Co to jest tężyczka?
Tężyczka jest zespołem objawów, związanym z nadmierną pobudliwością komórek nerwowych i mięśniowych, spowodowanym najczęściej hipokalcemią, czyli zmniejszeniem stężenia wapnia w organizmie. Jony wapnia wpływają bowiem na próg pobudliwości komórek.
Nadmiar wapnia skutkuje podwyższeniem progu pobudliwości komórkowej, zaś niedobór obniżeniem tego progu. Jeśli stężenie wapnia jest bardzo niskie, skutkuje to spontanicznym wyzwalaniem potencjałów czuciowych i ruchowych.
Reklama
Przyczyny tężyczki
Najczęstszą przyczyną tężyczki jest hipokalcemia, czyli zmniejszenia stężenia wapnia w organizmie. Hiperkalcemię stwierdza się wtedy, gdy stężenie jonów wapnia w surowicy krwi wynosi mniej niż 2,25 mmol/l.
W jakich sytuacjach spada stężenia wapnia w organizmie? Najczęściej powodem tego stanu są zaburzenia wchłaniania, niedostateczna podaż wapnia oraz niedobór witaminy D, ale hipokalcemia może być manifestacją poważniejszych chorób – m.in. niedoczynności przytarczyc, ostrego zapalenia trzustki, przewlekłej niewydolności nerek. Powodem może być także zażywanie niektórych leków – przede wszystkim moczopędnych.
Tężyczka może być także spowodowana hipomagnezemią, czyli obniżeniem stężenia magnezu w surowicy krwi poniżej 0,65 mmol/l.
Wśród przyczyn hipomagnezemii wymienia się:
- zespół złego wchłaniania,
- niedożywienie,
- chorobę alkoholową,
- zażywanie diuretyków, inhibitorów pompy protonowej lub aminoglikozydów,
- epinefrynę,
- rozległy uraz,
- hipotermię.
Z hipomagnezemią często współwystępuje hipokaliemia, czyli spadek stężenia potasu poniżej 3,5 mmol/l, spowodowany głównie diuretykami, a także biegunką.
Wśród przyczyn tężyczki wymienia się także zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej oraz rzadkie schorzenia genetycznie, takie jak zespół Gitelmana i zespół Barttera, w których dochodzi do zaburzeń elektrolitowych.
Reklama
Objawy tężyczki
Objawy tężyczki są związane z nadmierną pobudliwością komórek, która prowadzi do wyzwalania potencjałów czuciowych i ruchowych.
By wyrazić się bardziej obrazowo napad tężyczki można rozpoznać po następujących objawach:
- skurcze mięśni stóp i dłoni,
- kurcz krtani,
- skurcz oskrzeli,
- podwójne widzenia,
- światłowstręt,
- brak czucia w dłoniach,
- drętwienie skóry - zwłaszcza dystalnych części kończyn, dłoni i stóp,
- drętwienie języka,
- parestezje – głównie w palcach dłoni i wokół ust,
- drgawki kończyn,
- lęk przed śmiercią,
- ucisk w klatce piersiowej,
- zaburzenia rytmu serca (częstoskurcz typu torsade de point, wydłużeniem odstępu QT w EKG),
- zasłabnięcie,
- pobudzenie,
- omdlenie.
Warto podkreślić, że u pacjentów z tężyczką może występować hiperwentylacja, która jeszcze bardziej nasila objawy. W skrajnych przypadkach hiperkalcemia może doprowadzić do nagłego zatrzymania krążenia.
Reklama
Tężyczka utajona
Opisane wyżej objawy występują w przebiegu tężyczki jawnej, czyli spowodowanej hipokalcemią. Tężyczkę jawną różnicuje się z tężyczką utajoną, nazywaną inaczej spazmofilią.
Utajona jest spowodowana niedoborem magnezu (przy prawidłowym stężeniu jonów wapnia w organizmie).
Do objawów spazmofilii należą:
- bóle brzucha,
- nudności,
- zaburzenia pamięci i koncentracji,
- rozdrażnienie,
- ciągłe zmęczenie,
- lękliwość,
- bezsenność,
- drżenie powiek,
- kołatania serca,
- ból w klatce piersiowej,
- duszność.
Reklama
Leczenie tężyczki
Jeśli napad tężyczki jest silny, mianowicie u chorego występują zaburzenia świadomości, niedowłady, drgawki, zaburzenia mowy czy nagła utrata pamięci, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Napad należy przerwać, podając choremu dożylnie chlorek lub glukonian wapnia (dawka powinna być stopniowo zwiększana).
W przypadku okresowego występowania parestezji, skurczów mięśni, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu.
W diagnostyce tężyczki wykonuje się badania krwi na oznaczenia stężenia wapnia, magnezu, potasu oraz sodu w organizmie, elektrokardiogram (EKG), a także bardziej specjalistyczne badania, takie jak badanie elektromiograficzne (EMG) czy elektroencefalogram (EEG).
Leczenie tężyczki polega głównie na unormowaniu stężenia wapnia w surowicy krwi, a w przypadku tężyczki utajonej – na unormowaniu stężenia magnezu. Poziom wapnia i magnezu uzupełnia się poprzez suplementację tych pierwiastków. Dawka powinna być indywidualnie dobrana do konkretnego pacjenta. Co warto podkreślić, chorzy na niewydolność nerek, poza suplementacją soli wapnia, powinni także ograniczyć spożycie fosforanów. W przypadku tężyczki utajonej zalecana jest także terapia psychologiczna.
Osoby, u których wystąpił napad powinni pozostawać pod opieką lekarza i monitorować równowagę wapniową organizmu.
