Refluks u niemowląt
Refluks u niemowląt zazwyczaj jest stanem niegroźnym i powszechnym – szacuje się, że zjawisko to występuje u 67 procent maluchów w wieku 4-5 miesięcy. Tak zwany refluks żołądkowo-przełykowy (angielska nazwa gastroesophageal reflux, stąd często stosowany skrót GER), jest zaburzeniem polegającym na cofaniu się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, a więc w górę przewodu pokarmowego.
Wyróżnia się dwie postaci refluksu:
- patologiczny, powodowany najczęściej wadliwą pracą dolnego zwieracza przełyku,
- fizjologiczny, nie powodowany żadnym schorzeniem, a jedynie niedojrzałością czynnościową układu trawiennego oraz niepełnym jeszcze jego wykształceniem w sensie anatomicznym.
Refluks u niemowląt w przeważającej części ma charakter fizjologiczny, dopiero w sytuacji, gdy objawy nie ustąpią po ukończeniu pierwszego roku życia, należy podejrzewać refluks patologiczny. Dopiero też w przypadku starszych dzieci mówić możemy o tak zwanej chorobie refluksowej (ang:gastroesophageal reflux disease, czyli GERD), czyli szerszym zespole dolegliwości związanych z cofaniem się pokarmu do przełyku.
Objawy refluksu u niemowląt
Jakie są objawy refluksu u niemowlaka? Najbardziej charakterystyczne jest tak zwane ulewanie, czyli wylewanie się spożytego przed chwilą pokarmu z buzi. Mechanizm ten jest prosty i naturalny. U bardzo małych dzieci układ pokarmowy nie funkcjonuje jeszcze w pełni sprawnie i dojrzale. Co więcej, specyficzna jest też jego budowa anatomiczna. Przełyk jest bardzo krótki, a w dodatku kąt ujścia przełyku do żołądka jest niewielki (jest to tzw. kąt Hisa). Powoduje to nie tylko cofanie się zawartości żołądka do przełyku, ale też ulewanie.
O ile bowiem w starszym wieku pokarm po incydencie refluksowym wraca z powrotem do żołądka, o tyle u niemowląt (m.in. ze względu na niewielką długość przełyku) wylewa się na zewnątrz. Zjawisko to powinno ustąpić najpóźniej w 12 miesiącu życia - u dzieci starszych refluks występuje jedynie w 5 proc. przypadków.
Patologiczny refluks niemowlaka
Objawy refluksu u niemowląt powinny martwić rodziców jedynie w sytuacji, gdy jest ich więcej, a ich charakterystyka pozwala sformułować podejrzenie choroby refluksowej. W przypadku tak małych dzieci występuje ona niezwykle sporadycznie, nie mniej – może się zdarzyć. Patologiczny refluks niemowlaka, tudzież choroba refluksowa objawiają się poprzez takie symptomy, jak:
- uporczywy, utrzymujący się kaszel,
- niepokój, rozdrażnienie, nadpobudliwość,
- krwiste wymioty,
- niedokrwistość,
- zapalenie przełyku,
- występujące bezdechy,
- nawracające zapalenia płuc,
- spowolniony przyrost masy ciała.
Refluks u niemowlaka karmionego piersią
Występowanie tego typu zaburzeń rzadko ma związek z rodzajem przyjmowanego pokarmu, nie znajduje zatem uzasadnienia przechodzenie na mleko modyfikowane w przypadku stwierdzenia refluksu u niemowlaka karmionego piersią, chyba że objawy refluksopodobne mają związek na przykład z alergią. W tego typu niezwykle rzadkich sytuacjach matka dziecka powinna przeprowadzić próbę eliminacji określonych pokarmów z własnej diety (uczulające są zwłaszcza białka zawarte w mleku krowim, orzechach, kakao oraz niektórych owocach, takich jak truskawki). Testy alergiczne u niemowląt polegające na oznaczaniu stężenia swoistych immunoglobulinE mogą wyjść negatywnie ze względu na częste występowanie alergii IgE niezależnej.
Nie ulega natomiast wątpliwości, że w przypadku refluksu u niemowląt, kobiety karmiące piersią powinny zwrócić baczną uwagę na szeroko rozumianą technikę oraz częstotliwość karmienia. Ulewanie w pewnej mierze związane jest bowiem z zasysaniem powietrza w czasie zbyt łapczywego spożywania pokarmu przez dziecko. Aby tego uniknąć, należy karmić krócej i w mniejszych ilościach (za to częściej), zwracając uwagę na dokładne przyleganie ust malucha do sutków.
Leczenie refluksu u niemowlaka
Leczenie refluksu u niemowlaka w dużej mierze zależy od charakteru i nasilenia objawów. W przypadku niegroźnego refluksu fizjologicznego, wystarczy dać zadziałać siłom natury i prawom fizyki, a więc po prostu pozwolić na swobodne ulanie się pokarmu. Najlepiej w tym celu jest wziąć dziecko na ręce, w pozycji pionowej, z główką wspartą na ramieniu (dla własnego dobra, przez ramię dobrze jest przełożyć tetrową pieluszkę lub ręcznik).
Leczenie farmakologiczne stosowane jest wyjątkowo rzadko. Do wyboru są, w zależności od natężenia refluksu oraz wieku dziecka:
- inhibitory pompy protonowej – leki hamujące wytwarzanie kwasu solnego w żołądku,
- antagoniści receptora histaminowego 2 – leki blokujące zależny od histaminy proces produkcji soku żołądkowego,
- leki prokinetyczne (Metoklopramid, Erytromycyna), pobudzające perystaltykę jelit i przyspieszające opróżnienie żołądka.
W bardzo sporadycznych przypadkach refluks żołądka oraz refluks przełyku leczy się operacyjnie.
Czytaj też:
