Patomorfologia jest nauką, która przede wszystkim analizuje zmiany w tkankach i narządach człowieka, pojawiające się na skutek konkretnej choroby. Jest to dziedzina interdyscyplinarna, łącząca zagadnienia naukowe z wielu dziedzin medycyny i innych działów nauki. Pacjent w zasadzie nie ma kontaktu z patomorfologami. Do tych lekarzy zgłaszają się inni pracownicy służby zdrowia, zlecając wykonanie indywidualnych badań.
Reklama
Co to jest patomorfologia?
Patomorfologia opiera się głównie na badaniach i analizie materiału badawczego. W organizmie każdego chorego człowieka zachodzą zmiany. Odstępstwa od ogólnie przyjętych norm zdrowotnych odnoszą się zarówno do samych tkanek, jak i wszystkich innych narządów. Stan chorobowy w organizmie dokonuje wielu zmian.
Szczegółowa diagnostyka tych zmian i ich prawidłowa medyczna ocena pozwalają rozpoznać chorobę, stopień jej zaawansowania i przewidzieć dalszy przebieg zniszczeń w organizmie. Taka opinia znacznie ułatwia leczenie i wprowadzenie odpowiedniej formy.
Odpowiedź na pytanie, co to jest patomorfologia to dla wielu osób jedno stwierdzenie – badanie zwłok. Niestety bardzo często zawód patomorfologa jest kojarzony tylko i wyłącznie z pośmiertnym badaniem ciała w celu ustalenia przyczyn zgonu. To także bardzo ważny element patomorfologii, ale nie jedyny.
Patomorfologia to interdyscyplinarna nauka medyczna, która charakteryzuje się:
- połączeniem wiedzy z wielu specjalizacji medycznych,
- wykorzystywaniem różnych metod badawczych,
- możliwością indywidualnej oceny stopnia zaawansowania choroby,
- szybkim rozpoznaniem zmian chorobowych, ułatwiającym włączenie odpowiedniego leczenia,
- monitorowaniem skuteczności prowadzanych form leczenia.
Patomorfologia wykorzystywana jest przy leczeniu wielu chorób, ale nieocenione znaczenie posiada podczas leczenia chorób nowotworowych. Ogromną rolę w medycynie spełnia także patomorfologia sądowa, czyli badanie przyczyn nagłej i niespodziewanej śmierci.
Wyniki przeprowadzanej sekcji zwłok wielokrotnie mają kluczowe znaczenie w postępowaniach sądowych. W obecnych czasach dziedzina ta dość szybko się rozwija z uwagi na rozwój techniki i dostęp do coraz lepszego sprzętu i urządzeń medycznych.
Kim jest patomorfolog?
Jak zostać patomorfologiem? Pierwszy etap to skończenie studiów medycznych, a następnie uzyskanie specjalizacji z zakresu patomorfologii, a zatem to kolejne lata nauki. Pracownicy medyczni twierdzą, iż jest zbyt mało patomorfologów. Niestety ta dziedzina medycyny jest często postrzegana tylko jako element medycyny sądowej, a tak naprawdę przydaje się we wszystkich gałęziach medycyny.
Lekarz patomorfolog korzysta z następujących metod badawczych:
- biopsja, cienko lub grubo igłowa, polegająca pobieraniu materiału do badań z komórek za pomocą specjalistycznej igły,
- mikroskopia, włącznie z cyfrową analizą obrazu, polegająca na badaniu pod mikroskopem pobranych od pacjenta tkanek (badanie histopatologiczne) lub komórek (badanie cytologiczne) w celu zebrania informacji o procesie chorobotwórczym,
- cytochemia, na podstawie której oceniany jest skład chemiczny komórek i tkanek,
- histochemia, czyli badanie histopatologiczne,
- biologia molekularna, pozwalająca wyizolować z komórek ich pojedyncze części, na przykład specyficzne białka czy kwasy nukleinowe i poddać je badaniom molekularnym.
Patomorfolog ocenia tkanki, analizując ich budowę i rozmieszczenie. Na podstawie analizy i porównań ze statystycznymi przypadkami może dokładnie ocenić stan komórek i tkanek, stwierdzić na ile ich budowa i struktura odbiega od normy, a tym jak mocno jest zaawansowany stan chorobowy. Ma to ogromne znaczenie dla wyboru formy leczenia i stopnia jego natężenia. Z efektów jego pracy korzystają specjaliści wielu dziedzin medycyny, ale nieocenione znaczenie mają dla onkologów.
Reklama
Czym zajmuje się patomorfolog?
Patomorfolog to lekarz, który głównie pracuje w laboratorium i rzadko ma kontakt z pacjentami. Każdy patomorfolog – czym się zajmuje? To pytanie zastanawia wielu chorych, którzy tak naprawdę nie spotykają się osobiście z tym lekarzem. To on analizuje próbki tkanek i komórek, wykorzystując dostępne techniki badawcze, szuka w nich odstępstw od normy, rozpoznaje i ocenia stopień zaawansowania choroby, pomaga w doborze indywidualnej terapii.
To właśnie analiza sporządzona przez patomorfologa jest podstawą do opracowania schematu leczenia. W większości przypadków ciężkich chorób leczenie nie byłoby możliwe bez efektów pracy tego specjalisty. W przypadkach niejednoznacznych wyników innych badań, analiza patomorfologiczna może być jedyną odpowiedzią na pytanie z jaką chorobą mierzy się pacjent.
Badania prowadzone przez patomorfologa
Patomorfolog przeprowadza także 2 główne rodzaje badań:
- badanie histopatologiczne, któremu poddawane są tkanki pobrane w trakcie biopsji (np. brodawki czy kaszaki), tkanki pobrane w czasie gastroskopii (na przykład polipy) lub wyskrobiny (pochodzące ze zmienionych chorobowo fragmentów skóry),
- badanie cytologiczne, które sprawdza komórki pobrane w trakcie biopsji oraz te, które pochodzą z płynów uzyskanych podczas punkcji. Cytologia dotyczy też badań ginekologicznych.
Lekarze patomorfolodzy uzyskują tak pobrany materiał do badań i na tej podstawie stawiają diagnozę. Tak naprawdę w większości przypadków inni lekarze uzależniają dalsze leczenie chorego od wyników pracy patomorfologów.
Patomorfolog, opierając się na wynikach swoich badań, zajmuje się rozpoznawaniem wielu chorób.
Oto kilka przykładów:
- rozpoznawanie wszelkich zmian nowotworowych,
- rozpoznawanie zaburzeń krążenia o podłożu morfologicznym,
- diagnozowanie ostrych powikłań cukrzycy,
- diagnozowanie przyczyn wielu ciężkich chorób, jak niewydolność nerek czy marskość wątroby.
