Co to jest przerost endometrium?
Przerost endometrium jest zaburzeniem ginekologicznym, którego istotą jest patologiczne zwiększenie grubości błony śluzowej macicy. Należy pamiętać, iż na co dzień, w toku cyklu miesięcznego, struktura ta naturalny sposób zmienia swoją wielkość pod wpływem żeńskich hormonów płciowych. Ma to związek ze zdolnością do zajścia w ciążę.
Pod wpływem estrogenów macica jest przygotowywana do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej, progesteron zaś ułatwia jej zagnieżdżenie. Jeśli do tego nie dojdzie, wraz z początkiem kolejnego cyklu (w fazie krwawienia miesięcznego), endometrium powinno wrócić do pierwotnych rozmiarów. Proces ten regularnie odtwarza się mniej więcej co 28 dni.
Są jednak sytuacje, w których rozrost błony śluzowej macicy przebiega w sposób nadmierny, niezwiązany z fazami cyklu miesięcznego. Jest to sytuacja potencjalnie niebezpieczna, powodująca różnego typu komplikacje, a w niektórych przypadkach stanowiąca punkt wyjścia dla późniejszych zmian nowotworowych.
W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, należy poddać się szczegółowej diagnostyce, a w razie niekorzystnego rozpoznania – podjąć leczenie. Na jakie symptomy należy zwracać uwagę? Jakie są przyczyny przerostu endometrium? Jakie mogą być jego konsekwencje? Poznaj odpowiedzi na najważniejsze pytania.
Objawy przerostu endometrium
Najczęściej występujące objawy przerostu endometrium mają związek z charakterem krwawienia menstruacyjnego. Miesiączki mogą się stać nieregularne i bardzo obfite. Stosunkowo często też pojawiają się wówczas mniejsze lub większe plamienia w innych fazach cyklu.
Zazwyczaj nie towarzyszy temu jednak bolesność, brak jest też innych charakterystycznych symptomów. Dlatego bardzo często zaburzenie to wykrywane jest dopiero w czasie badania ginekologicznego. Stanowi to wskazanie do dalszej diagnostyki.
Badaniem pozwalającym potwierdzić lub wykluczyć pogrubienie ścian macicy jest USG przezpochwowe, wykonywane z użyciem głowicy emitującej fale ultradźwiękowe, wprowadzanej bezpośrednio do dróg rodnych kobiety. W dalszej kolejności zalecane jest pobranie wycinka do badań histopatologicznych pod kątem ewentualnego nowotworzenia.
Warto wiedzieć, że ryzyko wykrycia zaburzenia jest większe u kobiet zmagających się z problemem nadwagi i otyłości. Wśród przyczyn przerostu endometrium często wymienia się bowiem niekorzystny wskaźnik BMI (stosunek masy ciała do wzrostu).
Inne czynniki ryzyka, to:
- zaburzenia hormonalne powodujące dezorganizację cykli miesięcznych, zwłaszcza nadmierna produkcja estrogenów,
- choroby ginekologiczne takie jak zespół policystycznych jajników,
- terapia hormonalna z użyciem estrogenów, często stosowana w okresie menopauzy,
- wieloletnie używanie antykoncepcji hormonalnej opartej na estrogenach.
Czy przerost endometrium jest groźny?
Odpowiedź na pytanie, czy przerost endometrium jest groźny nie jest jednoznacza. W wielu przypadkach dolegliwość ta ma łagodny charakter, nie przysparzając dolegliwych objawów oraz poddając się leczeniu. Zdarza się jednak, że przerośnięte endometrium stanowi preludium bardzo poważnych problemów zdrowotnych.
W niektórych sytuacjach zaburzenie to jest bowiem uznawane za stan przedrakowy. Należy pamiętać, że rak szyjki macicy jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet w Polsce.
Niewątpliwie zatem wykrycie anomalii w obrębie tego narządu powinno stanowić sygnał alarmowy i przyczynek do wykonania badań.
Czy przerost endometrium to zawsze rak?
Przerost endometrium to nie zawsze rak, aczkolwiek należy taką ewentualność brać pod uwagę. W określonych okolicznościach, rozrost śluzówki macicy może się wiązać z już rozpoczętym nowotworzeniem, lub zapowiadać chorobę o charakterze onkologicznym.
Kluczowe w tej materii jest określenie rodzaju komórek, które nabudowują się w macicy. W terminologii medycznej wyróżnia się:
- rozrost gruczołowy endometrium bez atypii – w takiej sytuacji namnażające się komórki mają prawidłową budowę, są typowe dla budowy macicy, problemem jest jedynie ich ilość oraz wielkość. Ryzyko raka określa się wówczas jako niewielkie;
- rozrost gruczołowy endometrium z atypią – w tym przypadku badanie histopatologiczne wykaże występowanie komórek nieprawidłowych, zmienionych, nietypowych dla tego miejsca. W znaczący sposób podnosi to ryzyko rozwoju choroby nowotworowej.
Przerost endometrium po menopauzie
Bardzo częstą sytuacją jest przerost endometrium po menopauzie. Dlaczego tak się dzieje? Ma to związek przede wszystkim ze znacznym obniżeniem produkcji progesteronu, a więc hormonu który równoważy działanie estrogenów zwiększających grubość macicy w czasie cykli miesięcznych przed przekwitaniem.
Wprawdzie synteza estrogenów również w tym czasie zaczyna wygasać, jednak wiele kobiet przyjmuje je w dużych ilościach w ramach hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), a więc leczenia mającego na celu złagodzenie uciążliwych dolegliwości związanych z przekwitaniem.
Tak więc przerost macicy po menopauzie ma zazwyczaj podłoże hormonalne. Co warto podkreślić, z reguły tego typu przypadki klasyfikowane są jako niegroźny rozrost bez atypii.
Przerost endometrium a ciąża
Pacjentki gabinetów ginekologicznych często pytają, czy przerost endometrium zmniejsza szanse zajścia w ciążę. Odpowiedź na tak zadane pytanie jest twierdząca, choć niejednoznaczna. Faktycznie łączy się niekiedy to zaburzenie z niepłodnością typu kobiecego, związek między nimi może jednak nie bezpośredni.
Patologiczny rozrost endometrium często bowiem związany jest z zaburzeniami hormonalnymi, może też stanowić zarówno przyczynę, jak i skutek nieregularnych cykli menstruacyjnych. Te same okoliczności zaś wpływają negatywnie na kobiecą płodność.
Należy pamiętać, że przerost endometrium, oprócz podobnej nazwy, nie ma nic wspólnego z jednostką chorobową zwaną endometriozą, która jest jedną z głównych przyczyn żeńskiej niepłodności. W tym drugim przypadku mowa jest nie o pogrubieniu błony śluzowej, lecz rozprzestrzenianiu się komórek typowych dla jamy macicy poza jej obręb.
Oba schorzenia bardzo często są ze sobą utożsamiane, jednak nie ma ku temu żadnych podstaw.
Niedoczynność tarczycy a przerost endometrium
Podobnie wiele niejasności narosło w kwestii związków między zaburzeniami pracy tarczycy (niedoczynność, nadczynność, choroba Hashimoto), a przerostem endometrium.
Istnieje złożony i wielostopniowy związek między niedoborem hormonów tarczycy, a nadmierną produkcją estrogenu, co może się przekładać na zwiększanie grubości ścian macicy.
W wielu przypadkach pytania o związek między tarczycą, a ewentualnymi nieprawidłowościami w obrębie macicy, w istocie dotyczą innego schorzenia, czyli wspomnianej wcześniej endometriozy.
Stwierdza się bowiem, że często współwystępuje ona z chorobami autoimmunologicznymi, czyli powodowanymi agresją układu odpornościowego względem komórek własnego organizmu. Jednym z tego typu problemów zdrowotnych jest choroba Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy.
Leczenie przerostu endometrium
Sposób leczenia przerostu endometrium uzależniony jest od stopnia zaawansowania zmian oraz ich charakteru. W wielu przypadkach kluczowe są działania profilaktyczne, wpływające na czynniki ryzyka. Wymienić w tym kontekście można między innymi redukcję masy ciała.
W przypadku kobiet przyjmujących hormonalną terapię zastępczą lub tabletki antykoncepcyjne z estrogenem, zaleca się ich odstawienie, jeśli ryzyko ich stosowania przewyższa korzyści.
Jednocześnie pacjentka powinna poddawać się systematycznym badaniom ginekologicznym, mającym na celu monitorowanie stanu zdrowia. Dodatkowo wdrożona powinna farmakoterapia.
Jakie środki stosuje w leczeniu pacjentek z rozpoznaniem rozrostu gruczołowego błony śluzowej macicy?
Lek na przerost endometrium
Jeżeli chodzi o leki na przerost endometrium, zaleca się stosowanie przede wszystkim preparatów hormonalnych. Powinny one zawierać progesteron lub jego pochodne, które ograniczać będą działanie estrogenu stymulującego rozrost komórek macicy.
Terapia tego typu trwa około pół roku i co ważne – zarezerwowana jest dla przypadków bez atypii, a więc stosunkowo mało groźnych.
Pacjentki pytają niekiedy o zioła na przerost endometrium. W katalogu procedur terapeutycznych tego typu domowe sposoby nie są ujmowane ani uznawane za skuteczne.
Przy okazji warto zauważyć, że reklamowane w Internecie zioła na przypadłości związane z macicą, sprzedawane są z myślą o kobietach cierpiących na endometriozę, a nie przerost endometrium.
Znów więc w grę wchodzi pomieszanie terminów medycznych, odnoszących się do innych jednostek chorobowych.
Zabieg przerostu endometrium
W sytuacji, gdy przerost endometrium jest znaczny, wykonuje się zabieg łyżeczkowania. Polega on na wyczyszczeniu szyjki macicy (a przy okazji także jej jamy) za pomocą specjalnych łyżek, wprowadzonych w głąb dróg rodnych. Pobrany w ten sposób materiał może też posłużyć do badań histopatologicznych, pozwalających określić rodzaj komórek oraz skłonność do nowotworzenia.
Łyżeczkowanie przeprowadzane jest na fotelu ginekologicznym, ale w warunkach szpitalnych, z zastosowaniem pełnego znieczulenia, w asyście anestezjologa. Sama procedura trwa kilkanaście minut i jeśli nie wystąpią komplikacje, pacjentka udaje się do domu jeszcze tego samego dnia lub nazajutrz.
Co ważne, efekty łyżeczkowania należy monitorować, a w razie potrzeby – zabieg powtarzać nawet co kilka miesięcy. W przypadku pacjentek ze zmianami atypowymi, gdy ryzyko nowotworu jest duże, a leczenie hormonalne nie przynosi rezultatu, zaleca się radykalny zabieg usunięcia macicy.
Procedura ta może ratować życie, zapobiegając rozwojowi śmiertelnie niebezpiecznej choroby, wiąże się jednak z bardzo poważnymi następstwami. Jednym z nich jest niemożność posiadania własnego, biologicznego potomstwa.
W sytuacji, gdy choroby nowotworowej nie uda się uniknąć, kluczowy staje się czas rozpoznania (im wcześniej, tym lepiej dla rokowań), a także zastosowanie środków różnego typu, takich jak:
- zabieg chirurgiczny,
- chemioterapia,
- radioterapia.
