Jak wygląda biopsja tarczycy?
Jedną z metod wykluczenia ryzyka raka tarczycy w przypadku pojawienia się guzków, jest biopsja tarczycy. Wykonuje się ją m.in. ze względu na to, że USG pomimo różnorodnych usprawnień, nadal nie umożliwia rozróżnienia zmian łagodnych od złośliwych. Dzięki biopsji można pozyskać materiał do badania cytologicznego, które pomoże odkryć, co dolega pacjentowi.
Co to jest biopsja tarczycy? Zabieg pomaga w ustaleniu, czy w organizmie nie ma zmian o złośliwym charakterze. W ramach biopsji można wykryć również różnego typu zapalenia tarczycy.
Wyróżnia się kilka rodzajów biopsji tarczycy. Pierwszy i zarazem podstawowy to biopsja aspiracyjna cienkogłowa celowana, w skrócie: BACC.
Drugim typem biopsji, stosowanej w przypadkach, w których biopsja cienkoigłowa nie daje możliwości jednoznacznego rozstrzygnięcia problemu, jest biopsja gruboigłowa tarczycy.
Na czym polega biopsja tarczycy? Biopsję przeprowadza patomorfolog z pomocą radiologa. Radiolog wykorzystując głowicę USG najpierw lokalizuje miejsce zmiany. Natomiast zadaniem patomorfologa jest odkażenie skóry, a następnie nakłucie guzka cienką igłą, zwykle o średnicy 0,4-0,5 mm oraz o długości 2,5 cm do 4 cm.
Biopsję wykonuje się bez użycia strzykawki czy uchwytów na strzykawkę, z tzw. wolnej ręki. Radiolog ciągle kontroluje badanie na USG. Po tym, jak patomorfolog wkłuje się do zmiany, zaczyna wykonywać szybkie ruchy igłą.
Aby potwierdzić właściwe wkłucie do tarczycy, rejestruje się koniec igły na zdjęciu cyfrowym lub używa się do tego wideodrukarki. Po badaniu wymaz zostaje przeniesiony na szkiełko i utrwalony specjalnym środkiem.
Po zakończeniu biopsji w celu zminimalizowania ryzyka powstania krwiaka niezbędny jest uciskanie miejsca wkłucia przez 5 minut.
Ile trwa biopsja tarczycy? Sama czynność pobrania materiału do badania zajmuje kilka sekund. Biopsja tarczycy jest więc badaniem stosunkowo szybkim.
Czy biopsja tarczycy boli?
Badanie, jakim jest biopsja tarczycy, nie powinno powodować większych dolegliwości bólowych. Poza lekkim ukłuciem przypominającym to znane z pobierania krwi, które pojawia się na początku, pacjent nie doświadcza bólu.
Wskazaliśmy już, czy biopsja tarczycy boli. Czy zatem ból może pojawić się już po biopsji tarczycy? Okazuje się, że poza niewielkim dyskomfortem, np. lekkim bólem szyi po biopsji tarczycy, w ten sam i kolejny dzień, raczej nic nie powinno dolegać osobie, która poddała się badaniu.
Przygotowanie do biopsji tarczycy
Aby zostać skierowanym na to badanie, muszą istnieć konkretne powody, dla których lekarz zaleca tę formę diagnostyki. Mogą to być następujące wskazania do biopsji tarczycy:
- zmiany w tarczycy wykryte na USG – czynnikami, które sprawiają, że lekarz może wysłać pacjenta na biopsję tarczycy jest wykrycie na USG zmian wskazujących na ryzyko złośliwości. Mogą to być nieprawidłowo wyglądające węzły chłonne, zmiany o litym charakterze, odkrycie mikrozwapnień, chaotycznie zbudowane naczynia wewnątrz zmiany;
- badanie kliniczne – lekarz na podstawie wywiadu pod kątem raka tarczycy w rodzinie kieruje pacjenta na badanie tarczycy. Wskazaniem jest także odkrycie szybko rosnącego guza o wielkości powyżej 4 cm. Jeżeli w trakcie rozmowy okaże się, że guzek pojawił się przed ukończeniem przez pacjenta 20 lat lub po 60. roku życia, jest to również argument do wykonania biopsji tarczycy;
- czas po operacji raka tarczycy – pacjenci, u których po operacji pojawiły się w loży tarczycy zmiany ogniskowe, a także tzw. limfadenopatia szyjna są kierowani na biopsję tarczycy.
W przypadku biopsji tarczycy, oprócz skompletowania odpowiedniej dokumentacji medycznej, nie jest wymagane specjalne przygotowanie. Pacjent powinien wskazać lekarzowi, czy ma choroby współistniejące, np. problemy z krzepliwością, a także poinformować, czy przyjmuje obecnie jakieś leki.
Jak zatem przygotować się do biopsji tarczycy? Przede wszystkim prześledź swoje wcześniejsze leczenie. Jeżeli przyjmujesz dużo leków możesz np. spisać ich nazwy i tak uzupełnioną listę oddać lekarzowi.
Gdzie wykonać biopsję tarczycy?
Biopsja tarczycy to badanie refundowane w ramach NFZ. Aby skorzystać z biopsji na Narodowy Fundusz Zdrowia niezbędne jest skierowanie.
Biopsja tarczycy na NFZ wiąże się niestety z późniejszymi terminami. Jeżeli pacjentowi zależy na czasie może skorzystać z biopsji prywatnie. Za krótsze oczekiwanie trzeba jednak zapłacić.
Wyniki biopsji tarczycy
Endokrynolog jest lekarzem, który przeprowadzi interpretację wyników biopsji tarczycy. Do rozpoznania zmian stosuje się klasyfikację Bethesda. W jej ramach wyróżnia się:
- kategorię I – w tym przypadku wynik biopsji tarczycy nie daje jednoznacznej odpowiedzi. Jest to biopsja niediagnostyczna. Niezbędne jest tu poddanie się kolejnej biopsji za około 3-12 miesięcy.
- kategorię II – wynik biopsji tarczycy oznacza w tym przypadku zmianę łagodną. Najbardziej popularnym rozpoznaniem są tu zapalenia tarczycy albo wole guzkowe;
- kategorię III – ten typ kategorii stosuje się jedynie wtedy, gdy nie da się uściślić rozpoznania cytologicznego. Wskazuje ona na bliżej nieokreśloną zmianę pęcherzykową albo atypie o nieokreślonym znaczeniu;
- kategorię IV – w ramach tej kategorii rozpoznaje się nowotwór pęcherzykowy;
- kategorię V – w tym przypadku podejrzewa się raka brodawkowatego tarczycy, chłoniaka, raka rdzeniastego i inne typy;
- kategorię VI – to zły wynik biopsji tarczycy, który w tej klasyfikacji oznacza rozpoznanie nowotworu złośliwego.
Ile się czeka na wynik biopsji tarczycy? Czas oczekiwania to zazwyczaj 2-3 tygodnie.
Czy biopsja tarczycy jest bezpieczna?
Każdy, kto poddaje się jakiemukolwiek badaniu może mieć obawy z nim związane. Wśród możliwych powikłań po biopsji tarczycy należy wymienić: ból, obrzęk, krwiaka. Biopsja jest jednak raczej bezpiecznym badaniem.
Samopoczucie pacjenta po biopsji tarczycy powinno być dobre. Miejsce na skórze, w którym doszło do ukłucia może jednak trochę pobolewać. Czasem też może pojawić się mały siniak.
Niektórzy pacjenci skarżą się na ból przy przełykaniu po biopsji tarczycy jest to jednak objaw przejściowy.
Niezwykle rzadkim powikłaniem może być omdlenie. U nieznacznej liczby pacjentów występuje porażenie nerwu krtaniowego wstecznego. Dysfazja i dysfonia mogą się rozwinąć po 48 godzinach po badaniu. Tego typu problemy ustępują do 4 miesięcy od pojawienia się.
Zagrożeni zakażeniem po biopsji są osoby z wirusem HIV, cukrzycą, atopowym zapaleniem skóry czy gruźlicą. Nie jest to jednak częste zjawisko.
Biopsja cienkoigłowa tarczycy
Podstawowe badanie, którego celem jest wykluczenie lub potwierdzenie raka tarczycy, to biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy. BACC tarczycy wykonuje się pod kontrolą obrazu USG.
Wśród zalet takiego rozwiązania można wskazać szybkie rozpoznanie cytologiczne, niewielką bolesność, a także brak konieczności specjalnego przygotowania do badania.
Trzeba również pamiętać, że biopsja cienkoigłowa tarczycy niesie ze sobą różne ograniczenia. Z jej pomocą nie można różnicować raka oraz gruczolaka pęcherzykowego, a także autoimmunologicznego zapalenia tarczycy i niektórych przypadków raka brodawkowatego.
Badanie wiąże się też z ryzykiem wyników fałszywie ujemnych oraz fałszywie dodatnich. W tym pierwszym przypadku błąd oscyluje na poziomie ok. 1,3-13,6 proc. Dlatego niezbędne jest powtórzenie albo wykonanie kontrolnego badania w zmianach, które stwarzają wysokie prawdopodobieństwo nowotworu złośliwego w USG. Z kolei odsetek wyników fałszywie dodatnich wynosi ok. 0,25-3 proc.
Biopsja gruboigłowa tarczycy
Jeżeli biopsja cienkoigłowa tarczycy okaże się niewystarczająca do rozstrzygnięcia, czy pacjentowi coś dolega, wówczas należy przeprowadzić biopsję gruboigłową. To dodatkowa metoda badania. Biopsję gruboigłową tarczycy stosuje się raczej rzadko.
Zwykle specjaliści decydują się na nią, by wykluczyć chłoniaka albo w diagnostyce różnicowej zmian włóknistych ubogokomórkowych, przykładowo w rozpoznaniu zapalenia tarczycy Riedla.
Cały zabieg prowadzony jest w znieczuleniu miejscowym i trwa ok. 15-30 minut. Pacjent przed badaniem powinien odstawić leki przeciwkrzepliwe oraz przeciwpłytkowe. Cała procedura wygląda podobnie jak w przypadku biopsji cienkoigłowej.
Biopsja guza tarczycy
W przypadku wykrycia guza na tarczycy (większego niż 5 mm) w badaniu fizykalnym i potwierdzonym na USG, niezbędna jest biopsja. Należy ją przeprowadzić również wtedy, gdy guz (w wymiarach 5-10 mm) jest niewyczuwalny, ale można dostrzec go na USG i posiada on przynajmniej jedną cechę, która mogłaby sugerować, że istnieje ryzyko złośliwości.
Biopsji podlega każdy guz, który ma więcej niż 4 cm, bez względu na to, czy ma budowę wskazującą na złośliwy charakter. W przypadku osób, które mają przerzuty raka tarczycy do węzłów chłonnych, zbadać należy każdy wykryty guzek niezależnie od wielkości.
Wyróżnia się również kryteria odstąpienia od biopsji guzka na tarczycy. Jest to m.in. rozpoznanie prostej torbieli tarczycy, gdzie ryzyko raka wynosi mniej niż 1 proc.
To także obecność guzka o średnicy mniejszej niż 5 mm – nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy stwierdzono już przerzuty raka tarczycy do węzłów chłonnych, nosicielstwo mutacji RET lub wysokie stężenie kalcytoniny.
Cena biopsji tarczycy
Koszt biopsji tarczycy jest zależny od miejscowości, w której pacjent chce przeprowadzić badanie. Ile średnio kosztuje biopsja tarczycy? Cena biopsji cienkoigłowej tarczycy to kwota między 100 zł a nawet kilkaset złotych.
Biopsja tarczycy to badanie niezbędne do tego, by ustalić, czy w tarczycy pojawiły się zmiany złośliwe. Cienkoigłowa biopsja jest mało inwazyjna, praktycznie bezbolesna, trwa bardzo krótko i nie wiąże się z większym ryzykiem powikłań.
Jeżeli okaże się niewystarczająca, przeprowadza się również biopsję gruboigłową, którą wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Biopsję można wykonać w ramach NFZ i prywatnie.
