ChatGPT został poddany egzaminowi z interny. Wyniki mogą zaskakiwać. Sprawdź❗
ChatGPT został poddany egzaminowi z interny. Wyniki mogą zaskakiwać. Sprawdź❗
ChatGPT został poddany egzaminowi z interny. Wyniki mogą zaskakiwać. Sprawdź❗

Heparyna: działanie, zastosowanie, dawkowanie maści i leków

Heparyna to substancja naturalnie wytwarzana przez ludzki organizm. W medycynie znana jest jako lek przeciwzakrzepowy. Występuje głównie w formie zastrzyków dożylnych i podskórnych oraz preparatów do smarowania – maści i żeli. Wykazuje także właściwości przeciwwirusowe i przeciwzapalne.
Zastrzyki z heparyną
źrodło:123RF
Spis treści

Reklama

Co to jest heparyna?

Heparyna jest organicznym związkiem chemicznym naturalnie wytwarzanym przez organizm człowieka, który pełni niezwykle istotną rolę regulowania krzepliwości krwi. Po raz pierwszy została wyodrębniona i wykorzystana w medycynie jako lek w 1938 roku i od tej pory jest powszechnie stosowana jako środek przeciwzakrzepowy.

W organizmie produkowana jest w komórkach tucznych wątroby, płuc oraz błon śluzowych jelit i nosa. Może być również dostarczana za pomocą odpowiednich leków. Substancję tę podaje się głównie pozajelitowo, heparyna doustna w tabletkach jest bardzo rzadko stosowana ze względu na jej słabe wchłanianie z przewodu pokarmowego. 

Najpowszechniej spotykana to heparyna drobnocząsteczkowa występująca w roztworach do wstrzykiwania pod skórę, ponieważ taka jej postać jest najbardziej biodostępna i najbezpieczniejsza dla organizmu (podana dożylnie wchłania się w 90%). Alternatywą dla niej jest heparyna niefrakcjonowana zawarta w preparatach do innego stosowania.

Reklama

Działanie heparyny

Najważniejsze i najpowszechniej wykorzystywane jest przeciwzakrzepowe działanie heparyny. Nie jest ono jednak jedyną jej właściwością. Oprócz zapobiegania powstawaniu zakrzepów substancja ta działa:

  • przeciwwirusowo,
  • przeciwzapalnie,
  • przeciwłuszczycowo,
  • immunosupresyjnie (immunosupresja to medyczne zmniejszenie odporności organizmu lub poszczególnych jego elementów, stosuje się ją np. po przeszczepie, by zapobiec odrzuceniu nowego organu),
  • obniża poziom cholesterolu we krwi.

Heparyna hamuje proces krzepnięcia krwi w momencie przemiany protrombiny w trombinę i dzięki temu zapobiega tworzeniu się skrzeplin w naczyniach krwionośnych. Zdarza się więc, że ratuje nie tylko zdrowie, ale i życie, gdyż powstawanie skrzeplin może prowadzić do zatoru płucnegozawału serca czy udaru niedokrwiennego mózgu.

Zastosowanie heparyny

Heparynę drobnocząsteczkową w zastrzykach stosuje się w medycynie głównie ze względu na jej właściwości przeciwzakrzepowe, przede wszystkim podczas:

  • zakrzepowo-zatorowej chorobie żył,
  • zatorów płucnych,
  • zakrzepicy sercowej,
  • obrzękach,
  • kontuzjach,
  • urazach,
  • po zawale serca,
  • po operacjach (szczególnie po zabiegach na kończynach dolnych),
  • w okresach unieruchomienia (np. gipsem),
  • po przeszczepach organów wewnętrznych (tu największe znaczenie ma jej właściwość immunosupresyjna, która ma za zadanie zapobiec odrzutowi przeszczepionego organu),
  • po przetaczaniu krwi,
  • u chorych na trombofilię.

Heparyna do stosowania na skórę – w żelu, w kremie, w sprayu – stosowana bywa:

Reklama

Leki i preparaty z heparyną - jak stosować?

Roztwory na bazie heparyny do wlewów dożylnych stosowane są wyłącznie w warunkach ambulatoryjnych, przez wykwalifikowaną służbę medyczną. Istnieje możliwość podawania jej w specjalnej pompie infuzyjnej, która zapewnia odpowiednie dawkowanie.

Heparyna do podania w zastrzykach podskórnych dostępna jest w aptekach na receptę, w ampułkostrzykawkach ułatwiających dawkowanie, które zawsze musi być skonsultowane z lekarzem. Zastrzyki takie pacjent może wykonywać sam lub przy pomocy kogoś bez kwalifikacji. Robi się je zwykle raz lub dwa razy dziennie, pod fałd skóry na brzuchu. Najbezpieczniej i najbardziej komfortowo jest wykonywać zastrzyk w pozycji siedzącej lub półleżącej, jedną ręką łapiąc skórę, drugą wbijając igłę w chwycony fałd, zawsze w odległości minimum 5 cm od pępka. Należy również pamiętać, by zawsze odkazić miejsce nakłucia przed wykonaniem zastrzyku, a po nim – natychmiast zutylizować ampułkostrzykawkę.

Heparyna bez recepty dostępna jest do miejscowego stosowania na skórę. Leki z heparyną takie jak maści czy żele stosuje się, smarując powierzchniowo np. miejsca pourazowe – krwiaki, siniaki, obrzęki itp.  Heparyna sodowa w żelu może okazać się też skuteczna w redukowaniu zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych, stanów zapalnych żył kończyn dolnych czy żylaków.

Cena preparatu, w którym zawarta jest heparyna zależy głównie od jego formy. Niektóre leki na jej bazie stosowane w chorobach o charakterze przewlekłym są refundowane.

Reklama

Skutki uboczne heparyny

Mimo że heparyna jest lekiem stosowanym w poważnych schorzeniach i zdarza się, że ratuje ona życie, może powodować jednocześnie różne skutki uboczne, w tym:

  • skłonność do krwawień,
  • małopłytkowość krwi,
  • martwicę skóry w miejscach wykonywania zastrzyków,
  • świąd i rumień w miejscach nakłuwania strzykawką,
  • wylewy podskórne po zastrzykach,
  • reakcje uczuleniowe,
  • podwyższony poziom enzymów wątrobowych,
  • osteoporozę (tylko przy długotrwałym stosowaniu substancji).

Reklama

Przeciwwskazania heparyny

Istnieje też szereg przeciwwskazań do stosowania heparyny:

  • nadwrażliwość na substancję,
  • skaza krwotoczna,
  • dysfunkcje układu pokarmowego,
  • tętniak aorty,
  • zapalenie trzustki,
  • niewydolność wątroby lub nerek.

Heparyna w ciąży może być stosowana, ale tylko w sytuacjach, gdy korzyści z jej przyjmowania są większe niż ryzyko dla matki i dziecka. Przyjmowanie zastrzyków powinno być wówczas bezwzględnie konsultowane z lekarzem.

Reklama

Leki i preparaty zawierające heparynę

Czytaj również
Justyna Gabrysiak-Kula
Artykuł napisany przez
Justyna Gabrysiak-Kula
W 2009 roku zdobyła tytuł magistra kulturoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobyła w Radiu Łódź, współtworząc audycje młodzieżowe. Od kilku lat pracuje jako copywriter, specjalizując się w tematyce medycznej, kosmetycznej, parentingowej i w dziedzinach pokrewnych. Napisała dotąd setki artykułów o zdrowiu. Prywatnie wychowuje dzieci, pływa i czyta książki, choć to właśnie pisanie było zawsze jej ulubionym zajęciem.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Substancje czynne
Gentamycyna - na co działa? Dawkowanie i skutki uboczne
Kobieta zakrapla oczy
Na co działa cefuroksym? Dawkowanie i skutki uboczne
Wzór chemiczny cefuroksymy
Pregabalina - działanie, dawkowanie i skutki uboczne. Po jakim czasie zaczyna działać?
Wzór chemiczny pregabaliny
Podobne artykuły
Wzór chemiczny escitalopramu
Na co jest escitalporam? Działanie i dawkowanie
Ascorbinian sodu na łyżeczce
Askorbinian sodu – dawkowanie, zastosowanie i szkodliwość
Substancja kosmetyczna o nazwie cyklopiroksolamina
Cyklopiroksolamina w kosmetykach. Jakie ma właściwości i zastosowanie?
Stopy z grzybicą
Nystatyna - jak długo stosować? Dawkowanie i skutki uboczne
Mężczyzna boi się własnego cienia
Wenlafaksyna: kiedy zaczyna działać? Dawkowanie, odstawienie

Reklama


1/3 kobiet ma niedobór tego pierwiastka 😲
Sprawdź powód!