Skąd się biorą nocne poty?
Nocne poty, jeśli tylko występują częściej niż incydentalnie i nie są związane z przegrzaniem organizmu, stanowić mogą objaw wielu groźnych schorzeń i zaburzeń, od dysfunkcji endokrynnych po nowotwory.
Do najczęstszych przyczyn nocnych potów zalicza się:
- infekcje bakteryjne i wirusowe, w przebiegu których występuje gorączka, w tym: grypa, przeziębienie, zapalenie płuc, nieżyt gardła;
- osłabienie organizmu, zaburzenia odporności, zakażenie wirusem HIV;
- zmiany hormonalne, występujące w określonych fazach cyklu miesięcznego, w okresach pokwitania i przekwitania, w ciąży, oraz w związku z zaburzeniami pracy różnych organów wydzielniczych, zwłaszcza tarczycy;
- choroby nowotworowe, w szczególności ziarnica złośliwa oraz inne odmiany raka z przerzutami do wątroby;
- przyjmowanie określonych środków farmaceutycznych, w tym między innymi niesteroidowych leków przeciwzapalnych, glikortykosteroidów, opioidów, antybiotyków czy leków antydepresyjnych i przeciwlękowych;
- nadużywanie alkoholu i związana z tym nocna hipoglikemia (niedocukrzenie);
- ekspozycja na długotrwały stres lub zagrożenie.
Pocenie się w nocy a nowotwór
Pocenie nocne może wskazywać na nowotwór. U osób młodych, zwłaszcza w trzeciej dekadzie życia, pierwsze podejrzenie pada w takiej sytuacji na chłoniak Hodgkina, czyli ziarnicę złośliwą – bardzo groźną chorobę obejmującą układ limfatyczny, do niedawna uznawaną za nieuleczalną. Natomiast u pacjentów starszych, a zwłaszcza nadużywających alkoholu, przyczyną nadmiernej potliwości bywa nowotwór wątroby.
Pocenie się w nocy u pacjentów onkologicznych jest efektem złożonych procesów zachodzących w organizmie. Zazwyczaj stanowi jeden z objawów tzw. zespołu paraneoplastycznego, do którego należą różnorakie zaburzenia towarzyszące chorobie nowotworowej. Jednym z nich jest uwalnianie się tzw. pirogenów - związków powodujących gorączkę, którą układ termoregulacyjny usiłuje zbić poprzez wydzielanie wilgoci.
Często też poty mają związek z występującymi problemami hormonalnymi występującymi u osób chorych na raka. Istotne są też czynniki środowiskowe, takie jak leki przeciwbólowe (zwłaszcza morfina), czy wyniszczająca organizm chemoterapia.
Nocne poty a tarczyca
Za nocne poty odpowiedzialna też może być tarczyca, a dokładniej mówiąc – nadczynność tego gruczołu. Jest to zaburzenie, które prowadzi do tyreotoksykozy, czyli skażenia ustroju w wyniku toksycznego działania wydzielanych w nadmiarze hormonów tarczycowych.
Najczęstszą tego przyczyną jest choroba Gravesa-Basedowa, która ma charakter autoimmunologiczny (u jej podłoża leży nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego, który zaczyna atakować własny organizm). Jednym z głównych objawów nadczynności tarczycy jest wyraźna nadpotliwość.
Towarzyszą temu takie dodatkowe symptomy, jak:
- bezsenność, nadpobudliwość, nadruchliwość;
- niepokój, nerwowość;
- zaburzenia rytmu serca;
W celu potwierdzenia lub wykluczenia podejrzeń, należy wykonać badania poziomu hormonów tarczycy – TSH, fT4 i fT3.
Nocne poty przed okresem
Hormonalne podłoże mają również nocne poty przed okresem, występujące u wielu kobiet, co ma związek z wahaniem poziomu estrogenów. Na kilka dni przed miesiączką, podniesiony w fazie owulacji poziom żeńskich hormonów płciowych, zaczyna wyraźnie spadać. Wpływa to na pracę ośrodka termoregulacji w mózgu, czego efektem są napadowe uderzenia gorąca i związane z tym poty.
U kobiet regularnie miesiączkujących tego typu objaw może wystąpić w 26-28 dniu cyklu, jeśli zaś krwawienia są nieregularne, potliwość również pojawia się ze zmienną częstotliwością. Warto zauważyć, że podobne symptomy towarzyszą wielu kobietom w czasie menopauzy, gdy również dochodzi do spadku poziomu estrogenów – w tym przypadku nie okresowego, lecz trwałego. Najskuteczniejszym środkiem zaradczym jest w takim przypadku terapia hormonalna z użyciem środków zawierających estradiol.
Nocne poty po alkoholu
Nocne poty po alkoholu są wynikiem procesów zachodzących w układzie trawienia oraz krążenia oraz związanych z tym reakcji ośrodka termoregulacji.
Warto wiedzieć, że zawarty w napojach procentowych etanol powoduje:
- przyspieszenie krążenia krwi;
- rozszerzenie naczyń krwionośnych;
Konsekwencją jest podniesienie ciepłoty ciała i zwiększone wydzielanie wilgoci. Dodatkowo nocna nadpotliwość związana jest z zaangażowaniem wątroby w detoksykację organizmu po zatruciu alkoholowym, występującym w wyniku spożycia większych ilości wódki czy wina. W efekcie organ ten chwilowo zmniejsza syntezę glikogenu, co prowadzi do hipoglikemii (niedoboru cukru w organizmie). Najczęściej opisany proces zachodzi kilka godzin po odstawieniu kieliszka, a więc w nocy lub wcześnie rano. Jedynym sposobem uniknięcia tego typu dolegliwości jest ograniczenie lub całkowite zaprzestanie spożycia trunków.
Uwaga: Możliwe są też nocne poty po odstawieniu alkoholu. Objaw ten należy do najczęstszych symptomów tzw. zespołu odstawiennego. W zależności od skali uzależnienia, współwystępować mogą one z drgawkami, omamami, lękami, biegunkami, wymiotami, nudnościami, zaburzeniami apetytu, bezsennością.
Nocne poty a stres
Występuje też związek między nocnymi potami a stresem, zwłaszcza jeśli czynnik rozpalający system emocjonalny pojawia się w późnych godzinach wieczornych, bądź też występuje chronicznie przez dłuższy czas. W tym przypadku potliwość związana jest przede wszystkim z nadprodukcją adrenaliny, nazywanej hormonem walki lub kortyzolu (hormon stresu).
Są one naturalnymi neuroprzekaźnikami wyzwalanym w sytuacjach zagrożenia i napięcia, służącym mobilizacji organizmu do reakcji na określony bodziec. Pełnią pożyteczną rolę dla ustroju, jednak w sytuacji, gdy ich stężenie przez dłuższy czas utrzymuje się na podwyższonym poziomie, stają się źródłem różnego typu dysfunkcji.
Dlatego warto dbać o higienę psychiczną, unikać sytuacji stresogennych, a w razie konieczności – podjąć psychoterapię. Należy pamiętać, że na poziom adrenaliny wpływa też m.in. spożycie kofeiny. To jeden z powodów dla których nie zaleca się picia kawy wieczorem.
Nocne poty a leki przeciwdepresyjne
Nadpotliwość jest jednym z częściej występujących efektów ubocznych stosowania środków psychotropowych różnego typu.
Nocne poty powodować mogą takie leki przeciwdepresyjne, jak:
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI);
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI);
- leki trójpierścieniowe, zwłaszcza klomipramina;
- leki czteropierścieniowe, takie jak mianseryna;
- bupropion – pochodna amfetaminy, inhibitor wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy.
W sytuacji, gdy pocenie się przybiera zbyt intensywną formę, zaleca się zmniejszenie dawki bądź zmianę przyjmowanego leku (wyłącznie za zgodą lekarza psychiatry).
