Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!

Krzywica u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Krzywica występuje tylko u dzieci w okresie rozwojowym, a jej przyczyną jest niedobór witaminy D. Objawia się m.in. rozdrażnieniem, zaburzeniem snu, brakiem łaknienia, wadami postawy, a także opóźnionym ząbkowaniem. Ważne jest szybkie wprowadzenie leczenia, gdyż prawidłowa mineralizacja szkieletu w okresie wzrastania jest niezbędna do prawidłowego rozwoju dziecka.
Witamina D
Źródło: 123RF
Spis treści

Krzywica jest chorobą wyłącznie okresu rozwojowego. Nie występuje u osób dorosłych, jej odpowiednikiem w tej grupie wiekowej jest osteomalacja. Krzywica jest to stan zmniejszonej mineralizacji szkieletu kostnego w okresie wzrastania, spowodowany niskim stężeniem wapnia lub fosforu.

Przyczyny krzywicy

Najczęściej występuje krzywica z niedoboru witaminy D. Prawidłowo w organizmie witamina D3 powoduje wzrost stężenia wapnia w surowicy krwi, gdyż zwiększa wchłanianie wapnia w jelitach. Niedobór witaminy D3 powoduje zmniejszenie wchłaniania wapnia, a tym samym zmniejszenie stężenia wapnia w surowicy.

Niskie stężenie wapnia pobudza przytarczyce do produkcji parathormonu. Hormon ten z kolei powoduje zwiększoną utratę fosforanów przez nerki, a w kościach pobudza komórki kościogubne do osteolizy („wypłukuje” wapń z kości). Końcowym efektem jest zmniejszenie zawartości wapnia w kościach.

Przeciętne zapotrzebowanie niemowlęciana witaminę D3 wynosi 400 j.m.,1 wieku 1-10 lat 600-1000jm, powyżej 10 rż 800-1600 jm.Zapotrzebowanie to zwiększa się w okresie przyspieszonego wzrastania podczas zażywania leków przeciwdrgawkowych, w przewlekłych chorobach nerek i wątroby oraz w chorobach przebiegających z upośledzonym wchłanianiem, u osób otyłych

Reklama

Objawy krzywicy

Objawami krzywicy są:

  • zwiększona potliwość potylicy,
  • rozdrażnienie,
  • płaczliwość,
  • zaburzenia snu,
  • brak łaknienia,
  • zahamowanie przyrostu masy ciała,
  • zmniejszoną ruchliwość dziecka,
  • obniżone napięcie mięśniowe (co u niemowlęcia objawia się jako „rozlany brzuch” i opóźniony rozwój motoryczny);
  • zmiany kostne - rozmiękanie kości potylicy i innych kości czaszki w pobliżu szwów,
  • powiększone ciemiączko przednie i opóźnione zarastanie ciemiączka,
  • powiększone guzy czołowe,
  • opóźnione ząbkowanie;
  • w obrębie klatki piersiowej widoczne może być wciągnięcie klatki piersiowej w miejscu przyczepu mięśni przepony do jej ścian, tzw. bruzda Harrisona,
  • pogrubienie połączeń części chrzęstnych i kostnych żeber, tzw. różaniec krzywiczy,
  • mogą też wystąpić deformacje klatki piersiowej - klatka piersiowa szewskaklatka piersiowa kurza;
  • zmiany w obrębie kończyn pojawiające się w wieku około 1-3 lat, są to pogrubienia obwodowych nasad kości przedramienia, tzw. bransolety krzywicze,
  • kolana koślawe lub szpotawe,
  • szablowate wygięcia podudzi;
  • deformacje mogą też dotyczyć kręgosłupa i miednicy.

Reklama

Krzywica - badania 

Do rozpoznania krzywicy poza dokładnym wywiadem i badaniem fizykalnym dziecka, konieczne są badania laboratoryjne. Wywiad powinien wskazywać, że nie wprowadzono u dziecka suplementacji witaminy D3 lub wystąpiły czynniki zwiększające zapotrzebowanie na witaminę u dziecka, któremu podawano zalecaną dawkę 400 j.m. na dobę.

Dziecko będzie miało pobraną krew, aby oznaczyć w niej poziom:

  • wapnia,
  • fosforanów,
  • fosfatazy alkalicznej 
  • witaminy D.

Dodatkowo w diagnostyce pomocne może być zdjęcie RTG kości, na którym występują charakterystyczne poszerzenia przynasad i chrząstki nasadowej z nierównym odgraniczeniem od przynasady.

Reklama

Krzywice - leczenie witaminą D3

  1. U dzieci z dyskretnymi objawami krzywicy, które wcześniej przyjmowały preparaty witaminy D lekarz zaleci podawanie 1000 j.m. wit. D3 na dobę przez 3-4 tygodnie.
  2. U dzieci z pełnoobjawową krzywicą, którym nie podawano witaminy D3 wcześniej, podaje się witaminę w dawce 4000 j.m. na dobę przez 4-6 tygodni

Przeciwwskazania do podawania witaminy D3:

Preparaty witaminy D3 dostępne w Polsce:

  • VitaD - jedna kapsułka zawiera 400 IU witaminy D,
  • preparaty wielowitaminowe - np. Vibovit Bobas, Vibovit Junior, Visolvit Junior, Vitaral, Vitrum Junior, Falvit M, Multi-Tabs krople dla niemowląt – zawierające 400 IU wit.D; Cebionmulti, Duovit, Multi-Tabs, Multi-Sanostol, Multivitaminum, Pikovit;
  • krople Devikap, Juvit D, Vigantol;
  • tabletki Vigantoletten.

Krzywica może też wynikać z niedoboru wapnia w diecie, jak np. u szybko rosnących niemowląt karmionych piersią lub też może być wynikiem niedoboru fosforanów.

Reklama

Krzywice oporne na witaminę D

Krzywice oporne na witaminę D są to krzywice, w których objawy nie wynikają ze zmniejszonego stężenia witaminy D, a podawanie jej nie poprawia stanu klinicznego. W tej grupie chorób są krzywice oporne na witaminę D nabyte i krzywice oporne na witaminę D wrodzone.

1. Krzywice oporne na witaminę D nabyte:

  • mogą być skutkiem przewlekłych chorób nerek i ciężkich chorób wątroby - gdyż w tych narządach witamina D ulega przemianom do postaci aktywnej, działającej w organizmie; na skutek niewydolności tych narządów zmniejsza się stężenie postaci aktywnej witaminy; w leczeniu stosuje się postacie aktywne witaminy D;
  • mogą wystąpić podczas stosowania leków przeciwdrgawkowych/przeciwpadaczkowych, ponieważ leki te wpływają na przemianę witaminy D w wątrobie (przyspieszają jej przemianę do nieaktywnych metabolitów). U dzieci leczonych tymi lekami można zapobiegać krzywicy - lekarz zaleci dietę bogato wapniową i stosowanie przewlekle witaminy D3 w dawce 500-1000 j.m. na dobę;
  • nadmiar fosforanów w diecie przyczynia się do rozwoju krzywicy, gdyż zwiększone stężenie fosforanów we krwi powoduje zmniejszenie stężenia wapnia, a to z kolei pobudza wyrzut parathormonu powodującego demineralizację kości.

Zwiększone stężenie fosforanów może wynikać z nadmiernego spożycia mleka krowiego przez matkę karmiącą piersią lub z nadmiernej podaży mieszanek sztucznych. W tej postaci krzywicy lekarz zaleci ograniczenie spożycia mleka krowiego, a przed każdym karmieniem podanie dziecku glukonianu wapnia, który ogranicza wchłanianie fosforanów w przewodzie pokarmowym.

2. Krzywice oporne na witaminę D wrodzone:

  • rodzinna krzywica hipofosfatemiczna - ta postać krzywicy wynika z zaburzeń wchłaniania zwrotnego fosforanów w nerkach; rozpoznaje się ją po okresie bezskutecznego leczenia witaminą D, leczenie tej postaci opiera się na podawaniu soli fosforanowych i witaminy D3;
  • krzywice pseudoniedoborowe typu I i II - spowodowane są brakiem działania witaminy D mimo jej prawidłowej podaży;
  • zespół De Toniego-Fanconiego-Debrego.

Reklama

Krzywica - jak zapobiegać?

Aby zapobiec rozwojowi krzywicy, u wszystkich noworodków i niemowląt stosuje się suplementację witaminy DCałkowita dawka dobowa (u dzieci urodzonych o czasie) przyjęta w pokarmie i preparatach farmakologicznych powinna być równa 400 j.m. witaminy D3 na dobę.

Jeśli kobieta w ciąży stosowała suplementację witaminy D w III trymestrze, to noworodkowi można zacząć podawanie preparatów tej witaminy od 3 tygodnia życia. Jeśli matka takiej suplementacji nie miała, należy rozpocząć podawanie witaminy D już w pierwszych dobach życia dziecka.

1. Niemowlęta karmione wyłącznie piersią

Ponieważ pokarm kobiecy zawiera bardzo małe ilości witaminy D, dzieci karmione wyłącznie piersią powinny otrzymywać 400 j.m. witaminy D na dobę (w postaci preparatu farmakologicznego).

2. Niemowlęta karmione sztucznie

Mieszanki mleczne są wzbogacane w witaminę D. Mleko początkowe zawiera 40-60 j.m. witaminy D w 100 ml, a mleko następne 56-76 j.m. w 100 ml. Jeśli dziecko spożywa z mlekiem 400 j.m. witaminy D na dobę nie jest konieczna dodatkowa suplementacja (należy wyliczyć na podstawie objętości spożytego pokarmu w ciągu dnia, jaką ilość witaminy dziecko spożyło).

3. Wcześniaki

Dzieci urodzone przedwcześnie wymagają większych dawek witaminy D. Powinny one otrzymywać 800-1000 j.m. witaminy D na dobę do 40 tygodnia wieku skorygowanego.

4. Dzieci poza wiekiem niemowlęcym

Dzieci między 1 a 18 rokiem życia również powinny przyjmować 600-1000 a nawet 1800 j.m. witaminy D na dobę, pochodzącej głównie z urozmaiconej diety. Pokarmy bogate w witaminę D to: mleko, ryby, tran, ser żółty i jajka. Jeśli dziecko spożywa zbyt małe ilości tych pokarmów, należy witaminę D dostarczyć ze źródeł farmakologicznych.

Dzieci z zaburzeniami wchłaniania, biegunką tłuszczową, mukowiscydozą, celiakią lub zapaleniem trzustki wymagają zastosowania większych dawek witaminy D. Wielkość dawki jest ustalana przez lekarza. Dzieci z niewydolnością wątroby i/lub niewydolnością nerek muszą przyjmować aktywne postaci witaminy D, według zaleceń lekarza.

Ponadto w profilaktyce krzywicy, poza odpowiednią podażą witaminy D, bardzo ważnym elementem jest dostarczenie odpowiednich ilości wapnia, fosforu i białka oraz aktywność fizyczna.

Reklama

Objawy przedawkowania witaminy D

Działanie niepożądane witaminy D wynika z nadmiernego wchłaniania wapnia w jelitach i jego resorpcji z kości, a tym samym wzrostu poziomu wapnia w surowicy. Przedawkowanie witaminy D może się objawiać jako

  • zmęczenie,
  • nudności,
  • wymioty,
  • biegunka,
  • zwiększone pragnienie
  • wielomocz.

W sytuacji zatrucia (spożycia dużych ilości witaminy D) może dojść do zaburzeń rytmu serca i zaburzeń świadomości. Jeśli rodzice zauważą, że dziecko przypadkowo samo spożyło witaminę D, powinni jak najszybciej zgłosić się z nim do lekarza.

Czytaj również

Bibliografia

  • Dobrzańska A., Ryżko J.,Pediatria – Podręcznik do Państwowego Egzaminu Lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego,Urban&Partner,2004
  • Pietrzyk J. J.,Wybrane zagadnienia z pediatrii, tom IV,,Kraków, 2005
  • Stachura J., Domagała W.,Patologia znaczy słowo o chorobie, tom I,,Kraków, 2003
  • .,Praktyczna gastroenterologia i żywienie dzieci w pytaniach i odpowiedziach,Medycyna Praktyczna Pediatria, 1,2008
Joanna Kosielska
Autoryzacja medyczna
Joanna Kosielska
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Ortopedia i reumatologia
Chrzęstniakomięsak - objawy, leczenie, rokowania, przerzuty
Choroba kości Chrzęstniakomięsak
Woda w łokciu - porady i domowe sposoby. Jak leczyć?
Mężczyzna przykłada okład do łokcia
Osteofity - czym są? Objawy i leczenie. Czy to nowotwór?
Zdjęcia RTG i zaznaczonymi osteofitami
Podobne artykuły
Zastrzyki w kolano
Zastrzyk w kolano. Kiedy stosować zastrzyk z kwasu hialuronowego w kolano? Czy warto?
Mężczyzna odczuwa ból kolana
Sklerotyzacja - co to jest? Definicja, objawy i leczenie
Implant wykonany z biomateriałów
Endoproteza biodra – jak długo boli noga po operacji? Rehabilitacja
Kobieta trzyma się za kolano
Uszkodzenie łąkotki: objawy i leczenie. Czy uszkodzona łątkotka boli?

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Czy zauważasz pogorszenie kondycji swoich włosów?
Opakowanie produktu Merz Spezial