Czarny plastik w przyborach kuchennych. Sprawdź, dlaczego lepiej go unikać ❗
Czarny plastik w przyborach kuchennych. Sprawdź, dlaczego lepiej go unikać ❗
Czarny plastik w przyborach kuchennych. Sprawdź, dlaczego lepiej go unikać ❗

Fosfataza alkaliczna (zasadowa) - normy. Co oznacza niska i podwyższona?

Fosfataza alkaliczna ALP (wymiennie określana też jako fosfataza zasadowa) to jeden z enzymów produkowanych przez ludzki organizm w kilku miejscach. Nieprawidłowy poziom fosfatazy alkalicznej we krwi może być sygnałem chorób wątroby, układu żółciowego i układu kostnego. Sprawdź, gdzie występuje enzym ALP, jakie ma funkcje oraz ile wynosi jego prawidłowe stężenie w organizmie.
Próba z krwią do badania poziomu fosfatazy alkalicznej
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Fosfataza alkaliczna nazywana także zasadową, to enzym produkowany przez kości, wątrobę, jelita oraz łożysko. Poziom enzymu sprawdza się wykonując badania krwi.
  • Normy poziomu fosfatazy alkalicznej (ALP) znacznie różnią się u dzieci, nastolatków i osób dorosłych. Wysokie stężenie jest charakterystyczne w młodym wieku oraz u kobiet w ciąży.
  • Wszelkie odchylenia poziomu ALP mogą świadczyć o chorobach lub schorzeniach takich narządów jak: wątroba, trzustka, nerki czy całego układu kostno-szkieletowego.
SPRAWDŹ TEŻ: Kinaza kreatynowa - enzym odpowiadający za energię. Jak działa?
Spis treści

Co to jest fosfataza zasadowa (alkaliczna)?

Fosfataza alkaliczna (ang. alkaline phosphatase, skrót: ALP), określana też jako zasadowa, jest to enzym, wspomagający proces mineralizacji kości. Enzym ALP jest głównie produkowany w kościach (w około 50-60%) w tzw. osteoblastach (komórki kościotwórcze) oraz w jelitach (30%) i wątrobie (10-20%).W czasie ciąży fosfataza zasadowa jest wytwarzana także przez łożysko.

Badanie poziomu ALP wykonuje się głównie w przypadku chorób wątroby i dróg żółciowych oraz chorób kości. Fosfataza zasadowa jest sprawdzana na podstawie analizy próbki krwi. Samo przygotowanie nie wymaga od pacjenta podjęcia specjalnych działań. Badanie ALP zaleca się wykonać rano przed pierwszym posiłkiem, tak aby pacjent był na czczo.

Na potrzeby badania pobierana jest od pacjenta krew żylna. Jeśli pacjent wykonuje badanie po raz kolejny ważne jest, aby było przeprowadzone w tej samej porze dnia, ponieważ fosfataza alkaliczna ma różne stężenia w zależności od pory dnia.

Reklama

Wskazania do badania fosfatazy alkalicznej

Wskazaniem do wykonania badania fosfatazy alkalicznej są wszelkie nieprawidłowości w pracy wątroby i nerek, bóle kości i stawów i zmiany skórne.

Lekarz zleca badanie poziomu ALP, gdy ma podejrzenie, że pacjent może mieć żółtaczkę, cierpieć na choroby wątroby (nowotwór, uszkodzenie toksyczne, zapalenie wątroby), zwłaszcza, jeśli uskarża się na ból brzucha pod prawym żebrem, a także, gdy istnieje przypuszczenie chorób kości (zniekształcenie kości, częsta łamliwość, ból stawów).

Objawy, które mogą świadczyć o potrzebie sprawdzeniu fosfatazy zasadowej to: nadmierne swędzenie skóry, zażółcenie skóry, wystepowanie obrzęków na skórze, występowanie mętnego moczu, bóle brzucha czy nieświeży oddech.

Badanie takie warto zlecać profilaktycznie u pacjentów, którzy regularnie przyjmują niektóre leki obciążające wątrobę, czyli tabletki antykoncepcyjne, antybiotyki, leki przeciwdepresyjne, leki przeciwzapalne.

Wskazaniem do badania ALP mogą być również niedobory witaminy D, przewlekła białaczka, choroby przytarczyc.

Reklama

Norma fosfatazy alkalicznej

Normy fosfatazy alkalicznej różnią się, w zależności od wieku i płci pacjenta (zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży). U dorosłych norma wynosi 30-120 U/l. U młodych pacjentów jest bardzo zróżnicowana i wynosi znacznie więcej niż u osób dorosłych.

Normy ALP dla dzieci:

  • 1-3 lata – 145-320 U/l
  • 4-6 lat – 150-380 U/l
  • 7-9 lat – 175-420 U/l

Normy ALP dla chłopców w wieku 9-19 lat:

  • 10-11 lat – 135-530 U/l
  • 12-13 lat – 200-495 U/l
  • 14-15 lat – 130-525 U/l
  • 16-19 lat – 48-261 U/l

Normy ALP dla dziewczynek w wieku 9-19 lat:

  • 10-11 lat – 130-560 U/l
  • 12-13 lat – 105-420 U/l
  • 14-15 lat – 70-230 U/l
  • 16-19 lat – 40-136 U/l

Norma ALP dla dorosłych:

  • 30 – 120 U/l

Reklama

Fosfataza zasadowa podwyższona - co oznacza?

Podwyższony wynik fosfatazy alkalicznej nie musi od razu świadczyć o poważnej chorobie. U dzieci i nastolatków wysoka fosfataza zasadowa jest czymś naturalnym, ponadto poziom powyżej normy może być spowodowany przyjmowanymi lekami.

Podwyższona fosfataza zasadowa może świadczyć o chorobach wątroby, w tym o:

  • marskości wątroby,
  • wirusowym zapaleniu wątroby (WZW),
  • toksycznym uszkodzeniu miąższu, np. po zjedzeniu trujących grzybów,
  • nowotworze wątroby,
  • zespole Budda i Chiariego,
  • hiperbilirubinemii wrodzonej.

Jeśli wątroba jest zdrowa podwyższony poziom ALP sugeruje, że możemy mieć do czynienia ze schorzeniami układu kostnego, m.in.:

  • osteoporozą,
  • złamaniem kości,
  • przerzutami nowotworowymi do kości,
  • chorobą Pageta,
  • zapaleniem szpiku,

Wysokie ALP może też świadczyć o chorobach dróg żółciowych (kamica, zapalenie dróg żółciowych, nowotwory dróg żółciowych, rak głowy trzustki), chorobach nerek (niewydolnością nerek, nowotwór nerki) oraz może mieć związek z:

  • nadczynnością przytarczyc,
  • nadczynnością tarczycy,
  • niewydolnością serca,
  • mononukleozą,
  • posocznicą,
  • ziarnicą złośliwą.

Reklama

Fosfataza zasadowa za niska - co oznacza?

Konsultacji z lekarzem powinno wymagać każde odchylenie od normy enzymu ALP. Objawem wielu chorób jest nie tylko zwiększona produkcja fosfatazy zasadowej, ale i jego obniżone stężenie we krwi. Fosfataza alkaliczna obniżona występuje u pacjenta w przypadku:

  • niedoboru witaminy D,
  • niedoboru cynku lub magnezu,
  • występowania zespołui mleczno-alkalicznego,
  • niedoczynności tarczycy,
  • kretynizmu tarczycowego,
  • celiaki,
  • niedożywienia,
  • szkorbutu,
  • osteoporozie u kobiet po menopauzie.

W przypadku problemów z układem kostnym niska fosfataza alkaliczna występuje przy hipofosfatemii oraz przy zaburzeniach wzrostu kości.

Reklama

Fosfataza alkaliczna w ciąży

Poziom fosfatazy alkalicznej może być podwyższony u kobiet w ciąży, ale zazwyczaj wyniki do normy wracają ok. 20 dni po porodzie. Jeśli jednak podwyższonemu poziomowi ALP ciężarnej towarzyszą złe wyniki enzymów ALAT i ASPAT oraz objawy jak: świąd skóry, mdłości, wymioty, utrata łaknienia, powiększenie wątroby; może to oznaczać, że kobieta ma wewnątrzwątrobową cholestazę ciężarnych.

Jest to groźna choroba, której nie wolno lekceważyć, ponieważ grozi przedwczesnym porodem, krwotokiem, a nawet obumarciem płodu. Ciąża taka jest ciążą wysokiego ryzyka i musi być stale monitorowana przez lekarza.

Reklama

Fosfataza alkaliczna u dzieci

Największe stężenie fosfatazy alkalicznej u dzieci występuje w okresie ich największego wzrostu (między 7. a 15. rokiem życia) i jest zjawiskiem zupełnie naturalnym. Ten skok ma charakter przejściowy, więc, jeśli dziecko nie ma innych objawów (ze strony wątroby, układu kostnego i przewodu pokarmowego) nie podejmuje się leczenia, tylko odczekuje 4 miesiące i ponawia badania. Największą aktywność enzym ALP wykazuje u wcześniaków oraz u dzieci w okresie dojrzewania. 

Może się jednak okazać, że wyższy wskaźnik fosfatazy alkalicznej u dzieci jest sygnałem krzywicy, niedoborów witaminy D, wapnia i fosforanów w diecie. Lekarz powinien wykluczyć u dzieci także poważne choroby: zespół Cushinga, choroby nerek i dróg żółciowych.

Cena badania fosfatazy alkalicznej

Badanie ALP można wykonać w każdym punkcie diagnostyki laboratoryjnej. Cena sprawdzenia prywanie poziomu fosfatazy zasadowej to koszt kilkudziesięciu złotych. Koszt jest uzależniony od miejscowości, w której wykonujemy badanie oraz od konkretnej placówki. Cena ALP wynosi zazwyczaj do 8 do 18 złotych.

Ile się czeka na wynik badania fosfatazy alkalicznej? Wyniki powinne być dostępne w tym samym dniu lub najpóźniej w dniu kolejnym.

Czytaj również
Andrzej Boratyński
Artykuł napisany przez
Andrzej Boratyński
Absolwent historii oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Łódzkim. W Medme.pl od 2017 roku, jest odpowiedzialny za rozwój serwisu i zwiększanie popularności wśród internautów.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Badania krwi
IgE całkowite: jaka jest norma? Co oznacza wysokie IgE, a co niskie?
Badanie poziomu IGE całkowitego
Western Blot skutecznym testem na boreliozę? Sprawdź, ile się czeka na wynik i jak go interpretować
Kleszcz na skórze człowieka
RDW SD - co oznacza podwyższony i obniżony wynik?
Badanie próbki z morfologią krwi
Podobne artykuły
Próba krwi do badania poziomu ferretyny
Jaka jest norma ferrytyny - co oznacza nadmiar i niedobór?
Próba krwi do badania poziomu ALT
Badanie ALT - diagnozowanie uszkodzeń wątroby. Norma wyników
Wizualizacja płytek krwi
Morfologia MPV - co znaczny za niskie lub za wysokie MPV? Jaka jest norma?
Próbka krwi do badania poziomu AST
AST (aminotransferaza asparaginianowa) - badanie krwi przy diagnostyce wątroby. Co oznacza wynik?
Posiew krwi przeprowadzany w labolatorium
Posiew krwi - tlenowy i beztlenowy. Ile się czeka na wyniki?

Reklama


Sposoby na przyspieszenie metabolizmu 🔥
Poznaj najskuteczniejsze!