Co to jest PLT w morfologii?
PLT w morfologii to skrót od płytek krwi, który pacjenci często mogą zobaczyć na wyniku. Określane są też mianem trombocytów lub krwinek płytkowych. Są to bezjądrzaste komórki o średnicy 2-5 µm, krążące we krwi, których zasadniczą funkcją jest udział w procesach hemostatycznych i utrzymanie krwi w łożysku naczyniowym. Gdy dochodzi do przerwania ciągłości naczynia bądź uszkodzenia tkanek, płytki krwi zostają zaktywowane i tworzą pierwotny czop płytkowy, który następnie dzięki skomplikowanych procesom kaskady krzepnięcia zostaje ustabilizowany włóknami fibryny. Prawidłowe funkcjonowanie płytek krwi jest kluczowe dla życia i zdrowia każdego człowieka.
W morfologii krwi badane jest kilka parametrów dotyczących płytek krwi
- Liczba płytek krwi (PLT) - określa ilość płytek krwi na litr, zakres referencyjny mieści się średnio między 150 a 450 x109/l
- Objętość płytek krwi (MPV) - określa średnią wielkość trombocytów
- Anizocytoza płytek krwi (PDW) - obrazuje szerokość rozkładu objętości płytek, czyli jakie odchylenie w wielkości przyjmują trombocyty względem wartości średniej.
- Liczba płytek dużych (P-LCR) - jest to parametr określający ilość płytek młodych, dużych i olbrzymich, które charakteryzują się nadmierną reaktywnością. Ich liczba często wzrasta w niektórych zespołach chorobowych i może być czynnikiem predykcyjnym zawału serca.
Dodatkowo, płytki krwi mogą zostać ocenione podczas rozmazu mikroskopowego, który nierzadko jest dodatkowym badaniem zleconym w połączeniu z morfologią krwi obwodowej. Pracownik laboratorium opisuje wtedy cechy trombocytów, jakie widzi w mikroskopie świetlnym. Na wyniku może zawrzeć informację o ich wielkości, ułożeniu, ziarnistości i agregacji.
Reklama
Wskazania do badania PLT w morfologii
Morfologia krwi obwodowej jest badaniem, którego wykonanie rekomenduje się u każdego pacjenta jako rutynową profilaktykę. Badanie zazwyczaj zaleca się wykonywać raz do roku lub częściej wedle potrzeby i wskazań.
Ze względu na to, że morfologia ocenia trzy linie komórkowe oraz stan ogólny organizmu, wskazań do wykonania tego badania jest wiele. Jakie wskazania dotyczą PLT w morfologii?
- Krwawienia z dziąseł, nosa i błon śluzowych,
- przedłużające się krwawienia z ran,
- wybroczyny na skórze i błonach śluzowych,
- długie, obfite miesiączki,
- łatwe siniaczenie się,
- splenomegalia (powiększenie śledziony),
- kontrola w czasie leczenia, np. onkologicznego,
- choroby przewlekłe,
- podejrzenie małopłytkowości lub nadpłytkowości,
- uszkodzenie szpiku,
- zaburzenia pracy wątroby.
Reklama
Przygotowanie do badania PLT w morfologii
Morfologia krwi to badanie wykonywane z próbki krwi żylnej pobranej od pacjenta. Próbka pobierana jest z probówki z antykoagulantem, który zapobiega wykrzepianiu. Skrzep uniemożliwia zbadanie elementów morfotycznych i wydanie wyniku, dlatego czasami istnieje konieczność pobrania materiału ponownie.
Badanie krwi PLT w morfologii nie wymaga specjalnego przygotowania. Rekomenduje się zgłoszenie się na badanie na czczo, choć nie jest to obligatoryjne. Powinno się także unikać forsownych i intensywnych ćwiczeń na 24h przed pobraniem krwi.
Reklama
Wyniki morfologii i PLT
Wyniki morfologii i PLT pacjent może wstępnie zinterpretować na podstawie normy PLT załączonej na wydruku, szczególnie, jeśli badanie wykonywane było profilaktycznie i nie towarzyszą mu niepokojące objawy. Zaleca się jednak, by zawsze wyniki badania krwi omawiać z lekarzem.
Norma dla PLT w morfologii jest względnie stała i wynosi 150-450 x109/l, choć wartości te mogą nieznacznie się różnić między laboratoriami. U noworodków, czyli maluszków do ukończenia pierwszego miesiąca życia, liczba płytek krwi jest nieco większa w związku z podwyższonym poziomem trombopoetyny, która reguluje produkcję krwinek płytkowych.
Na wyniki morfologii i PLT czeka się jeden dzień roboczy.
PLT podwyższone
Gdy wartość płytek krwi przekroczy górną wartość referencyjną, czyli 450 x109/l, mówi się o nadpłytkowości.
Podwyższone PLT w morfologii zdarzają się dość często. Choć mogą budzić duży niepokój, najczęściej nie są związane z żadną chorobą hematologiczną.
Najczęstszą przyczyną podwyższonych PLT jest nadpłytkowość wtórna (odczynowa), czyli zwiększenie liczby płytek krwi w odpowiedzi na inny czynnik, najczęściej chorobowy. W zdecydowanej większości wzrost płytek krwi związany jest z przebyciem infekcji lub toczącym się stanem zapalnym, w którym płytki w odpowiedzi na czynniki prozapalne zwiększają swoją liczbę.
Nadpłytkowość pierwotna zdarza się bardzo rzadko. Jest to patologiczny rozrost w szpiku, często spowodowany mutacjami genetycznymi. Zaliczamy do nich m.in. czerwienicę prawdziwą oraz nadpłytkowość samoistną.
PLT obniżone
Obniżone PLT w morfologii określanem są mianem małopłytkowości. To stan, w którym liczba płytek krwi jest mniejsza niż dolna granica referencyjna, czyli poniżej 150 x 109/l.
Liczba płytek krwi, która jest bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia to PLT poniżej 20-30 x 109/l. Taki wynik wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.
Przyczyny niskich PLT w morfologii mogą być różne. Wśród nich najczęściej wymienia się:
- małopłytkowość immunologiczna,
- aplazja szpiku,
- uszkodzenie szpiku,
- niedobory witamin i mikroelementów,
- ciąża,
- zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC),
- zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS),
- hipersplenizm.
Istotne jest także wykluczenie nieprawidłowego pobrania, ponieważ błędy przedlaboratoryjne również mogą być przyczyną obniżonej liczby płytek krwi w próbce.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
PLT w morfologii u dziecka
Podwyższone PLT w morfologii u dziecka to dość częsty obraz. Ze względu na częste infekcje oraz niedojrzałość i trening układu odpornościowego, szpik kostny w odpowiedzi na czynniki prozapalne produkuje większą liczbę płytek krwi. Nadpłytkowość (trombocytoza) ma wtedy charakter przejściowy i powtórne badanie po odstępie ok. 2 tygodni wykazuje powrót trombocytów do wartości referencyjnej. Ponieważ płytki krwi żyją ok 8-10 dni, by uniknąć niepotrzebnego stresu zaleca się rodzicom wykonywanie badań profilaktycznych dopiero po około 14 dniach od ustąpienia objawów chorobowych.
Za wysokie PLT u dziecka mogą wystąpić także w przebiegu chorób przewlekłych o podłożu zapalnym, dokładnie na takiej samej zasadzie jak w przebiegu zwykłych infekcji, a także w odpowiedzi na niedotlenienie, utratę krwi i niedobór żelaza.
Obniżone PLT w morfologii u dzieci występują stosunkowo rzadko i spowodowane mogą być takimi samymi czynnikami jak w przypadku dorosłych.
Reklama
PLT w morfologii i w ciąży
Morfologia i PLT w ciąży to jedno z podstawowych badań, które przyszła mama wykonuje niemalże co każdą wizytę. Lekarz prowadzący monitoruje stan zdrowia pacjentki i dobrostan jej nienarodzonego dziecka.
Płytki krwi to jeden z istotniejszych parametrów obserwowanych w czasie ciąży, ze względu na często występującą małopłytkowość (trombocytopenię). Obniżone PLT w morfologii w ciąży mogą mieć charakter incydentalny, związany z fizjologicznymi zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety, takimi jak zwiększenie objętości krwi krążącej i efekt „z rozcieńczenia” oraz skrócenie czasu przeżycia erytrocytów. Inne przyczyny to m.in. małopłytkowość immunologiczna, zespół HELLP, czy mikroangiopatie zakrzepowe.
Podwyższona liczba płytek krwi w ciąży występuje dużo rzadziej niż małopłytkowość i spowodowana jest takimi samymi czynnikami jak nadpłytkowość w pozostałej populacji. Najczęściej jest wynikiem przebytej infekcji lub anemii.
Reklama
Cena morfologii
Morfologię i PLT można wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Potrzebne jest wtedy skierowanie od lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej lub lekarza specjalisty.
Badanie to można także wykonać prywatnie. Jest ono w ofercie każdego laboratorium ogólnego i kosztuje zazwyczaj kilkanaście złotych, natomiast morfologia krwi z rozmazem będzie nieco droższa.
