Skolioza to grupa schorzeń polegających na trwałym skrzywieniu kręgosłupa. Nazwa skolioza pochodzi od łacińskiego słowa scoliosis (tudzież greckiego scoliogos), oznaczającego skrzywienie kręgosłupa w bok. W Polsce zresztą określenie boczne skrzywienie kręgosłupa jest używane zamiennie z określeniem skolioza, co nie do końca jest prawidłowe.
Reklama
Rodzaje skoliozy
Ze względu na etiologię wyróżnia się następujące rodzaje skoliozy:
- kostnopochodną,
- nerwopochodną,
- mięśniowopochodną,
- idiopatyczną (o nieustalonej etiologii).
Najczęściej występuje skolioza idiopatyczna, która stanowi 80 proc. wszystkich przypadków. Skolioza idiopatyczna dotyka 2-3 proc. populacji dzieci i młodzież w wieku rozwojowym.
Cechą charakterystyczną skoliozy idiopatycznej jest skrzywienie kręgosłupa w trzech płaszczyznach: strzałkowej, czołowej,poprzecznej. Ze względu na lokalizację skrzywienia, skoliozę można podzielić na piersiową, lędźwiową, piersiowo-lędźwiową (dwułukową). Skolioza może być lewostronna lub prawostronna.
Reklama
Skolioza lewostronna piersiowa
Każda skolioza idiopatyczna jest skrzywieniem kręgosłupa w trzech płaszczyznach: strzałkowej, czołowej i poprzecznej. W płaszczyźnie czołowej dochodzi do skrzywienia bocznego.
W płaszczyźnie strzałkowej spłyceniu lub pogłębieniu ulegają fizjologiczne wygięcia kręgosłupa – czyli lordoza lędźwiowa oraz kifoza piersiowa. Zaś w płaszczyźnie poprzecznej dochodzi do zaburzeń rotacji osiowej kręgów kręgosłupa. Skoliozę stwierdza się przy co najmniej 10 stopniowym skrzywieniu bocznym kręgosłupa. Co więcej do skrzywienia może dojść w odcinku piersiowym, lędźwiowym lub obu jednocześnie. Skrzywienie może być prawostronne lub lewostronne.
Lewostronna skolioza piersiowa rozpoczyna się od przemieszczenia kręgów w przód, objawiającego się spłaszczeniem kifozy lub usztywnieniem kręgosłupa w odcinku piersiowym. Następnie dochodzi do ich rotacji oraz przemieszczenia do lewego boku.
Reklama
Skolioza prawostronna piersiowa
Mechanizm powstawania prawostronnej skoliozy piersiowej jest taki sam. W płaszczyźnie strzałkowej dochodzi do wydłużenia kolumny trzonów w stosunku do kolumny łuków. W płaszczyźnie czołowej do wygięcia kręgosłupa do prawego boku, zaś w płaszczyźnie poprzecznej do rotacji kręgów. W ten sposób powstaje skrzywienie pierwotne kręgosłupa prawostronne.
Warto jednak zaznaczyć, że skrzywienie pierwotne powoduje zaburzenia równowagi, a co za tym idzie wyzwala powstawanie wygięć kompensacyjnych, będących odruchem obronnym organizmu. Skrzywienie pierwotne tworzy zazwyczaj duży łuk z mocno zaznaczoną rotacją i torsją kręgów, natomiast kompensacyjne z reguły jest mniejsze.
Reklama
Skolioza prawostronna a lewostronna lędźwiowa
Inaczej przebiega mechanizm powstawania skoliozy w odcinku lędźwiowym. Największe znaczenie ma boczne wygięcie kręgosłupa w prawą lub lewą stronę.
Następnie rotacja kręgów w płaszczyźnie poprzecznej. Zaś mniejsze znaczenie mają zmiany w płaszczyźnie strzałkowej, czyli zmniejszenie lordozy lędźwiowej.
Reklama
Skolioza prawowypukła i lewowypukła
W literaturze medycznej można także znaleźć określenia skolioza prawowypukła i lewowypukła, które odnoszą się do tworzących się wypukłości w klatce piersiowej, jednakże są używane zamiennie z określeniami lewostronna i prawostronna.
Warto zaznaczyć, że żebra są połączone z kręgosłupem poprzez stawy żebrowo-kręgowy i żebrowo-poprzeczny. Wraz z ruchem rotacyjnym kręgów obracają się także żebra, a wraz z nimi cała klatka piersiowa. W ten sposób dochodzi do deformacji klatki piersiowej, z jednej strony tworzy się tzw. garb żebrowy, a z drugiej wgłębienie.
W zaawansowanej skoliozie dochodzi ponadto do zmian w odcinkach bardziej oddalonych od kręgosłupa:
- trójkąt taliowy z jednej strony ulega pogłębieniu, a z drugiej spłyceniu,
- łopatka po stronie wypukłej unosi się, oddala od linii wyrostków kolczystych oraz ulega rotacji na zewnątrz,
- uwidacznia się asymetria barków,
- dochodzi do nieprawidłowego ustawienia głowy,
- obserwuje się pozorne skrócenie kończyny,
- występuje zmniejszona ruchomość klatki.
Z czasem skrzywienie kręgosłupa może doprowadzić do przemieszczenia serca wraz z naczyniami, a także spadku pojemności płuc.
