Leczenie skoliozy
Leczenie skoliozy jest uzależnione od wielu czynników. Zanim lekarz dobierze odpowiednią metodę leczenia, powinien wziąć pod uwagę wiek pacjenta, rodzaj skoliozy oraz stopień zaawansowania skrzywienia.
Najczęściej występuje skolioza idiopatyczna, która stanowi 80 proc. wszystkich przypadków. Skolioza idiopatyczna to trwałe skrzywienie kręgosłupa o nieznanej etiologii, której występuje w trzech płaszczyznach – strzałkowej, czołowej oraz poprzecznej. W płaszczyźnie czołowej dochodzi do skrzywienia kręgosłupa w bok, w płaszczyźnie strzałkowej zaburzeniu ulegają naturalne krzywizny kręgosłupa (lordoza i kifoza), zaś w płaszczyźnie poprzecznej dochodzi do rotacji kręgów.
Skolioza idiopatyczna dotyka głównie dzieci i młodzież w wieku rozwojowym. Specjaliści wskazują na trzy okresy, w których najczęściej dochodzi do pierwotnych skrzywień kręgosłupa:
- między 6. a 24. miesiącem życia,
- między 5. a 8. rokiem życia,
- między 11. a 14. rokiem życia.
Leczenie skoliozy u dzieci
Leczenie skoliozy u dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania z reguły jest zachowawcze. Opiera się głównie na ćwiczeniach rehabilitacyjnych oraz noszeniu gorsetu ortopedycznego, jednakże dobór terapii jest uzależniony od stopnia skrzywienia bocznego kręgosłupa. Warto pamiętać, że w okresie szybkiego wzrostu możliwa jest gwałtowna progresja skrzywienia, dlatego im wcześniej wada zostanie wykryta, tym większe szanse na powodzenie leczenia zachowawczego. Jeśli skrzywienie początkowe wynosi mniej niż 10 stopni, zalecana jest obserwacja. W przypadku skrzywienia wynoszącego od 10 do 20 stopni niezbędne są ćwiczenia rehabilitacyjne, zaś powyżej 20 stopni konieczne jest noszenie gorsetu ortopedycznego. W przypadku jeszcze większych skrzywień – powyżej 40 stopni, wskazane jest leczenie operacyjne, jednakże ze względu na niedojrzałość kostną operacji z reguły nie wykonuje się u dzieci poniżej 10 roku życia.
Podsumowując, zastosowanie znajduje poniższy schemat:
- skolioza I° - od 10° - 24° - ćwiczenia rehabilitacyjne,
- skolioza II° - 25° - 40° - ćwiczenia i gorset ortopedyczny,
- skolioza III° - powyżej 40° - operacja.
Leczenie skoliozy u dorosłych
Inaczej przebiega leczenie skoliozy u dorosłych oraz młodzieży po zakończeniu okresu wzrostu kostnego. Leczenie z użyciem gorsetów ortopedycznych nie ma większego sensu.
Głównym zadaniem gorsetu jest bowiem zapobieganie progresji skrzywienia kręgosłupa. Warto pamiętać, że wady kręgosłupa pogłębiają się w okresie wzrostu kości, a kiedy okres ten zakończy się, ryzyko progresji jest niewielkie. W przypadku młodzieży po okresie wzrostu oraz osób dorosłych głównym celem leczenia skoliozy nie jest zahamowanie progresji skrzywienia, lecz zapobieganie dysfunkcjom układu oddechowego oraz zespołom bólowym.
Nieoperacyjne leczenie skoliozy u dorosłych
Nieoperacyjne leczenie skoliozy u dorosłych opiera się na stosowaniu metod kinezyterapeutycznych oraz uzupełniających zabiegów fizykoterapeutycznych w warunkach ambulatoryjnych. Warto pamiętać, że leczenie u młodzieży u progu dorosłości oraz młodych dorosłych jest zazwyczaj kontynuacją leczenia stosowanego wcześniej.
W większości przypadków leczenie w okresie rozwojowym jest najintensywniejsze, a po jego zakończeniu pacjenci zostają zobligowani do wizyt kontrolnych 2-3 razy w roku. Dobór metody leczenia nieoperacyjnego jest zatem uzależniony od stanu zdrowia i efektów wcześniejszego leczenia. Warto podkreślić, że u osób dorosłych deformacja z reguły jest na tyle utrwalona, że leczenie zachowawcze nie będzie w stanie skorygować wady. Głównym celem nieoperacyjnego leczenia skoliozy u dorosłych jest kontrola bólu.
Fizjoterapia na skoliozę: metody
W Polsce w leczeniu skoliozy wykorzystuje się głównie trzy metody ćwiczeń:
- Funkcjonalną Indywidualną Terapię Skolioz (FITS)
- metodę Dobosiewicz (DoboMed)
- metodę Schroth.
Metoda FITS opiera się na wykonywaniu ćwiczeń polegających na:
- relaksacji mięśniowo-powięziowej,
- aktywizacji mięśni stabilizujących miednicę,
- korygowaniu deformacji (m.in.z zastosowaniem taśmy thera band),
- ustabilizowaniu dolnego tułowia (ćwiczenia rotacyjne),
- nauce prawidłowego oddychania,
- nauce przyjmowania i utrzymywania tzw. postawy skorygowanej,
- prawidłowym obciążaniu stóp.
