Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠

Dieta przy chemioterapii - co jeść po chemioterapii, a czego nie wolno?

Ułożenie odpowiedniej diety dla pacjenta, który jest w trakcie chemioterapii jest szczególnym wyzwaniem. Wielu chorych w wyniku leczenia cierpi na jadłowstręt, wymioty, biegunki oraz zaburzenia w odczuwaniu smaku. Dlatego tak ważne są nie tylko składniki odżywcze posiłków, ale także ich odpowiednia forma.
Chemioterapia
Źródło: 123RF
Spis treści

Dieta w chorobie nowotworowej odgrywa bardzo ważną rolę w procesie leczenia jakim jest chemioterapia. Tylko dobrze odżywiony pacjent ma siłę na walkę z chorobą, odpowiednia dieta może wzmocnić pracę układu odpornościowego chorego, poprawić funkcjonowanie organizmu oraz pomóc w regeneracji zdrowych narządów wewnętrznych, które są narażone na uszkodzenie przez cytostatyki  w trakcie chemioterapii.

Dieta przy chemioterapii – żelazne zasady

Skutki uboczne chemioterapii mogą pojawić się już po paru godzinach od podania cytostatyka, dlatego podstawową zasadą diety przy chemioterapii jest lekkostrawność posiłków. Powinny być one gotowane w wodzie, na parze lub pieczone w folii, zdecydowanie nie smażone. Dieta w czasie chemioterapii rządzi się też kilkoma innymi ważnymi zasadami. Warto pamiętać, że:

  • Każdy posiłek powinien zawierać odpowiednią ilość białka (chude mięso, mleko, przetwory mleczne, jaja). Białko ułatwia gojenie się ran po zabiegach operacyjnych, jest niezbędne też do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz regeneracji uszkodzonych podczas chemioterapii komórek.
     

  • W diecie podczas chemioterapii powinno się zwiększyć ilość warzyw. Gotowane, najkorzystniej na parze, obrane ze skórki, posiekane oraz owoców – najlepiej wybierać te delikatne mięsiste, a wybrane poddać pieczeniu, gotowaniu oraz przetarte.
     

  • Pacjent w trakcie chemioterapii powinien pić więcej płynów niż standardowe zalecenia rekomendujące 1,5 – 2 litry dziennie. Może to być woda, ale także soki owocowe i warzywne, kompoty owocowe, słabe owocowe herbatki. Odpowiednia ilość płynu w diecie przy chemioterapii jest istotna dla prawidłowego nawodnienia organizmu oraz pomoże w wypróżnianiu się, bo pacjenci leczeni cytostatykami często cierpią na zaparcia.
     

  • Powinno się regularnie spożywać posiłki 4-6 razy dziennie, zgodnie z zapotrzebowaniem organizmu w czasie choroby.
     

  • Trzeba ograniczyć ilości spożywanych tłuszczów - tłuszcze zwierzęce (smalec, słonina, boczek) i zastępować je tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, olej rzepakowy), jeżeli pacjent dobrze toleruje masło można je włączyć do diety przy chemioterapii.
     

  • Wskazane jest ograniczyć spożycie cukrów prostych w postaci słodyczy, zwłaszcza typu: czekolady słodkie, nadziewane, chałwa, lody, tłuste kremy (bita śmietana, kremy na bazie surowych jaj), wysoko słodzone syropy owocowe i inne napoje słodkie.
     

  • Z diety podczas chemioterapii trzeba wyeliminować produkty, których spożycie przyczynia się do występowania objawów ze strony przewodu pokarmowego m.in: potrawy wzdymające, długo zalegające w przewodzie pokarmowym, ostro przyprawione.

Czytaj: Żywienie w geriatrii – jak żywić osoby starsze?

Reklama

Dieta przy chemioterapii - zmiana smaku

Dieta przy chemioterapii powinna składać się z potraw, na które chory ma ochotę (pod warunkiem, że nie ma po ich zjedzeniu). To ważne, ponieważ w trakcie chemioterapii bardzo często dochodzi do zaburzeń odczuwania smaku, który jest jedną z przyczyn jadłowstrętu. Pacjenci często skarżą się, że jedzenie ma nieprzyjemny metaliczny posmak. Czasem odczuwają nadmierną słoność lub gorzki smak potraw.

Jednym ze sposobów złagodzenia przykrych wrażeń smakowych jest wykorzystanie w diecie podczas chemioterapii aromatycznych ziół i przypraw. Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie są wskazane w diecie nowotworowej. Stąd stosowanie ziół, nawet w postaci herbatek ziołowych powinno być skonsultowane z lekarzem. Dla zmiany smaku dobrze jest także podać choremu czasem plaster świeżego ananasa, kilka borówek amerykańskich i żurawinę.

Reklama

Dieta w chemioterapii – co na nudności?

Nudności i wymioty są jednym z ważniejszych powikłań chemioterapii. Częstość występowania tych objawów u pacjentów z chorobą nowotworową ocenia się na ok. 40-70 procent. W celu złagodzenia tych nieprzyjemnych objawów zaleca się, żeby pacjent nic nie jadł na dwie godziny przed i po przyjęciu cytostatyka. Nudności czasem mijają po zjedzeniu niewielkiej ilości czegoś kwaśnego, np. kapusty kiszonej lub ogórka kiszonego. Można podawać też pacjentowi wodę z cytryną i imbirem. W trakcie nudności warto sięgać po łatwo przyswajane produkty:

  • sok jabłkowy lub winogronowy

  • nektary owocowe, rozcieńczone soki owocowe

  • gumę do żucia

  • cukierki lub lizaki

  • lizaki z mrożonej wody z sokiem

  • galaretki

  • mus jabłkowy

  • płatki owsiane.

W trakcie nudności potrawy powinny być przestudzone lub chłodne. Posiłki nie mogą być zbyt obfite, a po spożyciu posiłku przez 1,5 – 2 h unikać pozycji leżącej.

Reklama

Dieta przy chemioterapii – uważaj na niedożywienie

Jadłowstręt, wymioty, biegunki oraz zaburzenia w odczuwaniu smaku – wszystkie te skutki uboczne chemioterapii mogą w bardzo szybki sposób doprowadzić do niedożywienia pacjenta. Przyjmuje się, że pacjent jest zagrożony niedożywieniem, jeśli masa jego ciała zmniejszyła się w ciągu ostatniego jego BMI wynosi < 18,5 kg/m2. Sygnałem ostrzegawczym dla chorego powinno być zjadanie mniejszych niż zwykle codziennych porcji, nagły spadek masy ciała, który najczęściej obserwuje się, gdy ubrania, biżuteria i zegarki stają się luźniejsze.

Reklama

Niedożywienie w chorobie nowotworowej

Pamiętajmy, że pacjent onkologiczny może szybko schudnąć, bo jego zapotrzebowanie energetyczne bywa nawet 20 procent większe niż u zdrowej osoby.

W aptekach można kupić jednak dobrze zbilansowane preparaty odżywcze dla pacjentów onkologicznych. To żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, która może mieć formę płynu lub granulatu zawierającego niezbędne składniki odżywcze.

Reklama

Żywienie specjalnego przeznaczenia medycznego

Jaki wybrać żywność specjalnego przeznaczenia medycznego? To zależy od indywidualnych preferencji pacjenta. Część chorych skarży się  na nienaturalny smak płynnych preparatów, przez co nie chcą ich regularnie stosować. Alternatywą są preparaty granulowane, które dodaje się do tradycyjnych posiłków, nie zmieniając ich smaku. 

Kiedy sięgać po takie preparaty? Szacuje się, że jeszcze zanim pacjent rozpocznie uciążliwą terapię onkologiczną, jeśli jego masa ciała w ostatnim czasie zmniejszyła się o jedną dziesiątą wagi lub gdy nie jest w stanie zjeść więcej niż 60 procent swojego zapotrzebowania energetycznego.

Za wszelką cenę powinno się unikać stanu niedożywienia u pacjentów onkologicznych, bo stan ten powoduje, że chemioterapia jest mniej skuteczna, zwiększa się ryzyko wystąpienia powikłań, niedożywienie odpowiada też za gorsze gojenie się rany i zaburzenie pracy układu immunologicznego.

Reklama

Jak wzmocnić organizm po chemioterapii?

Organizm pacjenta, który zakończył chemioterapię potrzebuje z jednej strony oczyszczenia z toksycznych związków, a z drugiej budulca do regeneracji uszkodzonych zdrowych komórek. Po zakończeniu chemioterapii powinno się, jak najszybciej zacząć uzupełniać niedobory składników odżywczych. Regenerację po chemioterapii zapewnia dieta wysokobiałkowa. Zaleca się, żeby 2/3 białka było pochodzenia zwierzęcego, które jest białkiem pełnowartościowym, komplementarnym do odbudowy nowych zdrowych komórek. W diecie po chemioterapii szczególnie ważne są ryby morskie, bo oprócz białka zawierają także nienasycone kwasy tłuszczowe, które także przyspieszają regenerację komórek i mają działanie przeciwzapalne

Dla zniszczonego chemioterapią organizmu ważne są także składniki o właściwościach przeciwutleniających. Na talerzu nie powinno zabraknąć: buraków, marchewki, pomidorów, dyni, pietruszki. Do diety warto włączyć soki wielowarzywne, np. sok z jarmużu, marchwi, ogórka, z odrobiną świeżego imbiru i pietruszki. Sok z cytryny, jabłek, czerwonego buraka i marchwi pomoże wypłukać toksyny z zanieczyszczonego chemią organizmu. Oczyszczające właściwości ma także ekstrakt z korzenia żen-szenia, napar z mniszka lekarskiego, natki pietruszki, imbiru, prawoślazu. Trzeba jednak pamiętać, że stosowanie ziół i preparatów ziołowych powinno być skonsultowane z lekarzem onkologiem, bo niektóre preparaty mogą wpływać na skuteczność terapii onkologicznej lub innych leków przyjmowanych na stałe.

Czytaj również

Bibliografia

  • Wojciech Leppert „Leczenie objawów ze strony przewodu pokarmowego u chorych w medycynie paliatywnej”, Nowiny Lekarskie 2011, 80, 1, 47–57
  • Instytut Żywienia i Żywności im. dra med. Aleksandra Szczygła i Fundacja Tam i z Powrotem – bezpłatny poradnik dla pacjentów i ich rodzin „Żywienie a Choroba Nowotworowa”
  • Eric Van Cutsema, Jann Arendsb, „Przyczyny i konsekwencje niedożywienia związanego z chorobą nowotworową”, European Journal of Oncology Nursing (2005) 9, S51–S63
  • Protokół ERAS dla poprawy wyników leczenia. Sposoby odżywiania i leczenia żywieniowego pacjentów oddziału chirurgicznego - dr hab. n. med. S. Kłęk, dr n. med. M. Matłok, dr n. med. M. Pędziwiatr, Oddział Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej, Szpital Specjalistyczny im. Stanleya Dudricka, Skawina, Klinika Chirurgii Endoskopowej, Metabolicznej oraz Nowotworów Tkanek Miękkich, II Katedra Chirurgii Ogólnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Diana Buzalska
Autoryzacja medyczna
Diana Buzalska
Redaktor prowadząca portal Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej www.ncezpl (2018-2020), ponad 10-letnia praktyka dietetyki klinicznej m.in w Poradnii Chorób Metabolicznych w Instytucie Żywności i Żywienia i prywatnych gebinetach dietetycznych, członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego kierunku dietetyka; specjalista dietoterapii nadwagi, otyłości i chorób niezakaźnych oraz żywienia niemowląt, małych dzieci i edukacji żywieniowej. Kierownik doktoranckiego projektu badawczego „Wpływ czynników żywieniowych i stylu życia na gęstość mineralną kości” , koordynator merytoryczny ogólnopolskiej kampanii edukacji żywieniowej dzieci „Zielona kraina”, kampanii edukacji żywieniowej dla rodzin „Rodzinna AKCJA ZDROWA rywalizacja” (premiera czerwiec 2019), projektów naukowo-badawczych realizowanych przez IŻŻ, m.in. Narodowy Program Zapobiegania Otyłości POL-HEALTH 2007-2011, Projektu „Zachowaj równowagę” Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Czynna dietetyczka prowadząca poradnictwo indywidualne i grupowe z zamiłowania zainteresowana dietoterapią chorób żywieniowozależnych oraz prawem żywnościowych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i suplementów diety. Autorka tekstów popularnonaukowych, naukowych, prelegentka branżowych warsztatów i konferencji, Wykładowca i opiekun praktyk zawodowych studentów kierunku dietetyka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i WSiZ Rzeszów.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Żywienie w chorobie
Dieta przy uchyłkach jelita grubego - co jeść? Jadłospis
Jaglanka to idealne śniadanie w diecie przy uchyłkach jelita grubego
Jak rozpisać dietę przed kolonoskopią? Których produktów unikać?
Woda stosowana w diecie przed badaniem kolonoskopijnym
Obiad dla cukrzyka - co warto przygotować? Proste przepisy
Potrawa na obiad dla pacjenta z cukrzycą
Podobne artykuły
Produkty w diecie po usunięciu woreczka żółciowego
Dieta po usunięciu woreczka żółciowego – jadłospis
Dieta przy kamicy żółciowej
Dieta przy kamicy żółciowej – co jeść? Przykładowy jadłospis
Dieta przeciwzapalna przy łuszczycy
Dieta przy łuszczycy - jadłospis. Co jeść, a czego unikać?
Zdrowy talerz w diecie przy menopauzie
Dieta w menopauzie - jadłospis. Co warto jeść, a czego lepiej unikać?
Propozycja kolacji dla diabetyków
Szybkie przepisy na kolację dla cukrzyków. Co jeść?

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Czy regularnie stosujesz środki na blizny po urazach lub operacjach?
Contractubex_sonda