Ten owoc to skarbnica witamin! Zmniejsza ryzyko chorób w obrębie plamki żółtej i nie tylko. Kliknij i dowiedz się więcej!🍊
Ten owoc to skarbnica witamin! Zmniejsza ryzyko chorób w obrębie plamki żółtej i nie tylko. Kliknij i dowiedz się więcej!🍊
Ten owoc to skarbnica witamin! Zmniejsza ryzyko chorób w obrębie plamki żółtej i nie tylko. Kliknij i dowiedz się więcej!🍊

Choroba Addisona - jak ją rozpoznać?

Choroba Addisona to schorzenie układu hormonalnego spowodowane przewlekłym niedoborem hormonów produkowanych przez korę nadnerczy. Dawne określenie choroby Addisona – cisawica – nawiązuje do bardzo charakterystycznych objawów skórnych występujących u osób cierpiących na to schorzenie. Poznaj możliwe sposoby leczenia oraz badania.
W skrócie
  • Choroba Addisona spowodowana jest niedoborem hormonów produkowanych przez korę nadnerczy. Może dotyczyć ludzi w każdym wieku, każdej półci i rasy.
  • Główną przyczyną schorzenia jest niedobór kortyzolu. Choroba Addisona może wykrztałcić się również przez choroby zakaźne, uszkodzenie nadnerczy lub nowotwory.
  • Charakterystycznym objawem są brunatne (cisawe) zmiany skórne. By prowadzić normalne życie potrzebna jest stała suplementacja hormonów.
SPRAWDŹ TEŻ: Czym jest niedoczynność kory nadnerczy?
Spis treści

Czym jest choroba Addisona?

Choroba Addisona, czyli pierwotna niedoczynność kory nadnerczy (dawna nazwa cisawica) to choroba układu dokrewnego spowodowana niedoborem hormonów produkowanych przez korę nadnerczy.

Kora nadnerczy wytwarza:

  • glikokortykosteroidów, z których najistotniejszą rolę odgrywa kortyzol,
  • mineralokortykosteroidów, spośród których wyróżnić należy aldosteron,
  • nieznacznych ilości hormonów płciowych - androgenów.

Hormony wydzielane przez korę nadnerczy odpowiadają za m.in. za utrzymanie równowagi wodno-mineralnej organizmu, kortyzol poodnosi stężenie glukozy we krwi, co nie pozostaje bez znaczenia w sytuacji reakcji organizmu na stres.

Choroba Addisona wywołana jest długotrwałym niedoborem hormmonów kory nadnerczy, do którego dochodzi w wyniku autoimmunologicznego uszkodzenia nadnerczy.

Reklama

Przyczyny choroby Addisona

Przyczyną objawów jest niedobór głównie kortyzolu – hormonu produkowanego przez korę nadnerczy wskutek ich uszkodzenia w przebiegu różnych procesów chorobowych. Najczęściej do uszkodzenia nadnerczy dochodzi w wyniku procesu autoimmunizacyjnego. Organizm produkuje przeciwciała, które uszkadzają trwale nadnercza.

W przypadku wystąpienia ich całkowitej niewydolności niezbędna jest suplementacja hormonów przez nie produkowanych (głównie kortyzolu oraz aldosteronu) do końca życia.

Badacze szacują, że nawet do 90% zachorowań na pierwotną niewydolność nadnerczy może być spowodowane właśnie procesem autoimmunologicznym. Do innych przyczyn choroby Addisona zalicza się:

  • gruźlicę nadnerczy,
  • choroby zakaźne,
  • nowotwory pierwotne i przerzutowe (najczęściej rak nerki),
  • choroby wrodzone,
  • uszkodzenie polekowe,
  • uszkodzenie nadnerczy w przebiegu posocznicy i inne.

Mimo że główną przyczyną cisawicy jest proces autoimmunologiczny, występuje bardzo dużo innych zespołów chorobowych, które powodują to schorzenie, stąd diagnostyka bywa ciężka i mozolna. Do choroby Addisona dojść może jednak jedynie w przypadku niewydolności obu nadnerczy.

Reklama

Objawy skórne choroby Addisona

Charakterystycznym objawem choroby Addisona są reakcje skórne w postaci przebarwień skóry eksponowanej na słońce wraz z brunatnymi przebarwieniami miejsc zgięć stawowych i blizn. Jeszcze przed odkryciem kortyzolu (hormonu, którego „brakuje” w opisywanej chorobie) lekarze zauważyli charakterystyczny zestaw objawów u ludzi, u których występuje przebarwienie skóry, szczególnie eksponowanej na słońce, i nazwali tę chorobę z tej właśnie przyczyny cisawicą.

Brunatne (cisawe) przebarwienia pojawiają się również w miejscach zgięć stawowych, wzdłuż linii dłoni, wokół brodawek sutkowych, w okolicach blizn oraz są widoczne na błonach śluzowych.

Reklama

Pozostałe objawy

Inne charakterystyczne objawy choroby Addisona to:

  • przewlekłe zmęczenie – często wskazuje na początek choroby,
  • niechęć do wzmożonego wysiłku i aktywności fizycznej,
  • problemy ze stresem – ze względu na podłoże choroby,
  • utrata masy ciała,
  • nudności i wymioty,
  • brak apetytu,
  • mogą pojawić się również luźne stolce, bardzo rzadko biegunki,
  • obniżenie siły mięśniowej,
  • bóle mięśni,
  • obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
  • zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
  • drażliwość i obniżenie nastroju,
  • hipoglikemia – obserwowana w szczególności u dzieci,
  • napadowe bóle brzucha,
  • cierpnięcie kończyn,
  • hiperkalcemia – podwyższony poziom wapnia we krwi,
  • eozynofilia,
  • wielomocz.

Dodatkowo przy chorobie addisona częste są zaburzenia psychiczne. Niejednokrotnie u pacjentów odnotowuje się współistniejącą depresję. Takie zaburzenia powiązane są z problemami hormonalnymi, które mają wpływ na samopoczucie.

Reklama

Przeprowadzane badania

Bardzo ważne w rozpoznaniu jest zebranie dokładnego wywiadu dotyczącego objawów oraz uważne zbadanie chorego. W przypadku podejrzenia choroby Addisona wprowadza się dalszą diagnostykę laboratoryjną. Badania najczęściej są przeprowadzane w warunkach kilkudniowej hospitalizacji. Oznacza się poziom kortyzolu we krwi oraz w zbiórce dobowej moczu.

Dalszymi krokami może być oznaczenie hormonu przysadkowego ACTH oraz wykonanie testów stymulacji specjalnymi środkami. Na ogół takie badania wystarczają, aby postawić rozpoznanie pierwotnej niewydolności kory nadnerczy.

Potrzeba jednak bardzo często odnaleźć przyczynę jej wystąpienia i do tego najczęściej służą badania obrazowe (USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny). Mogą być także wykonane badania immunologiczne w poszukiwaniu przeciwciał przeciwnadnerczowych.

Reklama

Leczenie choroby Addisona

Jako że schorzenie spowodowane jest najczęściej nieodwracalnym uszkodzeniem kory nadnerczy, w leczeniu choroby Addisona istnieje konieczność stałej suplementacji hormonów produkowanych przez korę nadnerczy. Głównym hormonem, który używany jest w suplementacji, jest hydrokortyzon w dawkach dobranych indywidualnie.

Dawkowanie planowane jest tak, aby w jak najlepszym stopniu naśladowało dobowe wydzielanie kortyzolu (a więc największa dawka rano, mniejsza po południu).

W celu stabilizacji gospodarki wodno-elektrolitowej w suplementacji stosowany jest fludrokortyzon, także w indywidualnie dobranych dawkach.

Dehydroepiandrosteron jest stosowany w suplementacji androgenowej, często jednak rezygnuje się z jego podawania. Suplementacja niestety najczęściej musi być prowadzona do końca życia.

Kortyzol jest jednym ze środków odpowiedzi naszego organizmu na stres. Jego niedobór powoduje, że odpowiedź może być niewystarczająca, a nawet zagrażająca życiu.

Dlatego w sytuacjach szczególnych – takich, jak poród, zabieg operacyjny, ciężki uraz – wdrażane jest szczególne postępowanie polegające na podawaniu zwiększonych, specjalnie rozplanowanych dawek hydrokortyzonu mających na celu odpowiednie zabezpieczenie przed wystąpieniem groźnych powikłań.

W przypadku nieleczenia choroby Addisona prowadzi ona do śmierci. Osoby z prawidłową suplementacją hormonalną, stosujące się do zaleceń lekarza i potrafiące indywidualnie zwiększyć dawkę hydrokortyzonu w sytuacji szczególnej przeżywają średnio statystyczną długość życia charakterystyczną dla danego społeczeństwa.

Czytaj również

Bibliografia

  • Niedźwiedzka I., Brzoska-Mizgalska J., Bembenek A., Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, s. 89-93.
  • ardner D.G., Shoback D. Endokrynologia ogólna i kliniczna Greenspana, t. 1, wyd. II polskie, red. wyd. pol. Lewiński A., Wyd. Czelej, Lublin, 2011, 390.
  • Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. A. Szczeklik (red.), J. Alkiewicz, Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005.
  • Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017, s. 1359.
  • Franciszek Kokot, Choroby Wewnętrzne, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1991, s. 533.
Marta  Roszkowska
Artykuł napisany przez
Marta Roszkowska
Skonstruowana z zamiłowania do poznawania ludzi i świata. Z wykształcenia dziennikarka, specjalistka PR, trenerka i projektantka graficzna. Od ponad 20 lat spaja obszary mediów tradycyjnych z nowymi, współpracując po drodze z redakcjami, pisząc, fotografując, redagując, wydając gazety i serwisy internetowe. Na przestrzeni lat związana m.in. z Dziennikiem Łódzkim, serwisami Nasze Miasto i Moje Miasto. Swoje pasje i doświadczenie wykorzystuje w pracy zawodowej.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Nerki
Niewydolność nerek – typy i objawy. Na czym polega leczenie?
Sprzęt do dializy niewydolnych nerek
Ból nerek - gdzie bolą i co przynosi ulgę?
Bolące nerki
Nefrostomia – na jak długo? Worki, pielęgnacja i wymiana
Badanie nerek
Podobne artykuły
Nerka z torbielem
Torbiele nerki: prosta i korowa - przyczyny, objawy, leczenie
Badanie kreatyniny
Kreatynina podwyższona - czy to powód do niepokoju? O czym świadczy zbyt wysoki poziom kreatyniny?
Kamień z nerki
Kamienie w nerkach - jak się pozbyć, jak długo schodzi?
Syndrom zespołu Cushinga
Zespół Cushinga - objawy, dieta, leczenie
Osoba w czasie filtrowania krwi z toksyn
Co to jest dializa nerek i na czym polega?

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Czy regularnie stosujesz środki na blizny po urazach lub operacjach?
Contractubex_sonda