Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠

Zapalenie jelita grubego: objawy, dieta i leczenie ziołami

Zapalenie jelita grubego jest schorzeniem objawiającym się m.in. silną biegunką oraz bólem brzucha. Należy pamiętać, że istnieje kilka postaci choroby, odmiennych pod względem przyczyn, przebiegu oraz konsekwencji. Część z nich jest stosunkowo niegroźna, inne stanowią śmiertelne niebezpieczeństwo. Zobacz, jak odróżnić zapalenie jelita grubego mikroskopowe, rzekomobłoniaste, niedokrwienne i inne.
Wizualizacja stanu zapalnego jelita grubego
źródło:123RF
Spis treści

Zapalenie jelita grubego

Zapalenie jelita grubego to rozległa kategoria medyczna, obejmująca różne jednostki chorobowe o odmiennej etiopatogenezie oraz przebiegu. 

Ze względu na czas trwania i intensywność objawów, wyróżnia się;

  • przewlekłe zapalenie jelita grubego,
  • ostre zapalenie jelita grubego.

Jeśli natomiast chodzi o przyczyny i przebieg, klasyfikowane są takich schorzenia, jak:

  • rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego;
  • niedokrwienne zapalenie jelita grubego;
  • spastyczne zapalenie jelita grubego; 
  • nieswoiste zapalenie jelita grubego, w tym:
  • zapalenie wrzodziejące;
  • zapalenie mikroskopowe:
    • kolagenowe;
    • limfocytowe;
  • zapalenie nieokreślone;
  • choroba Leśniowskiego Crohna;

Reklama

Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego

Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego jest klasycznym zakażeniem szpitalnym. Wywoływane jest przez gram dodatnie pałeczki Clostridum difficile. W literaturze medycznej wskazuje się, że głównym powodem infekcji jest stosowanie antybiotyków, które zaburzają naturalną florę bakteryjną jelita grubego i obniżają poziom ochrony przed szkodliwymi patogenami. 

Najwyższe ryzyko generują:

  • Cefalosporyny II i III generacji;
  • Klindamycyna;
  • Fluorochinolony;
  • Niektóre penicyliny;

Do zachorowań najczęściej dochodzi między 5 a 10 dniem antybiotykoterapii na oddziale szpitalnym. Sprzyja temu powszechność występowania Clostridum difficile w placówkach służby zdrowia, w szczególności w toaletach, a także na rękach personelu medycznego. 

Przebieg choroby jest z reguły gwałtowny - występuje ostra biegunka. To efekt działania toksyn wydzielanych przez bakterie, po namnożeniu się w jelitach. Rzekomobłoniaste, bakteryjne zapalenie jelita grubego najczęściej występuje u osób starszych. Zachorowalność u pacjentów w wieku 65 + jest dwudziestokrotnie wyższa, niż u osób przed 20 rokiem życia (dane: W. Hryniewicz i inni, Zakażenia Clostridum difficile…)

Reklama

Niedokrwienne zapalenie jelita grubego

Niedokrwienne zapalenie jelita grubego, jak sama nazwa wskazuje, związane jest z niewłaściwym ukrwieniem i natlenieniem ścian przewodu pokarmowego. Jest to schorzenie, które przebiegać może w postaci ostrej lub przewlekłej. 

W pierwszym przypadku przyczyną najczęściej jest zakrzep powodujący zator w jednym z naczyń doprowadzających krew do jelita, w tym przede wszystkim w tętnicy krezkowej górnej lub dolnej. Dochodzi w takiej sytuacji do tzw. zawału krezki lub zawału jelita. 

Efektem niedotlenienia jest:

  • szybkie postępowanie zmian martwiczych, 
  • pękanie jelit, 
  • zapalenie otrzewnej,
  • wstrząs, 

co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Pacjent powinien natychmiast zostać poddany operacji usunięcia skrzepu, a także – ewentualnie – resekcji zniszczonego, martwego odcinka jelita. W przypadku stanu zapalnego o charakterze przewlekłym, mówi się potocznie o tzw. anginie brzusznej. 

Głównym powodem schorzenia jest postępująca miażdżyca, a więc rozłożony na dekady proces odkładania się blaszek zwężających światło naczyń krwionośnych.  

Reklama

Nieswoiste zapalenie jelita grubego

Mianem nieswoistego zapalenia jelita grubego (IBD) określa się kilka schorzeń. Ich cechą wspólną jest niepoznana do dziś etiologia, a także stosunkowo młody wiek dotkniętych nimi osób (zazwyczaj druga, trzecia dekada życia). 

  1. Choroba Leśniowskiego Crohna charakteryzuje się występowaniem ostrych stanów zapalnych obejmujących niektóre odcinki układu trawiennego (a więc nie tylko jelita) i oszczędzających inne. Schorzenie to jest przewlekłe i nawracające. Związane z nim dolegliwości bólowe są dojmujące i wydatnie obniżają komfort życia. Przypadłość uznawana jest za typowo kobiecą, a częstotliwość zachorowań jest największa w grupie 15-35 lat. 
     
  2. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego dotyka w równym stopniu obie płci. Choroba ta prawdopodobnie ma podłoże genetyczne, autoimmunologiczne oraz środowiskowe. Obserwuje się „dziedziczenie” na poziomie około 5-7 procent. Jednocześnie niezwykle istotna jest rola nieprawidłowych reakcji układu odpornościowego, atakującego komórki własnego organizmu. Z czynników środowiskowych wymienia się natomiast takie, jak: 
  • palenie papierosów, 
  • zakażenia bakteriami Salmonellalub Campylobacter(bakteryjne zapalenie jelita grubego)
  • przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych
  • dieta bogata w cukry i tłuszcze zwierzęce

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego także ma charakter przewlekły, a głównym jego objawem są ostre biegunki. W tym przypadku główną grupę ryzyka stanowią osoby w wieku 65+. Swoją nazwę schorzenie to czerpie z obecności zmian w środowisku jelitowym, które dostrzegalne są jedynie na dużym zbliżeniu pod mikroskopem, nie wykryje ich natomiast tradycyjne badanie gastroskopijne. 

Wyróżnia się dwie postaci choroby:

  • kolagenowe zapalenie jelita grubego– w jego przebiegu obserwuje się ponadnormatywną ilość kolagenu w błonie śluzowej jelit, zlokalizowanego podnabłonkowo;
  • limfocytowe zapalenie jelita grubego, charakteryzujące się zwiększoną ilością limfocytów w nabłonku

Reklama

Spastyczne zapalenie jelita grubego

Spastyczne zapalenie jelita grubego szerzej znane jest jako zespół jelita drażliwego (IBS). Jest to schorzenie idiopatyczne (o nie do końca poznanej etiologii). Nie przez wszystkich naukowców jest ono traktowane w kategoriach osobnej jednostki chorobowej, mimo iż na związane z nim dolegliwości cierpi około 15-20 procent populacji, w szczególności kobiet po 30 roku życia. 

Zakłada się, że podstawowym czynnikiem sprawczym są w tym przypadku niewłaściwa dieta oraz/lub stres. Jeśli chodzi o pokarmy wyzwalające objawy IBS, wymienić w tym kontekście można różne grupy produktów, takie jak:

  • alkohol i napoje gazowane;
  • fasola, seler, brukselka, cebula;
  • morele, suszone śliwki, rodzynki, banany;
  • kakao (czekolada), kofeina (kawa);
  • błonnik pokarmowy;

Spastyczne zapalenie jelita samo w sobie nie jest groźne, towarzyszące mu dolegliwości, w tym bardzo silne bóle brzucha, wydatnie jednak obniżają komfort życia. 

Tym bardziej, że jest to zaburzenie przewlekłe, występujące epizodycznie przez kilka, a nawet kilkadziesiąt lat. Co ważne, IBS należy różnicować z innymi postaciami zapalenia jelit oraz schorzeniami odmiennego typu, w tym o podłożu nowotworowym. 

Reklama

Objawy zapalenia jelita grubego

Objawy zapalenia jelita grubego są zróżnicowane w zależności od postaci, jaką przybiera choroba i rzadko na tyle charakterystyczne, by samoistnie stanowić podstawę trafnego rozpoznania. 

Wyróżnia się:

  • zapalenie niedokrwienne ostre: występuje bardzo silny ból (tzw. ostry brzuch), potężne napięcie mięśni (brzuch deskowaty), biegunka a następnie zatrzymanie perystaltyki jelit i niemożność wypróżnienia;
     
  • niedokrwienne przewlekłe: ból brzucha kilkanaście minut po spożyciu posiłku, w późniejszej fazie także biegunki, zaparcia, nudności;
     
  • rzekomobłoniaste: wodnista biegunka o bardzo przykrym zapachu, częstotliwość wypróżnień nawet do 15-20 na dobę, obecność śluzu i śladów krwi w kale;
     
  • wrzodziejące: ostry ból brzucha, krwiste biegunki, obecność śluzowej wydzieliny w kale, silne parcie na stolec, gorączka, dreszcze, osłabienie;
     
  • limfocytowe – ostra, bardzo wodnista biegunka bez domieszki krwi;
     
  • spastyczne: ból brzucha (zwłaszcza po jedzeniu), wzdęcia, uczucie nagazowanie, skurcze, biegunki, zaparcia, ból głowy, złe samopoczucie, rozdrażnienie.

Reklama

Dieta przy zapaleniu jelita grubego

Dieta dla osób cierpiących na zapalenie jelita grubego powinna być lekkostrawna, wartościowa pod kątem składników odżywczych, a w okresie występowania objawów – często płynna lub półpłynna. 

Należy pamiętać, że silne i częste biegunki powodują odwodnienie i utratę elektrolitów, zatem kluczowe jest przyjmowanie dużych ilości wody (minimum 2,5 litra dziennie), ewentualnie także preparatów elektrolitowych. W miarę ustępowania objawów, do menu stopniowo włącza się takie produkty, jak suchary, białe pieczywo, ryż, delikatnie gotowane mięso z kurczaka lub indyka, gotowaną marchew, rosół. 

Na co dzień, w okresach remisji choroby, organizm większości pacjentów dobrze toleruje:

  • chude mięso takie jak kurczak, indyk, cielęcina, królik,
  • ryby morskie - dorsz, mintaj, makrela,
  • wędliny – szynka, polędwica, schab,
  • tłuszcze roślinne, w tym oliwa z oliwek, olej rzepakowy, słonecznikowy, lniany, masło,
  • warzywa i owoce: świeże, pieczone, duszone, gotowane, kiszone - w zależności od indywidualnej tolerancji,
  • produkty zbożowe: pieczywo pszenno-żytnie, pszenne, orkiszowe, graham; kasze gryczana, jaglana i manna; ryż biały i brązowy; płatki owsiane i ryżowe,
  • nabiał: kefir, zsiadłe mleko, maślanka, jogurt naturalny.

Unikać natomiast należy produktów wzdymających (m.in. alkohol, napoje gazowane, rośliny strączkowe) oraz tłustych (m.in. wieprzowina, wołowina, baranina, kaczka, słonina, smalec, olej palmowy, twarda margaryna, mleko, ser).

Niewskazane są też ryby wędzone i konserwowane, mięso mielone, salami, parówki, pasztet, surowe jajka, tatar, sushi. Z diety należy wyeliminować także wyroby cukiernicze i ciastkarskie, wszelkiego rodzaju słodycze oraz produkty wysokosłodzone (np. dżemy). Dodatkowo należy pamiętać o tym, by posiłki były mało obfite, ale regularne: 5 dziennie w odstępach co 2-3 godziny.

Leczenie ziołami zapalenia jelita grubego

Jak leczyć zapalenie jelita grubego? Oprócz diety, w terapii stanów zapalnych jelit stosuje się też naturalne ekstrakty roślinne, głównie w postaci wywarów do picia. Leczenie ziołami zapalenia jelita grubego ma na celu łagodzenie reakcji zapalnych oraz działanie kojące i osłonowe względem śluzówki układu pokarmowego. 

W tym kontekście poleca się między innymi odpowiednio przygotowane wyciągi z takich roślin, jak:

  • aloes – nawilża i regeneruje błony śluzowe jelit;
  • mniszek lekarski – jego korzeń wzbogaca i pobudza naturalną florę bakteryjną jelit;
  • rumianek – ma działanie przeciwzapalne, działa rozkurczowo;
  • kora dębu – łagodzi stan zapalny oraz hamuje biegunkę;
  • szałwia lekarska pobudza wydzielanie soków żołądkowych, działa zatwardzająco, wykazuje właściwości przeciwzapalne;
  • dziurawiec – łagodzi stres będący jedną z przyczyn zapalenia jelit, rozkurcza, łagodzi podrażnienia błon śluzowych. 

Należy jednak pamiętać, że ziołolecznictwo jest działaniem jedynie wspierającym profesjonalne leczenie, dlatego z objawami zapalenia jelita grubego bezwzględnie należy udać się do lekarza. 

Tym bardziej, że powinno się wykonać pogłębioną diagnostykę w celu określania postaci choroby i różnicowania jej z innymi, podobnymi w objawach dolegliwościami. 

Czytaj również

Bibliografia

  • Jarosław Wejman i Witold Bartnik (red.), Atlas kliniczno-patologiczny nieswoistych chorób zapalnych jelit, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2011, https://www.termedia.pl
  • Sławomir Glinkowski, Daria Marcinkowska, Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – ocena aktywności choroby na podstawie współcześnie stosowanych skal, Nowa Medycyna 3/2018
  • Patrycja Zawadzka, Nieswoiste zapalenia jelit – wczoraj i dziś, Nowiny Lekarskie 2006, 75, 5
  • Waleria Hryniewicz, Gayane Martirosian, Tomasz Ozorowski, Zakażenia Clostridum difficile. Diagnostyka, terapia, profilaktyka, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2011, http://antybiotyki.edu.pl
  • N. Chande i inni, Co to jest limfatyczne zapalenie jelita grubego? https://www.cochrane.org
  • Niedokrwienne zapalenie jelita grubego – najważniejsze informacje o chorobie, https://opiekanadchorym.pl
  • Paula Nagel, Iwona Sajór, Dieta dla chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego w okresie remisji, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pl
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Jelita
Objawy i przyczyny skrętu kiszek. Jak postępować w przypadku niedrożności jelit ze skręcenia?
Kiszki u człowieka
Jelito grube - jakie funkcje pełni w organizmie? Poznaj jego budowę
Wizualizacja jelita grubego w układzie pokarmowym
Nieleczona owsica - do czego prowadzi u dzieci i dorosłych?
Pacjenta cierpiąca z powodu nieleczonej owsicy
Podobne artykuły
Pacjent ze złogami w jelitach
Jak oczyścić jelita ze złogów kałowych i cieszyć się sprawnym układem pokarmowym?
Kobietę boli brzuch
Choroba SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego) - jak się objawia i jak ją leczyć?
Kobieta ma kolkę jelitową
Kolka jelitowa u dorosłych - objawy, przyczyny i leczenie
Wizualizacja stanu zapalnego jelita grubego
Zapalenie jelita grubego: objawy, dieta i leczenie ziołami

Reklama


Jak często robić regenerację włosów?
Sprawdź!