Z danych Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego wynika, że w Polsce maleje liczba chorób pasożytniczych układu pokarmowego. Z ostatniego raportu (z 2008 roku), jaki został sporządzony w Państwowym Zakładzie Higieny można się dowiedzieć, że w Polsce zanotowano prawie 6 tys. przypadków glistnicy i 5,6 tys. przypadków owsicy. Od tego czasu sanepid monitoruje już tylko siedem chorób pasożytniczych:
- lambiozę (giardioza)
- kryptosporydiozę
- toksoplazmozę
- malarię
- włośnicę
- tasiemczycę: bąblowica i wągrzyca
Najczęściej do lekarza zgłaszają się pacjenci zarażeni pierwotniakiem przewodu pokarmowego zwanym Giardia lamblia.
Mimo malejącego zagrożenia chorobami pasożytniczymi, trzeba zachować czujność, ponieważ stosunkowo łatwo można się nimi zarazić. Zagrożeniem może być piasek na placu zabaw, nieumyte owoce i warzywa a także domowe zwierzęta. Gdy podejrzewamy, że u któregoś członka rodziny doszło do zakażenia, nie wolno zwlekać z badaniami parazytologicznych, czyli badaniem kału na pasożyty i badaniem krwi na obecność pasożytów.
Reklama
Badanie na pasożyty - wskazania
Do badania na obecność pasożytów powinny nas skłonić niepokojące objawy, najczęściej związane z przewodem pokarmowym. Dlaczego? Bo ludzkie pasożyty, choć mogą umiejscowić się na skórze, to głównie bytują w organach wewnętrznych, takich jak przewód pokarmowy i wątroba. Pasożyty potrafią zrobić prawdziwe spustoszenie w organizmie, często są wykrywane przypadkowo, gdy pacjent jest kierowany na rozszerzona diagnostykę w poszukiwaniu przyczyn powiększonej wątroby, węzłów chłonnych czy śledzony. Badania parazytologiczne warto wykonać, jeśli szukamy przyczyny:
- nudności
- bólu brzucha
- wzdęć
- biegunek
- anemii
- utraty wagi
Obecność pasożytów można wykryć w kale, moczu, treści dwunastniczej, krwi lub innym materiale biologicznym.
Badanie kału na pasożyty
Badanie kału na pasożyty jest podstawową formą diagnostyczną, która pozwala wykryć pasożyty w różnych stadiach rozwojowych. Badanie kału na pasożyty może wykazać obecność:
- tasiemca,
- glisty ludzkiej,
- owsików,
- węgorka jelitowego,
- włosogłówki ludzkiej,
- lamblii jelitowej,
- motylicy wątrobowej,
- pełzaka czerwonki.
Trzeba jednak pamiętać, że badanie może okazać się niewiarygodne, jeśli w pobranej próbce nie znajdują się akurat fragmenty pasożyta lub jego jaja. Dlatego bardzo często badanie kału na pasożyty wymaga oddania kilku próbek w odstępach 2-3 dni, zwłaszcza jeśli wynik badania jest ujemny, a niepokojące objawy nie ustępują. Warto wiedzieć, że na przykład badanie mające wykryć giardiozę wykonuje się aż 6-krotnie w ciągu dwóch tygodni.
Przy badaniu kału na pasożyty pacjent może również otrzymać wynik fałszywie dodatni, jeśli osoba interpretująca wyniki pomyli np. jaja glisty z obecnością pyłków roślinnych, które pod mikroskopem mogą dać podobny obraz.
Sprawdź: Jaki kolor stolca powinien nas niepokoić?
Reklama
Badanie kału na pasożyty - przygotowanie
Próbki kału do badania nigdy nie powinno się pobierać z muszli klozetowej. Najlepiej oddać kał na papier toaletowy lub do wyparzonego naczynia (basen lub nocnik). Do badania kału na pasożyty u dziecka próbkę można wykorzystać próbkę z pieluszki (najlepiej tetrowej i świeżo wyprasowanej).
Porcja kału nie musi być duża (2-10 g), powinna być jednak umieszczona w specjalnej kałówce, którą można kupić w każdej aptece. Pojemnik przed dostarczeniem do laboratorium trzeba opisać (imię i nazwisko, data urodzenia, data pobrania). Kał do badania powinien trafić do laboratorium jak najszybciej, najlepiej w ciągu dwóch godzin od pobrania. Jeżeli jest to niemożliwe, można go przechować do dwóch dni w lodówce. Trzeba pamiętać, że przed pobraniem próbki do badanie nie wolno przyjmować niektórych leków (antybiotyków, leków przeciw pasożytom, a nawet środka kontrastującego) ponieważ mogą one zafałszować wyniki badania. Badanie kału na pasożyty najlepiej wykonać dopiero po 3 tygodniach od zakończenia kuracji.
Badanie krwi na pasożyty
Dostępne są także badania na pasożyty z krwi, w tym badania:
- serologiczne
- immunologiczne
- molekularne (np. test hemaglutynacji biernej (IHA), test immunoenzymatyczny (ELISA), immunoelektroforeza)
W bardzo czułych badaniach serologicznych w surowicy krwi można wykryć przeciwciała przeciw danemu pasożytowi, a w szczególności sprawdzić w jakiej fazie jest choroba, stwierdzić, czy jest to czynną jej postać i czy doszło do jej wyleczenia. Badania serologiczne pozwalają wykryć między innymi przywry, tasiemczyce, bąblowicę, włośnicę. Na badania krwi można się zdecydować, kiedy analiza kału nie wykazała istnienia pasożytów.
Można wykonać także badania molekularne, które pozwalają wykryć DNA pasożyta w danym materiale, może to być próbka kału, krew lub płyn mózgowo-rdzeniowy czy inna tkanka. Zaletą badania jest to, że diagnozuje istnienie pasożytów, zanim organizm zdąży stworzyć przeciwciała przeciw patogenowi.
Tymczasem zdaniem ekspertów Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego badanie krwi na pasożyty reklamowane jako badanie tzw. żywej kropli krwi nie jest z uznawaną przez ekspertów metodą diagnostyczną. Nie ma ona nic wspólnego z badaniem mikroskopowymi czy serologicznymi i nie może stanowić podstawy do rozpoczęcia leczenia.
Zobacz też: Choroby przenoszone przez domowe szkodniki. Czy jest się czego bać?
Reklama
Badanie krwi na pasożyty – wyniki
Jeśli we krwi pacjenta znajdują się przeciwciała wytwarzane przeciwko danemu pasożytowi i jednocześnie podwyższony jest poziom eozynofili oznacza to chorobę pasożytniczą. Trzeba jednak pamiętać, że wynik dodatni może utrzymywać się przez wiele lat, choć leczenie zostało zakończone i przyniosło oczekiwany efekt.
Z wynikiem fałszywie ujemnym mamy do czynienia wtedy, gdy badanie zostało wykonane zbyt wcześnie i nie ma jeszcze odpowiedzi immunologicznej na obecność pasożyta.
Pasożyty – warto zadbać o profilaktykę
Codziennie powinniśmy pamiętać o tym, że lepiej jest zapobiegać chorobie pasożytniczej, niż potem ją leczyć. Tym bardziej, że zasady profilaktyki są niezwykle proste, choć wymagają konsekwencji. Musimy pamiętać o:
- częstym myciu rąk (zwłaszcza po skorzystaniu z toalety, przed przygotowywaniem potraw i jedzeniem, po powrocie dzieci z placu zabaw)
- myciu warzyw i owoców przed jedzeniem (niektórzy polecają moczenie tych produktów przez 10-15 minut w wodzie z octem lub wyciągiem z pestek grejpfruta, i dopiero po tym czasie płukanie ich pod bieżącą wodą. Dotyczy to też jagód, na których lisy i wilki zostawiają jaja bąblowca)
- zabezpieczaniu domowej piaskownicy przed odchodami zwierząt
- stosowaniu ochronnych rękawic do prac w ogrodzie
- unikaniu jedzenia surowego mięsa i surowego mleka
- dokładnym myciu naczyń i narzędzi kuchennych w trakcie przygotowywania takich produktów
- unikaniu kupowania mięsa z nielegalnego uboju i wytworzonych z niego wędlin
- dbaniu o czystość zwierząt domowych
- odrobaczaniu kotów i psów cztery razy w roku
Trzeba też pamiętać o codziennym czyszczeniu kociej kuwety i dokładnym myciu rąk po każdym kontakcie z kotem. To szczególnie ważne zalecenie dla kobiet w ciąży, bo toksoplazmoza stanowi wielkie zagrożenia dla rozwijającego się płodu.
- Sprawdź też, co może oznaczać: Krew w kale
