Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!

Łysienie plackowate i androgenowe - przyczyny i leczenie

Łysienie jest nadmierną utratą włosów, która może być wywołana czynnikami genetycznymi, środowiskowymi, infekcjami, a także zaburzeniami hormonalnymi. Potrafi być niezwykle uciążliwe i wymaga leczenia pod okiem dermatologa. Poznaj przyczyny, objawy i sposoby leczenia łysienia.
Mężczyzna przeglądający się w lustrze
Źródło: 123RF
Spis treści

Łysienie jest procesem polegającym na trwałej lub przejściowej utracie włosów owłosionej skóry głowy, w sposób wyraźnie odgraniczony lub rozlany. Przyczyn upatruje się m. in. w zaburzeniach hormonalnych ze wzrostem androgenów, predyspozycjach genetycznych, uwarunkowaniach środowiskowych oraz czynnikach infekcyjnych.

Reklama

Budowa włosa

Aby w pełni zrozumieć procesy patologiczne prowadzące do łysienia warto zapoznać się z budową włosa oraz przebiegiem jego wzrostu. Mieszek włosowy znajduje się w skórze właściwej (środkowa warstwa skóry).

Najgłębiej zlokalizowana jest brodawka włosa, w obrębie której znajduje się sieć naczyń odżywczych i nerwy. Jej uszkodzenie powoduje trwałą utratę włosa. Brodawka otoczona jest opuszką włosa wraz z macierzą, czyli skupiskiem intensywnie dzielących się komórek nabłonkowych, które następnie przesuwając się ku powierzchni skóry, ulegają rogowaceniu i jednocześnie powodują wydłużanie się włosa. Wyróżnia się 3 fazy wzrostu:

  • fazę anagenową – w trakcie której procesy podziału komórek nabłonka w obrębie macierzy włosa zachodzą ze wzmożoną intensywnością, uważa się, żeu zdrowych osób w tej fazie znajduje się ok. 85% włosów; trwa zwykle od 4-6 lat;
  • fazę katagenową – czyli tzw. okres przejściowy trwający zwykle kilka tygodni;
  • fazę telogenową – tzw. stan spoczynku, trwający ok. 3 miesiące; zmiany obejmują głównie głębsze partie mieszka włosowego, następuje zanik opuszki, a w jej miejsce pojawia się tzw. kolba, traci ona kontakt z brodawką naczyniowo–nerwową, mieszek ulega skróceniu w kierunku powierzchni skóry, natomiast w jego miejsce w obrębie głębszych warstw skóry właściwej pojawia się zawiązek nowego włosa w fazie anagenowej; włos telogenowy łatwo ulega usunięciu (wyrwaniu lub wypada samoistnie).

Łysienie - objawy

Do charakterystycznych objawów choroby zalicza się:

  1. Ubytek włosów w obrębie owłosionej skóry głowy – w łysieniu androgenowym u mężczyzn jest to zwykle obszar ograniczony do okolicy czołowo-skroniowej i czubka głowy; u kobiet występuje w postaci rozlanej lub ograniczonej do czubka głowy z zachowaniem nienaruszonego pasma włosów sąsiadującego bezpośrednio z czołem; w łysieniu z pociągania ubytkowi podlegają włosy okolicy czołowej (granica skóry owłosionej przesuwa się ku tyłowi, w stronę czubka głowy).
  2. Nadmiar owłosienia w innej lokalizacji (twarz, narządy płciowe) – obecne u kobiet, u których stwierdzono wzrost stężenia androgenów.
  3. Objawy typowe dla schorzeń wywołujących łysienie:
  • zaczerwienienie skóry i złuszczanie naskórka w grzybicy strzygącej;
  • blaszki rumieniowo-złuszczające typowe dla tocznia rumieniowatego;
  • różowo-fioletowe zabarwienie owłosionej skóry głowy w obrębie ogniska wyłysienia w liszaju obecność typowej blizny łącznotkankowej po urazie;
  • obecność typowej blizny łącznotkankowej w miejscu wcześniejszego urazu;
  • inne skutki uboczne działania leków przeciwnowotworowych, przeciwzakrzepowych i przeciwtarczycowych: anemia, częste infekcje, nudności, wymioty, zaburzenia płodności, krwawienia z nosa, krwawe stolce, krew w moczu, nadmierne krwawienia miesiączkowe.

Z wyjątkiem grzybicy skóry owłosionej głowy oraz innych skutków ubocznych działania leków przeciwnowotworowych, przeciwkrzepliwych i przeciwtarczycowych, żaden z powyższych objawów nie wymaga pilnej interwencji lekarskiej. W przypadków zaobserwowania ich u siebie należy zgłosić się do dermatologa w trybie planowym.

Reklama

Przyczyny łysienia

Do najważniejszych przyczyn występowania łysienia zalicza się:

  • zbyt silne wiązanie włosów w tzw. koński ogon – tzw. łysienie z pociągania; polega na mechanicznym usuwaniu włosów; ubytek obserwowany jest głównie na obwodzie, na granicy owłosionej skóry głowy i okolicy czołowej; ciekawostką jest, że występuje częściej u ras o mocno kręconych włosach, zdecydowanie rzadziej u Europejczyków;
  • wyrywanie włosów – podłoże psychogenne; usunięciu podlegają tylko włosy dłuższe, które dają się nawinąć na palec, krótkie pozostają nietknięte; występuje głównie u małych dzieci i u młodzieży z rozpoznanymi zaburzeniami afektywnymi (depresja);
  • leki stosowane w terapii nowotworów – działają na komórki intensywnie dzielące się, co powoduje utratę włosów w trakcie ich wzrostu, czyli w fazie anagenowej (stąd pacjenci poddani terapii cytostatykami tracą jednocześnie nawet 90% włosów);
  • leki przeciwzakrzepowe i przeciwtarczycowe;
  • niedoczynność tarczycy;
  • zaburzenia czynności podwzgórza i przedniego płata przysadki;
  • grzybica owłosionej skóry głowy – tzw. grzybica strzygąca; dotyka dzieci i dorosłych oraz osoby obciążone dodatkowymi schorzeniami obniżającymi odporność organizmu (nosicieli wirusa HIV i chorych na AIDS); obserwuje się ograniczone ogniska wyłysienia z krótko ułamanymi włosami;
  • zatrucie arsenem, talem, rtęcią – metale te gromadzą się wewnątrz włosa, uszkadzając jego strukturę osłabiają go;zatrucie arsenem, talem, rtęcią – metale te gromadzą się wewnątrz włosa, uszkadzając jego strukturę osłabiają go;
  • choroby zakaźne, jak np.: kiła, dur brzuszny;
  • toczeń rumieniowaty, liszaj płaski – w obrębie zajętych obszarów dochodzi do bliznowacenia, wyłysienie ma charakter trwały;
  • uraz – zwykle łysienie ma charakter tymczasowy, jednak w połączeniu z bliznowaceniem uszkodzonej skóry i zanikiem brodawek oraz mieszków włosowych, utrata włosów może być trwała;
  • niedobór żelaza;
  • ciąża;
  • zaburzenia hormonalne ze wzrostem stężenia androgenów, głównie dihydrotestosteronu (pochodna testosteronu) – wydłużają fazę telogenową i skracają anagenową; powodują ubytek włosów w obrębie owłosionej skóry głowy i zwiększają ich ilość w innych miejscach (twarz, narządy płciowe);
  • predyspozycje genetyczne – łysienie u członków rodziny o wysokim stopniu pokrewieństwa zwiększa ryzyko rozwoju łysienia u pacjenta.

predyspozycje genetyczne – łysienie u członków rodziny o wysokim stopniu pokrewieństwa zwiększa ryzyko rozwoju łysienia u pacjenta.

Reklama

Łysienie - kiedy iść do lekarza?

Leczenie łysienia, włączając łysienie androgenowe, odbywa się w trybie ambulatoryjnym (kiedy pacjent zjawia się w gabinecie specjalisty w ustalonym wcześniej terminie). W zależności od przyczyny łysienia terapia może trwać od kilkunastu tygodni do roku.

Ważne jest odpowiednie przygotowanie do wizyty. Przydatny może się okazać zestaw następujących pytań:

  1. Czy w moim przypadku łysienie ma charakter trwały czy przejściowy?
  2. Jakie leczenie jest najkorzystniejsze w moim przypadku?
  3. Jak długo należy przyjmować przepisane leki i jaki jest przybliżony koszt terapii?

Jednocześnie należy przygotować się na pytania, które lekarz może zadać w celu dokładnego określenia problemu z jakim zgłosił się pacjent.

Oto kilka z możliwych:

  1. Kiedy po raz pierwszy zaobserwował/-a Pan/-i utratę włosów?
  2. Czy utrata włosów ma charakter stały, czy zdarzają się okresy zwiększonej utraty oddzielone okresami względnego zahamowania objawów?
  3. Czy dolegliwości pojawiły się po raz pierwszy w życiu, czy może występowały w przeszłości?
  4. Czy u kogoś z najbliższej rodziny występowało łysienie?
  5. Czy zauważył/-a Pan/-i, aby cokolwiek zmniejszało lub zwiększało wypadanie włosów? Jeśli tak, proszę wymienić.
  6. Jakie leki przyjmuje Pan/-i obecnie?
  7. Czy cierpi Pan/-i na inne choroby przewlekłe? Jeśli tak, to jakie?
  8. Czy jest Pan/-i na coś uczulony/-a?
  9. Czy pali Pan/-i papierosy?

Ważne jest, aby pacjent starał się ułożyć swoje pytania w kolejności od najważniejszego do najmniej istotnego, dzięki czemu szybciej uzyska potrzebne informacje.

Reklama

Łysienie - czynniki ryzyka

Wzrostu stężenia androgenów oraz predyspozycje genetyczne są najczęstszymi przyczynami łysienia (tzw. łysienia androgenowego). Pochodna testosteronu (dihydrotestosteron) o zwielokrotnionej sile działania po złączeniu z wewnątrzkomórkowymi receptorami komórek nabłonkowych macierzy włosa ogranicza ich proliferację, stymulując tym samym przejście z fazy anagenowej wzrostu włosa w fazę telogenową.

Zmniejsza to wytrzymałość włosów na działanie czynników mechanicznych i skutkuje ich nadmiernym wypadaniem. Następnie zostają one zastąpione włosami cienkimi, tzw. dziecięcymi. W przeciwieństwie do mężczyzn, u których wyżej opisane zmiany są zwykle nieodwracalne, u pań łysienie jest procesem możliwym do odwrócenia przez eliminację jego przyczyny.

Obecnie dość częste jest zjawisko odwracalnej utraty włosów w ciągu kilku lub kilkunastu tygodni po ciąży. Wzrost stężenia estrogenów w czasie ciąży przyczynia się do zahamowania wzrostu włosa. Po porodzie większość przechodzi jednocześnie z fazy anagenowej w telogenową i masowo wypada. Odrastają samoistnie po kilku miesiącach.

Do czynników ryzyka łysienia zalicza się:

  • zaburzenia hormonalne (w tym niedoczynność tarczycy);
  • występowanie łysienia u członków najbliższej rodziny;
  • mechaniczne usuwanie włosów z pociągania;
  • zaburzenia afektywne jedno- i dwubiegunowe (tzw. depresja), głównie u młodzieży;
  • infekcje grzybicze, bakteryjne (kiła, dur brzuszny, gronkowiec złocisty);
  • choroby tkanki łącznej – toczeń rumieniowaty, twardzina układowa;
  • liszaj płaski;
  • chemioterapia nowotworów, przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych i przeciwtarczycowych;
  • narażenie na niektóre metale, jak tal, arsen, rtęć;
  • niedobory niektórych mikroelementów, takich jak żelazo;
  • ciąża;
  • urazy mechaniczne owłosionej skóry głowy z uszkodzeniem mieszków włosowych;
  • płeć – łysienie występuje częściej u mężczyzn;
  • wiek powyżej 40. roku życia.

Reklama

Łysienie - badania i rozpoznanie

Podstawowe elementy diagnostyki łysienia obejmują rozmowę lekarza i pacjenta (tzw. wywiad lekarski, ze szczególnym uwzględnieniem chorób dodatkowych na jakie pacjent cierpi, przyjmowanych leków oraz łysienia u członków rodziny) oraz badanie fizykalne. Zwykle już na ich podstawie możliwe jest postawienie właściwej diagnozy oraz wstępne ustalenie przyczyny choroby. Niekiedy konieczne jest wykonanie badań dodatkowych:

  • morfologia krwi, OB, pomiar CRP – konieczna przy podejrzeniu anemii, infekcji, stanu zapalnego;
  • pomiar zdolności wiązania żelaza (TIBC) oraz stężenia żelaza we krwi – istotne u kobiet w ciąży;
  • pomiar stężenia hormonów wskazujących na zaburzenia czynności osi przysadka-podwzgórze-tarczyca (TSH, fT3, fT4) – wskazują na niedoczynność tarczycy, podwzgórza lub przedniego płata przysadki mózgowej (obniżony poziom fT3 i fT4 przy podniesionym lub obniżonym poziomie TSH);
  • trichogram – polega na ocenie mikroskopowej od 50-100 włosów usuniętych bezpośrednio przed badaniem (wyłącznie przez osobę wyszkoloną w tym zakresie), bardzo ważne jest, aby nie były to włosy, które wypadły samoistnie; prawidłowy trichogram przedstawia włosy zarówno w fazie anagenowej, jak i telogenowej; w przypadku łysienia obraz mikroskopowy włosów będzie odpowiadał w większości fazie telogenowej;
  • badanie histopatologiczne – w przypadkach sprawiających duże trudności diagnostyczne (jak toczeń rumieniowaty, liszaj płaski) można ocenić pod mikroskopem wycinek skóry z obszaru objętego łysieniem.

Reklama

Jak leczyć łysienie?

Leczenie łysienia obejmuje metody farmakologiczne (eliminacja przyczyny wywołującej chorobę) oraz zabiegi chirurgiczne (przeszczep kępek włosów zawierających prawidłowe mieszki włosowe, metoda niezwykle pracochłonna i skuteczna jedynie w nielicznych przypadkach).

Na farmakoterapię łysienia składają się:

  • finasteryd – hamuje przekształcanie testosteronu do dihydrotestosteronu; w Polsce dostępny jest w postaci preparatu Propecia; pozwala zredukować objawy u mężczyzn, ale po odstawieniu łysienie zawsze nawraca; lek ten jest bezwzględnie przeciwwskazany u kobiet i dzieci; minusem jest również cena, koszt miesięcznej kuracji to ok. 170 zł;
  • 2% roztwór minoksydylu – rozkurcza drobne naczynia skóry głowy i zwiększa jej ukrwienie; w Polsce dostępne są preparaty Loxon, Piloxidil (ceny miesięcznych terapii to ok. 25 zł), Regaine (koszt miesięcznej terapii to ok. 130 zł); minoksydyl może być stosowany zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet;
  • dwuskładnikowe doustne leki antykoncepcyjne – estrogeny i antyandrogeny stosowane u kobiet; ze względu na niskie dawki hormonów zawartych w dostępnych na rynku preparatach antykoncepcyjnych w większości przypadków konieczny jest indywidualny, zwiększony dobór dawek;
  • leki stosowane w terapii schorzeń wywołujących łysienie (np. Euthyrox w niedoczynności tarczycy, preparaty żelaza w jego niedoborze);
  • zachowanie odpowiedniej diety.

Jak zapobiegać łysieniu

Profilaktyka łysienia obejmuje:

  • opracowanie i przestrzeganie diety bogatej w minerały i zapobieganie oraz leczenie schorzeń wywołujących łysienie;
  • zapobieganie oraz leczenie schorzeń mogących prowadzić do łysienia;
  • unikanie mechanicznego uszkadzania włosów, gwałtownego pociągania, np.: podczas czesania;
  • unikanie zbyt ciasnego wiązania włosów, np.: w tzw. koński ogon;
  • systematyczne przyjmowanie leków oraz stosowanie miejscowe preparatów wskazanych przez specjalistę.

Bibliografia

  • Ashton R., Leppard B.,Łysienie, w: Diagnostyka różnicowa w dermatologii,Wydawnictwo Lekarskie PZWL,Warszawa 2009
  • Jabłońska S., Majewski S.,Łysienie, w : Choroby skóry i choroby przenoszone droga płciową,Wydawnictwo Lekarskie PZWL,Warszawa 2008
  • Rassner G.,Przewlekłe łysienie androgenowe, w: Dermatologia. Podręcznik i atlas,Urban&Partner,Wrocław 1994
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Pielęgnacja włosów
Soda oczyszczona na włosy - jak bezpiecznie ją stosować?
Soda oczyszczona w miseczce
Rozmaryn na włosy - olej, wcierka, napar i nie tylko. Jakie są efekty jego stosowania?
Olejek rozmarynowy do włosów
Henna do włosów: jak farbować i zmyć hennę z włosów? Kolory
Henna do włosów w koszyczku
Podobne artykuły
Fryzjer robi pasemka na jasnych włosach
Pasemka na jasnych i ciemnych włosach. Jak i czym zrobić?
Domowa maseczka z awokado
Maseczka z awokado na włosy - jakie ma działanie?
Mężczyzna trzymający dłonie na głowie
Siwe włosy w jednym miejscu - historia Karola
Kurkuma na białym tle
Kurkuma na włosy - jak ją stosować? Rozjaśnianie i wzmacnianie

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Czy zauważasz pogorszenie kondycji swoich włosów?
Opakowanie produktu Merz Spezial