywalność i zmniejsza ryzyko sercowo-naczyniowe. Podwyższone TSH w tej grupie wiekowej nie wymaga zwykle leczenia, mimo pozornego przekroczenia norm laboratoryjnych. 

Czytaj też:

Czytaj również

Bibliografia

  • F. Greenspan, D. Gardner; Endokrynologia ogólna i kliniczna; Wydawnictwo Czelej; Lublin; 2004; 218–93.
  • T. Romer; Endokrynologia kliniczna dla ginekologa, internisty, pediatry; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa; 1998; 342–424
  • CM Dayan, P. Saravanan, G. Bayly; Whose normal thyroid function is better — yours or mine?; Lancet; 2002; 360; 353–354.
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Artykuł napisany przez
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Magister farmacji. Pracuje w aptece ogólnodostępnej oraz kieruje Działem Farmacji Centrum Okulistycznego. Aktywny członek samorządu aptekarskiego W czasie siedmioletniej pracy zawodowej rozwiązał nieskończoną ilość problemów z zakresu stosowania leków oraz prowadzenia właściwej terapii. W swojej pracy stawia na bezpośredni i partnerski kontakt z pacjentem, co umożliwia mu jasne przekazywanie medycznych zaleceń. Interesuje się interakcjami lekowymi oraz bezpieczeństwem terapii, zwolennik metod opartych na EBM (Evidence Based Medicine). Prywatnie szczęśliwy mąż, tata Krzysia oraz fan piłki nożnej i gotowania.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Podobne artykuły
Badanie FT3 w diagnostyce tarczycy
FT3 - co oznacza i jaka jest norma? Interpretacja wyników
Napis TSH test na probówce
Badanie TSH - czy na czczo? Przygotowanie, normy i cena
Stężenie kalcytoniny
Badanie kalcytoniny - norma i działanie hormonu. Jaka jest cena badania?
Produkcja aldosteronu
Badanie poziomu aldosteronu - jaka jest norma?

Reklama


Sposoby na przyspieszenie metabolizmu 🔥
Poznaj najskuteczniejsze!