Leczenie antybiotykami jest skuteczne tylko wtedy, gdy bakterie, które atakują organizm są wrażliwe na substancje zawarte w leku. Badaniem mikrobiologicznym pozwalającym ocenić, czy w organizmie występują szczepy bakterii oporne na dany antybiotyk jest antybiogram, który w wielu krajach (np. Francji, Niemczech, Danii, Szwajcarii) wykonywany jest obowiązkowo przed przepisaniem antybiotyku. Antybiogram jest najlepszą metodą sprawdzenia, czy leczenie okaże się skuteczne (choć nie daje 100-procentowej pewności). Systematycznie rosnąca liczba szczepów opornych na antybiotyki jest wielkim problemem współczesnej medycyny. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych aż 70 procent szczepów bakterii wywołujących zakażenia szpitalne jest opornych na co najmniej jeden antybiotyk.
Za główna przyczynę problemów uznaje się nadużywanie antybiotyków, zwłaszcza w sytuacjach, gdy pacjent ma infekcję wirusową, a nie bakteryjna. Najczęściej antybiotyki bezpodstawnie są przepisywane przy wirusowych zakażeniach górnych dróg oddechowych w sezonach przeziębień i grypy. Innymi przyczynami wzrostu lekoopornych szczepów bakterii jest to, że pacjenci przerywają kuracje, gdy poczują się lepiej, a przerwana terapia nie pozwala na całkowita eliminację patogenu. Podobnie jest zresztą, gdy dawka antybiotyku jest zbyt mała.
Oporność na antybiotyki może być pierwotna, kiedy wynika z naturalnej budowy mikroorganizmu, która powstrzymuje działanie antybiotyku lub nabyta, gdy oporność powstała w wyniku mutacji genów lub wtórnej odporności.
Antybiogram przebieg
Antybiogram polega na pobraniu wymazu od chorego i wyhodowaniu z próbki szczepu bakterii, która wywołała chorobę. Próbka pobrana jest najczęściej z miejsca, w obrębie którego rozwija się zakażenie. Do badania można oddać:
- wymaz z rany
- wymaz z wrzodu
- wymaz z krosty
- wymaz z błon śluzowych (np. nosa/gardła/ucha)
- wymaz z cewki moczowej
- wymaz ze spojówki i rogówki oka
- wymaz z pochwy
- wymaz z okolic odbytu
- płyny ustrojowe takie jak mocz, żółć, płyn stawowy, płyn opłucnowy, płyn owodniowy, płyn mózgowo-rdzeniowy, krew (przy infekcji ogólnoustrojowej)
Pobrana próbka jest hodowana na specjalnej pożywce. Jeśli znajduje się w niej bakteria będzie widoczna już po kilku godzinach, potem można przystąpić do oceny wrażliwości bakterii na antybiotyki. Po dobie inkubacji w temperaturze ok. 37 st. C można już określić, które antybiotyki działają na wyhodowana bakterię, a które są nieskuteczne.
Wynik antybiogramu określa, czy dany szczep jest wrażliwy (antybiotyk podaje się w tradycyjnych dawkach), średniowrażliwy (może wymagać większej dawki leku) lub oporny (trzeba szukać innego rodzaju antybiotyku).
Reklama
Antybiogram przygotowanie
Każdy rodzaj badania wymaga nieco innych przygotowań. Jeśli wykonujemy posiew moczu z antybiogramem, pacjent przed oddaniem moczu do analizy powinien być na czczo (podobnie jak przy pobieraniu krwi do antybiogramu). Przed antybiogramem moczu trzeba zaopatrzyć się w specjalny sterylny pojemnik, który można kupić w każdej aptece, ważne jest także dokładne umycie okolic cewki moczowej. Antybiogram moczu wymaga też tego, żeby powstrzymać się od mikcji przez 4 godziny przed pobraniem próbki.
Przed wykonaniem badania pacjent powinien odstawić leki działające miejscowo, które mogą zafałszować wynik. Konieczność taka jest np. przy antybiogramie gardła czy nosa.
Reklama
Antybiogram pochwy
W ginekologii zalecany jest często pacjentkom posiew z pochwy z antybiogramem. Dzięki badaniu można zdiagnozować przyczyny infekcji dróg rodnych, zaburzeń flory bakteryjnej i ewentualną obecności grzybów w pochwie. U kobiet w ciąży jest to rodzaj badania przesiewowego. Wykonuje się je ok. 37. tygodnia ciąży, po to żeby wykryć np. obecność bakterii paciorkowca z grupy B.
Kobiety skierowane na antybiogram pochwy powinny pamiętać o kilku ważnych zasadach:
- badanie wykonuje się najczęściej kilka dniu po zakończeniu miesiączki
- przed badaniem zachowujemy wstrzemięźliwość seksualną
- przed badaniem nie robimy irygacji pochwy
- przed badaniem rezygnujemy z leków dopochwowych
Kobieta sama nie pobiera próbki do antybiogram pochwy. Robi to ginekolog za pomocą wziernika dopochwowego i specjalnej szpatułki. Wymaz pobierany jest z ujścia szyjki macicy, ale może być także pobrany z okolic cewki moczowej, sromu i ścian pochwy.
Na wynik trzeba poczekać ok. 2 tygodni.
Reklama
Posiew nasienia z antybiogramem
Posiew nasienia z antybiogramem jest najczęściej zalecany, gdy pacjent cierpi na stan zapalny układzie moczowo-płciowego lub, gdy inne badania wykazały zwiększoną obecność leukocytów w nasieniu. Pacjent sam oddaje próbkę do badania i musi zachować szczególną troskę o to, żeby próbka nie została niczym zanieczyszczona. Dlatego wcześniej musi kupić sterylny pojemnik, przed pobraniem próbki oddać mocz, następnie dokładnie umyć mydłem członek i ręce. Wytrzeć się do sucha (najlepiej jednorazowym ręcznikiem) i przystąpić do pobierania nasienia.
Reklama
Antybiogram cena
Jeśli lekarz nie zleci antybiogramu w ramach standardowego leczenia, pacjent może wykonać badanie prywatnie. Koszty antybiogramu nie są duże i wahają się od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych, w zależności od rodzaju badania i laboratorium, które je wykonuje.
