Czym są badania immunologiczne?
Immunologia to dział medycyny zajmujący się szeroką rozumianą odpornością człowieka - zarówno tą wrodzoną, jak i nabytą.
Co to jest natomiast badanie immunologiczne? Jest to metoda diagnostyczna pozwalająca ocenić, czy funkcjonalność i praca układu odpornościowego przebiegają prawidłowo. Wykonuje się je głównie wtedy, gdy częste zachorowania lub pewne nawracające objawy wskazują na nieprawidłowości w procesach odpornościowych.
Należy pamiętać, że niewłaściwe zachodzenie procesów immunologicznych może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Brak odpowiedniej ochrony zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych schorzeń, w tym chorób autoimmunologicznych czy nowotworowych.
Monitorowanie kondycji układu odpornościowego jest więc niezwykle ważne, a żadnych niepokojących objawów nie wolno lekceważyć.
Na czym polega badanie immunologiczne? Badań takich jest bardzo wiele, z reguły jednak polegają one na pobraniu od pacjenta próbki krwi żylnej i jej późniejszej, laboratoryjnej analizie. Nie są one bolesne ani długotrwałe, a warto wiedzieć, że wykonane odpowiednio wcześnie badania na odporność mogą uchronić pacjenta przed groźnymi skutkami zaburzeń odporności.
Reklama
Jakie są badania immunologiczne?
Jakie badania na odporność zaleca się wykonać przy podejrzeniu nieprawidłowości ze strony układu immunologicznego? W zależności od obrazu klinicznego i określonej sytuacji, pacjent może mieć zlecone jedynie badania podstawowe lub cały pakiet badań , oceniający pracę układu w sposób kompleksowy.
Współczesna immunologia, podobnie jak i inne dziedziny medycyny, dysponuje wieloma metodami diagnostycznymi. Badania tego rodzaju wykonywane najczęściej to:
- anty-TPO i anty-TSHR - są to testy immunologiczne z krwi, oceniające pracę gruczołu tarczowego; wykonuje się je przede wszystkim przy podejrzeniu schorzeń autoimmunologicznych tarczycy, czyli choroby Hashimoto i choroby Gravesa-Basedowa,
- czynnik reumatoidalny (RF) - badanie pomagające wykryć choroby reumatoidalne oraz choroby tkanki łącznej,
- badanie odczynu Waalera-Rosego - wykorzystywane jako element diagnostyki reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) i innych chorób autoimmunologicznych,
- anty-CCP - jakościowy test przesiewowy, wykonywany przy podejrzeniu RZS oraz służący różnicowaniu chorób zapalnych stawów,
- badanie składowych układu dopełniacza (np. C3, C4) - test polegający na laboratoryjnej analizie pobranej próbki krwi, wykonywany przy podejrzeniu RZS, chorób tkanki łącznej, chorób kłębuszków nerkowych, infekcji bakteryjnych oraz w przypadku infekcji nawracających,
- badanie przeciwciał przeciwko komórkom mięśni gładkich (ASMA) - badanie wykrywające autoimmunologiczne zapalenie wątroby lub odrzucenie jej przeszczepu,
- badanie przeciwciał przeciwko wyspom trzustkowym - służy różnicowaniu typów cukrzycy (głównie typu 1 i 2),
- badanie przeciwciał przeciwplemnikowych (ASA) - diagnozuje niepłodność immunologiczną, czyli taką, w której układ odpornościowy uznaje plemniki za komórki obce i jako takie je niszczy.
źródło: opracowanie własne
Reklama
Badania immunologiczne u dzieci
Badania immunologiczne wykonuje się nie tylko u pacjentów dorosłych, ale również u dzieci, choć z reguły są to inne testy i robione pod innym kątem. Dzieci z reguły częściej łapią infekcje niż osoby dorosłe z racji niewykształconej jeszcze w pełni odporności nabytej i częstego przebywania w większych grupach rówieśniczych.
Są to głównie infekcje sezonowe, dające objawy ze strony układu oddechowego (katar, kaszel, ból gardła). 10-12 infekcji tego rodzaju przebytych w ciągu roku uznawane jest u dzieci za normę, jeśli jednak dziecko choruje częściej lub nawracają u niego stany zapalne innego typu, warto wykonać badania odporności, pomagające znaleźć przyczynę częstych zachorowań.
Jakie badania przeprowadza się u najmłodszych? Są to przede wszystkim testy genetyczne, takie jak WES - najszersze spośród dostępnych współcześnie badań immunologicznych, pozwalających diagnozować genetyczne podłoża rozmaitych dolegliwości, również tych nietypowych.
Czy testy takie warto wykonywać przed szczepieniami ochronnymi? Choć spotkać się można z obiegową opinią, że jest to wskazane, nie ma żadnych naukowych potwierdzających, jakoby badania immunologiczne były potrzebne dzieciom zdrowym przed szczepieniem. Z reguły wystarcza standardowe badanie kwalifikujące, chyba że pediatra zdecyduje inaczej.
Reklama
Kiedy warto wykonać badania immunologiczne?
Pogłębioną o badania immunologiczne diagnostykę warto przeprowadzić, gdy infekcje i zachorowania mają charakter nawracający lub gdy występujące objawy są nietypowe i nieznane jest ich podłoże.
Jeśli chodzi o infekcje, może to być np. grzybica. Zdarza się, że zakażenie grzybami występuje często mimo braku oczywistych przyczyn, takich jak antybiotykoterapia. Wskazaniem do badań immunologicznych są także nawracające stany zapalne (układu pokarmowego czy oddechowego) oraz niepłodność - zarówno u mężczyzn jak i kobiet.
Lekarze zalecają wykonanie testów np. po poronieniach lub nieudanym in vitro, aby wskazać, jakie przyczyny utrudniają zagnieżdżenie zarodka w macicy. Badania wskazane przed kolejnym zajściem w ciążę to przede wszystkim określenie stężenia komórek NK, limfocytów i immunofenotypu.
Reklama
Przygotowanie do badań immunologicznych
Jak już zostało powiedziane, badania immunologiczne polegają na laboratoryjnej analizie próbki krwi pobranej z żyły pacjenta, z reguły tej zlokalizowanej w zgięciu łokciowym.
Samo pobranie wygląda więc identycznie jak przy podstawowych badań krwi, np. morfologii. I ile jednak przed wykonaniem morfologii pacjent powinien być na czczo, o tyle badania krwi na odporność nie wymagają właściwie żadnego przygotowania.
Można wykonać je nawet po posiłku, ponieważ dostarczane organizmowi wraz z pożywieniem substancje nie wpływają na poziom badanych czynników. Ponieważ jednak rodzajów badań immunologicznych jest wiele, o przygotowanie najlepiej zapytać lekarza kierującego na konkretne testy. Jeśli lekarz zaleci np. odstawienie przed badaniem przyjmowanych leków, należy postępować zgodnie z jego instrukcją.
Reklama
Wyniki badań immunologicznych
Jeśli chodzi o badania immunologiczne, takie jak anty-TPO czy anty-CCP, wyniki przedstawione są w wartościach liczbowych, które należy porównać z zakresami norm ustalonymi dla danego laboratorium. Należy pamiętać, że zakresy te mogą się nieco różnić między laboratoriami, dlatego zawsze trzeba zwrócić uwagę na podane przy wyniku.
Sam pojedynczy wynik badania może niewiele mówić o stanie pacjenta, dlatego interpretacji wyników musi zawsze dokonywać lekarz, który zalecił badać odporność organizmu i skierował pacjenta na konkretne testy. Diagnozę stawia się z reguły na podstawie całego pakietu badań oraz pełnego obrazu klinicznego.
Zwykle przy poważniejszych chorobach autoimmunologicznych wyniki nie pozostawiają wątpliwości, ponieważ znacząco wykraczają ponad normę. Przykładowo - przy chorobie Hashimoto wskaźnik anty-TPO często osiąga poziom kilku tysięcy jednostek. W przypadku wyników wątpliwych lekarze zwykle każą powtórzyć badania po jakimś czasie.
Na wyniki badań immunologicznych zwykle czeka się kilka dni, ponieważ próbki krwi muszą zostać odesłane do odpowiedniego laboratorium, a po przebadaniu wracają one do miejsca pobrania.
Reklama
Cena badań immunologicznych
To, ile kosztuje badanie immunologiczne, zależy w pewnym stopniu od miejsca, w którym się je wykonuje (placówki, a nawet miasta).
Ceny różnią się też w zależności od badanego wskaźnika. Pojedyncze badania nie generują wysokich kosztów. Np. anty-TPO kosztuje w granicach 30-50 zł, anty-CCP nieco powyżej 100 zł, RF - kilkadziesiąt złotych.
Często jednak lekarz kieruje pacjenta na cały pakiet badań immunologicznych, a wówczas ich koszt sięga rzędu kilkuset złotych. Warto zatem wiedzieć, że badania takie wykonać można na NFZ, całkowicie bezpłatnie.
Aby skorzystać z refundacji, trzeba jednak być ubezpieczonym i posiadać skierowanie od lekarza, u którego wizyta również odbyła się w ramach NFZ-u (np. lekarza rodzinnego). Na NFZ można także wykonać w niektórych przypadkach badania immunologiczna u dzieci. Cena testu WES wykonywanego prywatnie oscyluje w granicach kilku tysięcy złotych.
