Szeroki zakres wykorzystywania badań histopatologicznych pozwala na postawienie prawidłowej diagnozy i dobór odpowiedniego leczenia.
Większość chorób nie mogłaby być skutecznie leczona bez wyników tych badań. Histopatologia jest działem patomorfologii, zajmującej się rozpoznawaniem, klasyfikowaniem i prognozowaniem możliwości wyleczenia na podstawie zmian morfologicznych w narządach i tkankach.
Reklama
Kim jest histopatolog?
Lekarz histopatolog zajmuje się badaniem tkanek lub wyciętych narządów (bądź ich fragmentów) w celu sprawdzenia zachodzących wewnątrz zjawisk chorobowych. Skierowanie na badania histopatologiczne wydaje lekarz specjalista, prowadzący danego pacjenta, w trakcie leczenia konkretnej jednostki chorobowej.
Chory nie spotyka się bezpośrednio z histopatologiem, a tylko odbiera wynik badania i przekazuje go swojemu lekarzowi. Wyniki badań histopatologicznych nie tylko wskazują na rodzaj schorzenia, ale przede wszystkim określają stan choroby, prognozę na wyzdrowienie i pomagają dostosować formy leczenia do stadium zaawansowania choroby.
Histopatolog wykonując badania histopatologiczne przekazuje innym lekarzom ocenę stanu zdrowia pacjenta i stopień zaawansowania choroby. Dzięki jego pracy każdy lekarz jest w stanie:
- rozpoznać procesy chorobowe w organizmie,
- rozpoznać rodzaje schorzenia o charakterze zapalnym i zwyrodnieniowym,
- bieżąco kontrolować postępy leczenia.
Praca histopatologa nie ogranicza się tylko do diagnostyki chorób. Kluczowe znaczenia ma prognoza co do rozwoju choroby i pomoc w działaniach operacyjnych. Badanie wykonywane jest zawsze na zlecenie lekarza kierującego. Histopatologia jako dział patomorfologii odgrywa znaczącą rolę w rozpoznawaniu, klasyfikowaniu i leczeniu chorób, szczególnie w przypadku diagnostyki nowotworów.
Reklama
Co to jest badanie histopatologiczne?
Na czym polega badanie histopatologiczne? Ten rodzaj badania polega na zbadaniu materiału tkankowego pod mikroskopem w celu zdiagnozowania i ocenienia zachodzących w nim zmian chorobowych. Pobrany od pacjenta wycinek tkankowy, w trakcie biopsji lub operacji, podlega dokładnemu zbadaniu. Oceną preparatu histopatologicznego (wycinków histopatologicznych) zajmują się histopatolodzy.
Przebieg badania histopatologicznego jest następujący:
- pobranie materiału do badań od chorego pacjenta,
- dobranie odpowiedniej metody poboru w zależności od umiejscowienia zmiany chorobowej,
- przygotowanie pobranego wycinka w formie preparatu mikroskopowego,
- umieszczenie chorobowo zmienionego wycinka w pojemniku z 4% roztworem formaliny,
- szczelne zamknięcie pojemnika,
- dostarczenie naczyń z próbką w ciągu 24 godzin od momentu pobrania (aby zachować antygenowość tkanki),
- dokładne opisanie pojemnika ze szczegółowymi danymi pacjenta,
- obróbka histopatologiczna pobranego materiału do badań,
- umieszczenie wycinka w etanolu w celu odwodnienia,
- utwardzanie i zalanie parafiną,
- ocena histopatologiczna pod mikroskopem.
Badanie histopatologiczne pozwala ocenić rodzaj zmian chorobowych, stopień ich zaawansowania i możliwe rokowania.
Reklama
Zmiany histopatologiczne
Podstawowe badania medyczne nie zawsze pozwalają na rzetelna ocenę chorobowo zmienionych tkanek i są niewystarczające do określenia prognozy leczenia. Większość pobranych materiałów wymaga zbadania pod mikroskopem w celu dokładnego określenia zmian histopatologicznych. Wykrycie takich zmian wymaga zdobycia materiału do badań.
Podstawowymi sposobami zbierania wycinków tkanek są:
- biopsja cienkoigłowa - wkłucie cienką igłą i zassanie strzykawką w celu pobrania jedynie komórek, a nie wycinka tkanki,
- biopsja gruboigłowa - przy użyciu grubych igieł, które wycinają fragmenty tkanek,
- biopsja śródoperacyjna - przeprowadzana w trakcie zabiegu chirurgicznego,
- cytologia złuszczeniowa - polegająca na złuszczeniu komórek,
- pobranie materiału do badań w trakcie badań endoskopowych, takich jak gastroskopia i kolonoskopia,
- pobranie materiału w czasie krótkich zabiegów chirurgicznych - na przykład dermatologicznych.
Pacjent nie musi szczególnie przygotowywać się do biopsji czy pobrania fragmentów lub komórek do badania. Biopsja wykonywana jest w warunkach ambulatoryjnych lub w warunkach szpitalnych. Jeśli wymaga podania znieczulenia ogólnego, wskazana jest też wtedy krótka hospitalizacja. Niektóre wycinki pobierane są po podaniu tylko znieczulenia miejscowego. Na wyniki biopsji trzeba poczekać do 14 dni.
Przyrządem optycznym histopatologa jest mikroskop. Wcześniej przygotowane niewielkie skrawki materiału do badań, histopatolog umieszcza na szkiełkach mikroskopowych, poddaje je właściwym procesom barwienia, uwidacznia wszystkie struktury komórkowe i dokładnie je bada.
Badania histopatologiczne mogą dotyczyć wielu organów. Oto przykłady:
- wątroba,
- trzustka,
- nerki,
- jelito grube i cienkie,
- macica,
- tarczyca,
- piersi,
- prostata,
- płuca,
- jajniki,
- węzły chłonne,
- pęcherzyk żółciowy.
