Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗

Tony serca – osłuchiwanie i fizjologia. Co oznaczają?

Mimo dzisiejszego zaawansowania medycyny wciąż stosuje się niektóre proste badania pozwalające określić stan zdrowia pacjenta. Jednym z takich badań jest osłuchiwanie i opisywanie tonów serca. Czym właściwie są tony serca i o czym może świadczyć ich głośność i częstotliwość?
Lekarz trzyma stetoskop przy modelu serca
źródło:123RF
Spis treści

Reklama

Czym są tony serca?

Tony serca to nic innego, jak odgłosy pracy tego narządu, a przede wszystkim zamykających się zastawek. Obecnie wysłuchuje się ich za pomocą stetoskopu. 

Wyróżnia się dwa podstawowe i dwa dodatkowe słyszalne tony serca.

  • Pierwszy ton serca – jest to odgłos zamykania się zastawek przedsionkowo-komorowych: zastawki mitralnej i zastawki trójdzielnej. Ponieważ ich zamknięcie odbywa się niemal jednocześnie, powinny być rejestrowane jako jeden ton nieulegający rozdwojeniu.
     
  • Drugi ton serca – za jego wytwarzanie odpowiada zamknięcie zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej. Podczas prawidłowej pracy serca zastawka aortalna zamyka się nieco wcześniej, ale usłyszenie podwójnego tonu jest bardzo trudne i wymaga od badającego ogromnego doświadczenia.

Osłuchiwanie zastawek, a dokładnie odgłosów ich zamykania się jest jednym z badań przedmiotowych, wykonują je zarówno lekarze rodzinni, jak i specjaliści kardiolodzy.

Reklama

Dodatkowe tony serca

W niektórych przypadkach (należą one jednak do rzadkości) słyszalne są dwa dodatkowe tony serca – III i IV. Co one oznaczają? Są to odgłosy napełniania komór krwią i skutkującej nim wibracji. 

Ton trzeci jest zjawiskiem fizjologicznym u dzieci i młodzieży, słyszalnym przede wszystkim po wykonanym wysiłku fizycznym lub kaszlu. U dorosłych natomiast może być symptomem chorób serca, szczególnie niewydolności jego lewej komory.

Ton czwarty, podobnie jak trzeci występuje fizjologicznie u dzieci i młodych, zdrowych pacjentów. Nazywany bywa tonem przedsionkowym, ponieważ jest odgłosem skurczu przedsionków serca. 

U osób dorosłych może być objawem:

Reklama

Miejsca osłuchiwania tonów serca

Osłuchiwanie zastawek wykonywane jest przez lekarza za pomocą stetoskopu. To proste badanie wymaga jednak wprawy i wiedzy na temat miejsca osłuchiwania, ponieważ każdy ton słyszalny jest w innym punkcie klatki piersiowej.

Osłuchiwanie I tonu serca , czyli zastawek mitralnej i trójdzielnej, odbywa się w tzw. punkcie Erba. Gdzie się on znajduje? Zlokalizowany jest przy lewym brzegu mostka w trzeciej przestrzeni międzyżebrowej.

Osłuchiwanie drugiego tonu, czyli zastawki aortalnej i zastawki pnia płucnego, wykonuje się pomiędzy drugim a trzecim żebrem, przy prawej i lewej krawędzi mostka.

Reklama

Nieprawidłowości tonów serca

Fizjologia osoby dorosłej pozwala na wysłuchanie dwóch podstawowych tonów serca. Osłuchiwanie rozpoczyna się zwykle ogólną oceną pracy mięśnia sercowego – jej miarowości i rytmu, w drugiej kolejności skupia się na analizie poszczególnych tonów. Niekiedy lekarz jednocześnie osłuchuje zastawki i bada puls na tętnicach obwodowych. 

W sytuacji, kiedy praca serca szybsza jest niż wyczuwalny puls, określa się dolegliwość zwaną deficytem tętna (należy pamiętać, że tętno zależy nie tylko od tempa pracy mięśnia sercowego, ale również od elastyczności ścian naczyń krwionośnych). Deficyt tętna oraz niemiarowa praca serca charakterystyczna jest dla pacjentów cierpiących na migotanie przedsionków.

W przypadku I tonu ważne jest określenie jego głośności. Głośny I ton występuje u pacjentów z niską masą ciała lub przy przyspieszonej akcji serca. 

Cichy ton zdarza się u pacjentów otyłych, ale może oznaczać też:

Przy osłuchiwaniu II tonu ocenia się przede wszystkim, czy występuje jego rozdwojenie. U pacjenta zdrowego zastawka aorty zamyka się trochę wcześniej niż zastawka pnia aorty. Rozdwojenie to fizjologicznie słyszalne jest w momencie wdychania powietrza. 

Znaczące rozdwojenie II tonu zmieniające się przy oddychaniu może świadczyć o poważnych nieprawidłowościach, w tym nawet ciężkiej niewydolności serca.

Głośny II ton występuje u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, natomiast cichy – przy zwężeniu zastawki aortalnej lub zastawki pnia płucnego.

Reklama

Przyczyny szmerów w sercu

Do prawidłowych zalicza się czyste tony serca, zdarza się jednak, że przy ich osłuchiwaniu słyszalne są także szmery serca. Powstają one, kiedy przepływ krwi traci swój laminarny – uporządkowany charakter i staje się on bardziej chaotyczny. 

Do najczęstszych przyczyn takiego zjawiska należą:

  • znaczący wzrost przepływu krwi towarzyszący: gorączce, nadczynności tarczycy, ciąży,
  • zwężenie drogi przepływu krwi,
  • cofanie się krwi na skutek niedomykalności jednej z zastawek,
  • nieprawidłowe przecieki krwi.

Szmery w sercu dzieli się na skurczowe i rozkurczowe, w zależności od tego, w którym momencie pracy mięśnia sercowego są słyszalne. Niektóre szmery skurczowe wynikają z fizjologii najmłodszych pacjentów – noworodków i małych dzieci. Szmery rozkurczowe natomiast zawsze wskazują na obecność nieprawidłowości.

Najczęstszymi przyczynami powstawania szmerów skurczowych są:

Szmery rozkurczowe powstają na skutek:

 

 

Czytaj również
Justyna Gabrysiak-Kula
Artykuł napisany przez
Justyna Gabrysiak-Kula
W 2009 roku zdobyła tytuł magistra kulturoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobyła w Radiu Łódź, współtworząc audycje młodzieżowe. Od kilku lat pracuje jako copywriter, specjalizując się w tematyce medycznej, kosmetycznej, parentingowej i w dziedzinach pokrewnych. Napisała dotąd setki artykułów o zdrowiu. Prywatnie wychowuje dzieci, pływa i czyta książki, choć to właśnie pisanie było zawsze jej ulubionym zajęciem.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Objawy chorób krążenia
Cholesterol całkowity - badanie i norma. Jak skutecznie obniżyć jego poziom?
Wysoki cholesterol blokujący przepływ krwi
Dusznica bolesna - objawy, rokowanie, leki i domowe sposoby
Mężczyzna z dusznicą bolesną
Zwężenie tętnic szyjnych - objawy, leczenie, operacja
Tętnice szyjne w człowieka
Podobne artykuły
Lekarz mierzy puls pacjentowi
Niski puls - co oznacza? Jak podnieść domowym sposobem?
Mierzenie ciśnienia i pulsu
Wysoki puls - co oznacza i czym grozi? Przyczyny i sposoby na jego obniżenia
Kobieta odczuwa ból serca
Frakcja wyrzutowa - jak poprawić normy i leczyć?
Kiedy i jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi?
Mierzenie ciśnienia tętniczego
Skoki ciśnienia - przyczyny i objawy. O czym świadczą?

Reklama


Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!