Diabetolog - co to za lekarz i czym się zajmuje? Wizyta na NFZ i prywatnie

Reklama

Kto to jest diabetolog? Co to za lekarz i czym się zajmuje?

Diabetolog jest lekarzem specjalizującym się przede wszystkim w diagnostyce, profilaktyce oraz leczeniu cukrzycy – groźnej choroby metabolicznej, której istotą jest przewlekła hiperglikemia (stan podwyższonego stężenia glukozy we krwi).

Nie jest to jednak pełen zakres zainteresowań i kompetencji tego specjalisty. Kompletna odpowiedź na pytanie, czym zajmuje się diabetolog, obejmuje szerszą grupę schorzeń związanych z zaburzeniami gospodarki cukrowej (więcej na ten temat poniżej).

Nazwa tej specjalności wywodzi się od słowa diabetes, którego jako pierwszy użył starożytny lekarz Areteusz z Kapadocji, około 150 roku naszej ery. Oznacza ono „przeciekanie” i odnosi się do objawów obserwowanych u osób cierpiących na cukrzycę.

W czasach Areteusza nieznane jednak były przyczyny oraz sposoby leczenia tej choroby i nic nie zmieniło się w tej materii przez długie wieki.

Postępem były dopiero czynione od XVII wieku badania nad patomechanizmem schorzenia, przełomem zaś - wyizolowanie i zastosowanie hormonu trzustkowego insuliny, jako czynnika pozwalającego kontrolować glikemię.

Choć droga do tego była długa, a sukces miał wielu ojców, w historii jako odkrywca insuliny zapisał się kanadyjski lekarz Frederick Grant Banting. Po raz pierwszy, otrzymany przez niego preparat udało się zastosować w 1922 roku, co okazało się jednym z największych osiągnięć w dziejach medycyny, czyniąc cukrzycę chorobą poddającą się leczeniu i dając podwaliny pod rozwój specjalności lekarskiej, zwanej diabetologią.

Obecnie w Polsce rozpoczęcie praktyki w tej dziedzinie wymaga ukończenia 6-letnich studiów medycznych, a następnie 5-letniego szkolenia specjalistycznego w systemie modułowym (3 lata – choroby wewnętrzne, 2 lata – diabetologia).

Powiedziane zostało na wstępie, że lista schorzeń kwalifikujących do opieki w tym zakresie jest długa. Zatem, od czego jest diabetolog konkretnie?

Kiedy do diabetologa?

Co leczy diabetolog? Wymienić można w tym kontekście takie jednostki chorobowe, jak:

• Cukrzyca typu 2 – związana z obniżeniem wrażliwości organizmu na działanie wytwarzanej przez trzustkę insuliny (insulinooporność).

Najbardziej upowszechniona postać choroby, której głównymi czynnikami ryzyka są: wiek, siedzący tryb życia i otyłość. Objawia się poprzez m.in. suchość w ustach, częste oddawanie moczu, pogorszenie widzenia, zaburzenie funkcji seksualnych.

• Cukrzyca typu 1 – rzadsza, ale groźniejsza, często rozwijająca się już u dzieci. Jej istotą jest niedostateczne wytwarzanie insuliny przez trzustkę. Ma podłoże autoimmunologiczne – jest powodowana agresją układu odpornościowego wobec komórek własnego organizmu.
• Cukrzyca ciążowa – występuje u kobiet, które oczekują dziecka, a które wcześniej nie miały żadnych niepokojących objawów. Przyczyną jest nadmierna produkcja glukozy przez wątrobę przy jednoczesnym upośledzeniu funkcji trzustki.
• Cukrzyca typu 3 (wtórna), będąca następstwem różnych schorzeń i zaburzeń, takich jak zespół Cushinga (objawy związane z nadmiernym stężeniem glikokortykosteroidów w organizmie), czy genetyczne upośledzenie wydzielania insuliny (tzw. cukrzyca MODY). Także i te problemy zdrowotne siłą rzeczy są przedmiotem zainteresowania diabetologa.

Diabetolog na NFZ – czy potrzebne jest skierowanie?

Pacjenci, którzy podejrzewają rozwój któregoś z wyżej wymienionych schorzeń i planujący pierwszą wizytę u lekarza, często pytają, czy przyjmuje diabetolog na NFZ, bezpłatnie w ramach państwowej opieki zdrowotnej?

Odpowiedź jest twierdząca – tak, cukrzycę oraz jej powikłania można leczyć za darmo, korzystając z refundacji tego typu porad przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

A czy do diabetologa potrzebne jest skierowanie? Tak, to jedyna możliwość, by leczyć się bez ponoszenia kosztów. Dokument taki może wydać lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, ale też medycy innych specjalizacji, jeśli występujące objawy uprawdopodobniają rozpoznanie cukrzycy.

Skierowanie do diabetologa jest ważne tak długo, jak istnieje zasadność konsultacji, wykonania badań na cukrzycę, czy wdrożenia leczenia. Czyli w praktyce, aż do odbycia wizyty.

Nie ma w tym zakresie jasno wytyczonego horyzontu czasowego. Jednak należy się liczyć z tym, że jeśli okres ten będzie długi, poradnia może oczekiwać wystawienia nowego skierowania, aby potwierdzić, czy wciąż zachodzą przesłanki do odbycia wizyty.

Reklama

Diabetolog prywatnie – ile kosztuje wizyta?

Istotnym ograniczeniem, jeśli chodzi o możliwość skorzystania z bezpłatnej wizyty, jest czas oczekiwania, który w wielu przypadkach jest bardzo długi, sięgający wielu miesięcy.

Szczegółowe i kompleksowe informacje na temat sytuacji w poszczególnych województwach, miejscowościach i poradniach można zasięgnąć korzystając ze strony prowadzonej przez Narodowy Fundusz Zdrowia, z dostępnymi terminami leczenia.

Dla pacjentów, którzy nie chcą lub nie mogą zwlekać, alternatywą jest wizyta u diabetologa prywatnie, pełnopłatnie, bez refundacji. W tej sytuacji czas oczekiwania będzie krótszy.

Niekiedy wizytę udaje się umówić z dnia na dzień, a w przypadku najbardziej obłożonych specjalistów nie powinno to być więcej, niż kilka tygodni.

Oczywiście barierą dostępu do lekarza diabetologa prywatnie jest cena konsultacji, która jest stosunkowo wysoka, tym bardziej, że w branży medycznej w ostatnich latach został zanotowany znaczny wzrost stawek.

Ile kosztuje wizyta u diabetologa? W zależności od miasta i renomy danej poradni oraz lekarza, jest to z reguły od 170 do 220 złotych.

Początek treści sponsorowanej

Odpowiednio prowadzone leczenie cukrzycy może ustrzec chorych przed groźnymi powikłaniami tej choroby. Badanie poziomu glikemii to podstawa w ocenie skuteczności terapii. Pomoże w tym dobry glukometr. Nowoczesne urządzenia pozwalają na przesyłanie wyników do mobilnej aplikacji. Dzięki temu możliwe jest nie tylko archiwizowanie wyników pomiaru, ale także przekazywanie ich bezpośrednio do lekarza, bez wychodzenia z domu. Kliknij TUTAJ i dowiedz się więcej o zestawie do pomiaru poziomu glukozy we krwi.

Reklama

Diabetolog online i teleporada – jak skorzystać?

Co ważne dla wielu osób, i co w pewien sposób stało się normą w czasach pandemii Covid-19, z usług lekarskich można obecnie skorzystać bez wychodzenia z domu.

W ostatnich latach na dobre w polskim systemie opieki zdrowotnej rozgościło się rozwiązanie znane jako „teleporada”, które oznacza konsultację z lekarzem bez bezpośredniego kontaktu fizycznego, za pomocą połączenia audio (telefon) lub audio-video (różnego typu komunikatory internetowe).

Możliwość przyjmowania chorych „na odległość” mają medycy podstawowej opieki zdrowotnej oraz zdecydowana większość specjalistów, w tym lekarz diabetolog (prawa takiego nie mają m.in. psychiatra oraz stomatolog).

Należy pamiętać, że w ostatnim czasie pojawiło się wiele uregulowań, precyzyjnie określających zasady leczenia przez telefon i Internet. Warto się z nimi zapoznać.

Na czym polega teleporada z diabetologiem?

Teleporada u diabetologa jest standardową konsultacją, w czasie której specjalista może zlecić diagnostykę, omówić z pacjentem wyniki wykonanych badań, przepisać leki, czy wydać zwolnienie lekarskie.

Co jednak ważne, w związku z obowiązującymi od jesieni przepisami dotyczącymi specjalistycznej opieki ambulatoryjnej, nie jest ona świadczona w stosunku do osób, które:

• dopiero rozpoczynają leczenie (pierwsza wizyta);
• kontynuują leczenie, ale zgłaszają zupełnie nowe objawy, bądź znaczne nasilenie istniejących wcześniej;
• mają symptomy wskazujące na możliwość rozwoju choroby nowotworowej;
• nie ukończyły 6 lat (co jest istotne w przypadku cukrzycy typu 1, często diagnozowanej u dzieci).

Ważne: pacjent powinien wyrazić zgodę na to, by wizyta u diabetologa miała formę teleporady. Jeśli chce być przyjęty osobiście, lekarz powinien go przyjąć w gabinecie.

Diabetolog online – jak wygląda konsultacja?

Tak jak zostało wspomniane wyżej, rozwiązanie prawne, określane mianem teleporady, dotyczy wizyt zdalnych. Kwestia narzędzia służącego konsultacji jest wtórna. Może to być zarówno telefon, jak i komunikator internetowy wykorzystujący działanie kamery.

Zaletą drugiej z wymienionych opcji jest możliwość kontaktu naocznego, co dla wielu osób ma znaczenie i stanowi czynnik ułatwiający komunikację.

Diabetolog online, podobnie jak przez telefon, może udzielić wszelkich porad, skonsultować rezultaty leczenia, ocenić możliwe zagrożenia, a także wypisać receptę lub zwolnienie.

Warto podkreślić, że porady online u diabetologa z reguły są tańsze, aniżeli standardowa wizyta. Koszt w tym przypadku często nie przekracza stu złotych.

W niektórych poradniach istnieje też możliwość porozmawiania z diabetologiem online za darmo, ale warunkiem jest podpisany kontrakt z NFZ na świadczenie tego typu usług.

Poradnia diabetologiczna – gdzie przyjmują diabetolodzy?

Diabetolodzy przyjmują w większości miast w Polsce, jednak w mniejszych miejscowościach często nie ma możliwości skorzystania z tego typu porad, ani na NFZ, ani prywatnie.

W większych aglomeracjach dostępność ta również jest ograniczona. Gabinety znajdują się w przychodniach przyszpitalnych i poradniach. Istnieją też placówki wyspecjalizowane w leczeniu cukrzycy, czyli różnego typu centra diabetologiczne.

Nie jest ich jednak wiele. Warto w tym miejscu przywołać podstawowe dane liczbowe, pamiętając, że populacja osób cierpiących na cukrzycę typu 2 liczy około 3 milionów osób, do czego należy dodać kilkaset tysięcy chorych na cukrzycę typu 1 i ciążową oraz inne, zbliżone schorzenia metaboliczne.

Razem to 3,5-4 miliona pacjentów. Tymczasem wszystkie poradnie diabetologiczne w kraju są w stanie zaoferować im usługi zaledwie 1539 lekarzy, bo tylko tyle osób obecnie praktykuje tę specjalizację (stan na 31.12.2021, dane: Naczelna Izba Lekarska).

To oznacza, że na jednego medyka przypada około 2,5 tysiąca chorych. Wyjaśnia to, dlaczego każda niemal poradnia diabetologiczna jest oblegana do granic możliwości.

Diabetolog dziecięcy – czym różni się do specjalisty dla dorosłych?

Cukrzyca typuj 2 jest chorobą ludzi dorosłych, zazwyczaj rozwija się po 40-50 roku życia, a szczyt zachorowań przypada na siódmą dekadę życia.

Zdecydowanie rzadziej chorują na nią dzieci. Inaczej rzecz wygląda w przypadku cukrzycy typu 1, zwanej insulinozależną.

Powodowana ona jest zmniejszonym wydzielaniem insuliny przez tzw. wyspy Langerhansa, czyli komórki ß trzustki, a z czasem, całkowitym zanikiem tej funkcji. Przyczyną tego jest zaburzenie działania układu odpornościowego.

Szczyt zachorowań na tę postać cukrzycy przypada na 10-14 rok życia, ale zdarza się, iż pierwsze objawy występują znacznie wcześniej. Często są przy tym mało specyficzne i mogą być mylone z symptomami innych schorzeń i zaburzeń.

Dlatego diabetolog dziecięcy powinien się legitymować szczególną wiedzą i doświadczeniem w zakresie problemów zdrowotnych występujących w pierwszych latach życia.

W praktyce, diabetolog dla dzieci często staje przed wyzwaniem różnicowania cukrzycy i otyłości, a także zaburzeń endokrynologicznych, czyli hormonalnych.

Tak, jak w przypadku specjalistów dla osób dorosłych, również diabetolodzy dziecięcy przyjmują prywatnie oraz na NFZ.

Reklama

Endokrynolog diabetolog – co daje połączenie tych dwóch specjalizacji?

Ze względu na specyfikę problemów, lekarz zajmujący się najmłodszymi pacjentami kończy specjalizacje „endokrynolog diabetolog dziecięcy”.

W zakresie jego kompetencji są choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca, ale też zaburzenia hormonalne, w szczególności dotyczące pracy tarczycy, a także nadwaga i otyłość.

Aby zostać diabetologiem endokrynologiem, także należy skończyć 5-letnie szkolenie specjalizacyjne, przy czym w tym przypadku inne są moduły:

• 3 lata: pediatria,
• 2 lata: endokrynologia i diabetologia dziecięca.

Co warto podkreślić, dostępność lekarzy tej specjalności także jest silnie ograniczona. Z danych Naczelnej Izby Lekarskiej na koniec 2021 roku wynika, że zawód ten wykonuje w całej Polsce tylko 142 medyków.

Reklama

Jak wygląda wizyta u diabetologa?

Pierwsza wizyta u diabetologa może być dla pacjenta stresująca ze względu na obawy dotyczące możliwości rozpoznania choroby, która ma charakter przewlekły, występuje do końca życia, wymaga leczenia, modyfikacji stylu życia i diety.

Nie należy jednak jej odwlekać, bowiem kontrola cukrzycy pozwala cieszyć się życiem przez długie lata i zapobiega wystąpieniu groźnych, często śmiertelnych konsekwencji.

Jak się przygotować do wizyty u diabetologa? Jeśli jest to pierwszy raz, należy przede wszystkim być gotowym do udzielenia odpowiedzi na zróżnicowane pytania dotyczące stanu zdrowia, nie tylko w kontekście potencjalnej cukrzycy.

Warto wcześniej zanotować podstawowe parametry, które mogą interesować lekarza, takie jak:

• częstość oddawania moczu i wielkość mikcji;
• występowanie niepokojących objawów, takich jak suchość ust i skóry, czy zaburzenia potencji u mężczyzn;
• masa ciała oraz jej zmiany na przestrzeni ostatnich miesięcy i lat;
• informacje dotyczące diety oraz stylu życia (siedzący/aktywny).

W czasie wizyty u diabetologa z pewnością padną też pytania o przyjmowane leki, czy historię innych schorzeń oraz zaburzeń, zwłaszcza endokrynologicznych i metabolicznych.

Ważne: Jeśli masz stosowną dokumentację ze szpitala lub poradni specjalistycznej, weź ją ze sobą na konsultację u diabetologa.

Pierwsza wizyta ma na celu postawienie wstępnego rozpoznania oraz – zazwyczaj – zlecenie niezbędnych badań, bez których niemożliwe będzie jego potwierdzenie oraz ustalenie ewentualnego planu leczenia.

Natomiast podczas kolejnych wizyt lekarz interpretuje i omawia wyniki, przepisuje leki, prowadzi działania edukacyjne odnośnie diety i stylu życia, czyli wprowadza stałą terapię i monitoring stanu zdrowia pacjenta.

Jakie badania zleca diabetolog?

Jakie badania zleca diabetolog, aby ustalić przyczyny występujących objawów, tudzież skontrolować rozpoznaną wcześniej cukrzycę?

Paleta tych podstawowych obejmuje następujące testy:

• Badanie stężenia glukozy na czczo – prosty test z krwi, wykonywany minimum 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku. Może wskazać:
  • wynik prawidłowy (70-99 mg/dl  - 3,9–5,5 mmol/l),
  • nieprawidłową glikemię, stanowiącą wskazanie do pogłębienia badań oraz stwierdzenia stanu przedcukrzycowego (100-125 mg/dl  - 5,6–6,9 mmol/l),
  • wynik nieprawidłowy, świadczący o cukrzycy (powyżej 126 mg/dl  - 7 mmol/l).
• Test doustnego obciążenia glukozą OGTT – dwukrotny pomiar cukru, na czczo oraz 2 godziny po przyjęciu roztworu glukozy. Jego wyniki interpretuje się następująco:

• do 140 mg/dl (7,8 mmol/l) – brak cukrzycy,
• 140–199 mg/dl (7,8–11,0 mmol/l) – nieprawidłowa tolerancja glukozy,
• powyżej 200 mg/dl (11,1 mmol/l) – cukrzyca.

• Badanie stężenia peptydu C – służy różnicowaniu cukrzycy typu 1 i 2 i polega na pomiarze stężenia białka powstającego w czasie produkcji insuliny w trzustce. Norma wynosi 0,36-0,70 nmol/l.

Jakie badania diabetolog może zalecić ponadto? Z dużą dozą prawdopodobieństwa specjalista będzie chciał poznać wyniki podstawowej diagnostyki wykonywanej z krwi (morfologia).

Może też poprosić o wykonanie badań hormonalnych, w szczególności dotyczących pracy tarczycy. Standardem jest też pomiar ciśnienia tętniczego.

Reklama

Dietetyk a diabetolog – czy lekarz ustala dietę dla cukrzyka?

Ponieważ w leczeniu i profilaktyce cukrzycy ogromne znaczenie ma skład, liczba i częstotliwość przyjmowanych posiłków, wiele osób ze świeżym rozpoznaniem pyta, czy diabetolog ustala dietę, a może powinien to zrobić dietetyk? I czym się różni dietetyk od diabetologa?

Należy zatem wyjaśnić, że lekarz, jakim jest diabetolog, edukuje pacjenta oraz kreśli ogólne wytyczne dotyczące sposobu żywienia.

Może we współpracy z dietetykiem przygotować zarys diety cukrzycowej, jednak ustalanie szczegółowego jadłospisu na każdy dzień leży bardziej w kompetencjach tego drugiego (po konsultacji lub na podstawie wytycznych od medyka).

Warto zaznaczyć, że zakres wyzwań, jeśli chodzi o rozpisanie diety, jest inny w przypadku różnych postaci choroby.

Cukrzyca typu 2, która jest często związana z nadwagą, wymaga przede wszystkim kontroli masy ciała, czemu służy m.in. właściwe odżywianie się.

Natomiast jeśli chodzi o cukrzycę typu 1, istotne jest przede wszystkim dostosowanie dawek przyjmowanej przez chorego insuliny do ilości węglowodanów znajdujących się w spożywanych pokarmach.

Stosowane są w tym celu parametry takie, jak wymienniki węglowodanowe. Pacjent musi zostać szczegółowo wyedukowany, na czym polega ich istota oraz w jaki sposób muszą one być używane na co dzień.

Wszystko to powinno być przedmiotem ustaleń między diabetologiem a dietetykiem. I oczywiście samym pacjentem.

Diabetolog dla ciężarnych – jak często wizyta?

Szczególną odmianą choroby jest cukrzyca ciążowa, która z reguły ma charakter przejściowy, ale może zagrażać zdrowiu matki i dziecka. Dlatego podstawowe badania cukru wykonuje się obowiązkowo u wszystkich ciężarnych.

Wedle przyjętych standardów, kobiety u których test doustnego obciążenia glukozą potwierdzi rozpoznanie cukrzycy, powinny zostać skierowane pod opiekę specjalistycznego ośrodka referencyjnego.

W sytuacji, gdy standardowe leczenie za pomocą diety nie przynosi rezultatów i niezbędne jest wdrożenie insulinoterapii, pacjentka musi być pod opieką diabetologa.

W praktyce dobrym rozwiązaniem, choć nie zawsze możliwym ze względu na niewielką dostępność, jest skorzystanie z pomocy lekarza posiadającego dwie specjalizacje - z ginekologii i diabetologii.

Nie ma odgórnych zaleceń odnośnie tego, jak często powinny się odbywać u kobiet z cukrzycą ciążową wizyty u diabetologa. Plan leczenia ustalany jest z lekarzem indywidualnie.

Wiadomym jednak jest, że ciężarna we własnym zakresie powinna dokonywać codziennych pomiarów glikemii. Musi też kontrolować ciśnienie tętnicze i masę ciała, a także sprawdzać obecność ciał ketonowych (produktów rozpadu tłuszczów) w moczu.

Czy diabetolog może wystawić L4?

Pacjenci cierpiący na cukrzycę oraz jej powikłania, często pytają, czy diabetolog może wystawić L4, czyli zwolnienie lekarskie. Odpowiedź jest twierdząca. Choroba ta często jest przyczyną niezdolności do wykonywania pracy zawodowej.

Dzieje się tak zwłaszcza w okresach zaostrzonej hiperglikemii lub hipoglikemii (stężenie glukozy we krwi powyżej/poniżej górnej/dolnej normy), a także w związku z poważnymi powikłaniami, takimi jak kwasica ketonowa (ciężkie i bardzo niebezpieczne zaburzenie metabolizmu tłuszczów i cukrów).

Specjalista diabetolog może wystawić L4 przy cukrzycy na takich samych zasadach, jak w przypadku wielu innych schorzeń. Pacjent ma prawo do otrzymywania zasiłku chorobowego przez 182 dni (6 miesięcy), później – jeśli wciąż nie jest w stanie pracować, a chce otrzymywać dalszą pomoc - może się ubiegać o świadczenie rehabilitacyjne.

Co ważne, od 2022 roku nie jest możliwe sumowanie zwolnień z tytułu różnych jednostek chorobowych, a tym samym przedłużenie zwolnienia ponad limit 182 dni (np. 6 miesięcy na cukrzycę i kolejne tygodnie na ból kręgosłupa, depresję etc.).

Zanim więc możliwie będzie wystawienie kolejnego L4, musi upłynąć 60 dni.