Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Fototerapia - co to jest? Wskazania i przeciwwskazania

Fototerapia uważana jest za skuteczną metodę leczenia depresji sezonowej, ale nie tylko. Zobacz, kiedy można stosować światłoterapię. W jaki sposób działają lampy? Czy można je używać samodzielnie w domu? Jakie są przeciwwskazania w przypadku fototerapii?
Kobieta leczy się światłem
źródło:123RF
Spis treści

Co to jest fototerapia?

Fototerapia jest niefarmakologiczną procedurą terapeutyczną, stosowaną w leczeniu licznych schorzeń psychicznych, ale też zapalnych, czy zwyrodnieniowych. 

Współcześnie pojęcie to używane jest najczęściej w wąskim zakresie, w odniesieniu do zabiegu naświetlania siatkówki oka pacjenta wiązką światła widzialnego. W szerszym kontekście termin ten może jednak oznaczać także naświetlanie całego ciała lub określonych jego partii z wykorzystaniem promieni podczerwonych lub nadfioletowych. 

Nurt światłolecznictwa należy do najstarszych w medycynie. O dobroczynnym wpływie światła przekonani już byli starożytni. W 1898 roku Duńczyk Niels R. Finsen założył Instytut Światłolecznictwa i jako pierwszy zaczął w ten sposób leczyć pacjentów chorych na gruźlicę. Natomiast od roku 1984 mówi się o fototerapii jako metodzie naświetlania siatkówki – została ona wówczas opisana przez pochodzącego z RPA psychiatrę Normana. E. Rosenthala jako skuteczne remedium na chorobę afektywną sezonową (tzw. depresję jesienną związaną m.in. z niedoborami światła i zaburzeniem rytmów okołodobowych).

W ciągu kolejnych 35 lat fototerapia znalazła dziesiątki innych zastosowań, zyskując ogromną popularność na całym świecie i okazując się doskonałym wsparciem dla farmakologicznych metod leczenia różnego typu schorzeń. 

Reklama

Na co pomaga światłoterapia?

Światłoterapia współcześnie wykorzystywana jest przede wszystkim w psychiatrii. Kluczowe jest w tym przypadku oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy za pośrednictwem światłoczułych komórek zwojowych znajdujących się w siatkówce, a także wpływ promieniowania na gospodarkę serotoninowo-melatoninową. Światło widzialne stosuje się w leczeniu takich schorzeń i zaburzeń, jak:

  • choroba afektywna sezonowa,
  • choroba afektywna dwubiegunowa,
  • depresja endogenna,
  • depresja ciążowa,
  • depresja sezonowa,
  • zaburzenia snu,
  • zespół napięcia przedmiesiączkowego,
  • zespół przewlekłego zmęczenia,
  • anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny,
  • zaburzenia charakterystyczne dla osobowości typu borderline.

Ponadto wskazaniem do fototerapii mogą być: padaczka skroniowa, osłabienie funkcji poznawczych u osób starszych czy grzybicze zapalenie rogówki. 

Jeżeli chodzi o wykorzystanie światła nadfioletowego (ultra violet), udowodniono jego przydatność w leczeniu przede wszystkim schorzeń skórnych, takich jak łuszczyca, ziarniniak grzybiasty, barwnikowe naczyniowe zmiany skóry, zakażenia paciorkowcowe oraz liszaj twardzinowy. 

Z kolei światło podczerwone znajduje zastosowanie w różnego rodzaju działaniach fizykoterapeutycznych, oddziałujących na wewnętrzne struktury organizmu.

Reklama

Fototerapia noworodka

Szczególną procedurą jest fototerapia noworodka. Naświetlanie stosuje się u maluchów cierpiących na żółtaczkę fizjologiczną, w sytuacji gdy występuje znaczne natężenie objawów i ryzyko ciężkiej hiperbilirubinemii. 

Żółtaczka fizjologiczna sama w sobie jest zjawiskiem naturalnym i powszechnym, obserwowanym u 80 proc. wcześniaków i 60 proc. dzieci urodzonych o czasie (dane: A. Wasiluk, Współczesna diagnostyka i leczenie żółtaczek u noworodków i niemowląt). Do głównych jej symptomów należy zażółcenie skóry oraz gałek ocznych. Przyczyną jest wzrost stężenia bilirubiny, a więc żółtego barwnika żółciowego. W większości przypadków tego typu żółtaczka jest niegroźna, przejściowa i nie wymagająca leczenia. 

Stan patologiczny, który może być podstawą do podjęcia decyzji o fototerapii, to:

  • stężenie bilirubiny u noworodków karmionych piersią powyżej 17 mg/dl (290,7 µm/l);
  • Stężenie bilirubiny u noworodków karmionych sztucznie powyżej 15 mg/dl (256,5 µm/l).

Fototerapia u noworodka prowadzi do rozbicia cząsteczek niesprzężonej bilirubiny do postaci substancji rozpuszczalnych w wodzie, co ułatwia jej usunięcie z żółcią. W tym przypadku naświetla się nie oczy, lecz ciało dziecka. Oczy powinny być zasłonięte, aby uniknąć uszkodzeń siatkówki. 

Ewentualne skutki uboczne fototerapii noworodka to biegunka, odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, wysypka skórna. 

Reklama

Fototerapia w domu

Współcześnie produkowane lampy do fototerapii są niewielkich rozmiarów i niezwykle łatwe oraz bezpieczne w użyciu. Dlatego możliwe jest prowadzenie światłoterapii w domu, samodzielnie lub z pomocą bliskich, pod warunkiem, że zezwoli na to lekarz prowadzący. To specjalista powinien także określić, jaki rodzaj urządzenia będzie adekwatny w przypadku danego schorzenia. 

Przykładowo lampy typu solux emitują światło podczerwone i jako takie przydatne są głównie w domowych zabiegach fizykoterapeutycznych. Można je stosować na bóle stawów i mięśni, krwiaki, stłuczenia i inne tego typu problemy. 

Z kolei lampy emitujące światło niebieskie służą do naświetlania siatkówki oka i są używane przede wszystkim w leczeniu depresji sezonowej, często w ramach monoterapii, a więc jako jedyny środek leczniczy, bez konieczności wsparcia farmakologicznego. 

Reklama

Przeciwwskazania do fototerapii

Choć leczenie światłem uchodzi za metodę bezpieczną, istnieją ważne przeciwwskazania do fototerapii. Należą do nich:

  • przyjmowanie leków powodujących zwiększenie wrażliwości na światło, w tym licznych antybiotyków (np. doksycyklina), środków antydepresyjnych i przeciwpadaczkowych, przeciwgrzybiczych, moczopędnych. Dlatego przed rozpoczęciem fototerapii bezwzględnie należy przedstawić lekarzowi wykaz wszystkich stosowanych środków farmakologicznych;
  • choroby oczu, w tym między innymi zaburzenia w obrębie siatkówki czy uszkodzenie nerwu wzrokowego (jaskra). Jest to istotne zwłaszcza w przypadku lamp, których światło kierowane jest w stronę gałki ocznej. 

Przeciwwskazaniem do fototerapii nie jest natomiast uczulenie na promieniowanie UV.

Czytaj również

Bibliografia

  • Jadwiga Jośko-Ochojska, Agnieszka Oleszko, Wykorzystanie fototerapii w praktyce klinicznej, Probl Hig Epidemiol 2013, 94(4)
  • Marlena Sokół-Szawłowska, Fototerapia, postęp zastosowań w psychiatrii i innych dziedzinach medycyny, Psychiatria 2018;15(1)
  • Alicja Wasiluk, Agnieszka Polewko, Andrzej Ozimirski, Współczesna diagnostyka i leczenie żółtaczek u noworodków i niemowląt, Diagnostyka laboratoryjna, 2012, vol. 48, nr 4.
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Medycyna naturalna
Klawiterapia - punkty na ciele i cena zabiegu. Na co pomaga?
Osoba korzystające z klawiterapii
Stawianie baniek bezogniowych - instrukcja. Na co pomogą i jak je postawić?
Stawianie baniek bezogniowych
Bioenergoterapia - co to jest i na czym polega? Opinie
Kobieta korzysta z usług bioenergoterapeuty
Podobne artykuły
Mężczyzna sadzi rośliny
Hortitoterapia - na czym polega? Rehabilitacja poprzez pracę w ogrodzie
Osoba trzymająca czosnek przeznaczony na gałganek Aliny
Gałganek Aliny skutecznym sposobem na katar? Jak go zrobić?
Kobieta w trakcie ozonoterapii
Ozonoterapia - na czym polega i ile zabiegów wykonać? Przeciwwskazania i skutki uboczne
Masaż ciała techniką Bowena
Technika Bowena - na co pomaga? Opinie i przeciwwskazania
Zastaw do aromaterapii
Aromaterapia - co to jest i na co pomaga? Jakie olejki wybrać?

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!