Ułatwienia dla pacjentów z terenów powodziowych. 👉 Jak z nich skorzystać? Sprawdź❗
Ułatwienia dla pacjentów z terenów powodziowych. 👉 Jak z nich skorzystać? Sprawdź❗
Ułatwienia dla pacjentów z terenów powodziowych. 👉 Jak z nich skorzystać? Sprawdź❗

Somnambulizm - przyczyny i leczenie sennowłóctwa

Somnambulizm (lunatykowanie) wzbudza jednocześnie ciekawość i niepokój. Mimo wielu lat badań, sennowłóctwo nadal pozostaje w dużym stopniu zagadką. Specjaliści łączą występowanie somnambulizmu z niewykształconym do końca układem nerwowym, a dzięki nowoczesnym badaniom są w stanie powiązać lunatykowanie z innymi chorobami.
Kobieta z problemem somnambulizmu
Źródło: 123RF
Spis treści

Somnambulizm (lunatykowanie)

Somnambulizm określany także jako lunatykowanie oraz sennowłóctwo jest nieorganicznym zaburzeniem snu na tle jakościowym, tzn. jego występowanie nie jest podyktowane i nie wiąże się z problemami natury neurologicznej, centralny układ nerwowy nie jest uszkodzony; somnambulik śpi odpowiednią ilość snu, jednak w samym przebiegu faz snu dochodzi do pewnych nieprawidłowości.

Lunatycy to osoby, u których dochodzi do niepełnego wybudzenia podczas jednej z pierwszych faz snu (konkretnie fazy NREM, czyli głębokiego snu, w jaki zapada się niedługo po zaśnięciu; faza NREM dzieli się na kilka etapów; łącznie trwa około godziny, po czym osoba śpiąca wchodzi w fazę REM. Faza NREM oraz REM przeplatają się ze sobą w ciągu całej nocy).

W trakcie wspomnianego wybudzenia, które jest niepełne i nieświadome, osoba śpiąca wykonuje złożone czynności ruchowe. Epizody te często są poprzedzone siadaniem na łóżku i rozglądaniem się dookoła. Lunatykowanie występuje przede wszystkim u dzieci w okresie dojrzewania, między 10 a 13 rokiem życia, częściej u chłopców niż dziewczynek.

Dorośli niezwykle rzadko miewają epizody somnambuliczne; część źródeł podaje, że osoby pełnoletnie z tym rodzajem zaburzenia snu stanowią 3% populacji, inne, że zaledwie 1%.

Somnambulik (lunatyk) w trakcie lunatykowania:

  • zazwyczaj ma otwarte oczy; wyraz jego twarzy przypomina “maskę”, na której nie rysują się żadne emocje,
  • może wykonywać różne czynności, w większości przypadków są to proste, powolne ruchy (zwłaszcza u dzieci), u dorosłych może dochodzić do złożonych czynności, takich jak przygotowywanie posiłków, pisanie wiadomości  czy nawet prowadzenie samochodu,
  • jest podatny na sugestie, dlatego najlepiej jest delikatnie odprowadzić go do łóżka i poprosić, żeby się położył,
  • kolejnego dnia nie pamięta tego, że wstawał w nocy,
  • wybudzony w trakcie lunatykowania czuje się zdezorientowany i zmieszany; może wykazywać agresywną reakcję.

Reklama

Lunatykowanie u dzieci

Szacuje się, że około 15% dzieci w okresie dojrzewania miewa epizody somnambuliczne. Część specjalistów wiąże to z niedojrzałością układu nerwowego oraz zmianami, jakie zachodzą w młodym organizmie nie tylko na tle fizycznym, ale także psychicznym. Wraz z wiekiem, liczba somnambulików znacząco maleje.

Okazuje się więc, że lunatykowanie to przypadłość, z której się wyrasta. Jeśli jednak epizody somnambuliczne występują często i powodują u młodej osoby silny stres, warto udać się do specjalisty. Psychiatra prawdopodobnie zleci badanie EEG w celu wykluczenia padaczki i zaproponuje leczenie farmakologiczne.

Reklama

Dziecko lunatykuje - środki ostrożności

Lunatykowanie dzieci wzbudza w rodzicach niepokój przed tym, że somnambulik zrobi sobie nieświadomie krzywdę. Co można zrobić, aby zabezpieczyć dziecko?

  • Należy wynieść z pokoju dziecka ostre przedmioty i dopilnować, aby przed snem na podłodze nie zostały rzeczy, które mogłyby zranić dziecko podczas epizodu somnambulicznego.
  • Warto zabezpieczyć okna tak, żeby dziecko ich nie otworzyło w trakcie lunatykowania.
  • W miarę możliwości dobrze jest monitorować (zapisywać) godziny występowania epizodów lunatykowania i starać się reagować, prowadząc lunatykujące dziecko z powrotem do łóżka.
  • Bardzo ważna jest delikatność - należy pamiętać, że lunatyk śpi i nie wie, co robi; dziecko, które lunatykuje zazwyczaj łatwo jest skłonić do ponownego położenia się.

Reklama

Lunatykowanie - przyczyny

Przyczyny lunatykowania mogą być różne. Lunatykowanie u dorosłych może wiązać się z zażywaniem substancji psychoaktywnych, w tym niektórych leków. Najczęstsze przyczyny somnambulizmu:

  • Genetyczne uwarunkowania - jeśli somnambulizm występował w rodzinie, istnieje znacznie większe prawdopodobieństwo, że pojawi się w kolejnych pokoleniach.
  • Zażywanie substancji psychoaktywnych - alkohol (lunatykowanie po alkoholu), duża ilość kofeiny i używki, które działają pobudzająco mogą wywoływać pojedyncze epizody lunatykowania lub wydłużać je u somnambulików.
  • Zbyt mała ilość snu poprzednich nocy.
  • Problemy z oddychaniem np. w wyniku skrzywienia przegrody nosowej lub zapalenia górnych dróg oddechowych. Somnambulizm występuje też u osób, które cierpią na obturacyjny bezdech senny.
  • Czynniki zaburzające prawidłowy sen - ostre światło, hałas.
  • Złe samopoczucie wynikające z sytuacji stresogennych lub osłabienia organizmu - gorączka, uczucie przemęczenia, stres emocjonalny.
  • Zaburzenia hormonalne np. związane z napięciem przedmiesiączkowym lub chorobami tarczycy.
  • Urazy głowy.
  • Udar mózgu.
  • Zapalenie mózgu.

Reklama

Dlaczego nie wolno budzić lunatyka?

Tak, jak wspominaliśmy wcześniej, somnambulik w trakcie trwania epizodu lunatykowania jest nieświadomy tego, co robi. Lunatykujące dziecko jest zazwyczaj powolne i łatwo jest odprowadzić je z powrotem do łóżka. Wybudzenie wiąże się z poczuciem dezorientacji, może też wywołać strach i znacznie utrudnić ponownie zaśnięcie. Lunatyk powinien być traktowany z wielką łagodnością i spokojem. Odradza się szarpanie, podnoszenie głosu czy inne gwałtowne metody przerywania snu. Zalecana jest natomiast delikatność.

Lunatykowanie u dorosłych różni się tym, że somnambulik wykonuje dużo bardziej złożone czynności, porusza się nieraz dość szybko, jego ruchy są bardziej zdecydowane, a drugiej osobie znacznie trudniej jest nad tym zapanować. Wybudzenie lunatyka (dorosłego) może wywołać agresywną odpowiedź lub skłonić go do ucieczki. Wiąże się to z poczuciem zagrożenia i czasami może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Lunatyzm u osób dorosłych zazwyczaj jest leczony farmakologicznie.

Reklama

Somnambulizm - leczenie

Leczenie w przypadku lunatykowania to kwestia indywidualna, zależna od konkretnego przypadku. Lekarz w pierwszej kolejności wyklucza występowanie chorób, które mogą wiązać się z somnambulizmem; mogą być to:

  • migreny,
  • bezdech senny,
  • zespół Tourette’a,
  • padaczka,
  • zaburzenia na tle emocjonalnym np. moczenie nocne, mówienie przez sen, lęki nocne,
  • inne zaburzenia snu.

Konieczne jest zatem wykonanie wywiadu z pacjentem oraz jego rodziną; lekarz często prosi o sporządzanie notatek lub nagranie epizodu lunatykowania w celu lepszego zapoznania się z danym przypadkiem. Sennowłóctwo może być oznaką lub dolegliwością towarzyszącą innych chorób, dlatego lekarz może zlecić np. udanie się do laryngologa lub neurologa.

Standardowym badaniem związanym z diagnostyką lunatykowania jest polisomnografia, czyli badanie snu w trakcie którego monitorowana jest czynność mózgu, serca, ruchy gałek ocznych, a także funkcje mięśni oraz nerwów.

Lunatykowanie dzieci, zwłaszcza w okresie dojrzewania, zazwyczaj nie wymaga leczenia. Czasami lekarz decyduje się na leczenie farmakologiczne, ale tylko wtedy, gdy napady są wyjątkowo częste i niekorzystnie wpływają na funkcjonowanie psychospołeczne dziecka.

Czytaj również
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Problemy ze snem
Jakie są przyczyny zaburzeń snu i jak je leczyć?
Kobieta ma zaburzenia snu
Koszmary senne - przyczyny u dzieci i dorosłych. Jak się ich pozbyć?
Kobieta bojąca się spać
Bezsenność u dzieci - co ją powoduje? Przyczyny i leczenie
Dziewczynka cierpi na bezsenność
Podobne artykuły
Kobieta przywiązana do łóżka
Paraliż senny - co to jest? Jakie są mechanizmy jego powstawania? Ile trwa i jak sobie z nim radzić?
Zespół bezdechu sennego - przyczyny, objawy, leczenie
Chrapiący mężczyzna
Sposoby na chrapanie – jakie są najlepsze i dlaczego?
Mężczyzna chrapie, a kobieta chowa głowę pod poduszką
Chrapanie – co je wywołuje i jak je pokonać?
Kobieta borykająca się z problemem bezsenności z powodu nerwicy
Bezsenność na tle nerwowym - jak sobie radzić? Leczenie

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Jakie funkcje Twojego CGM są dla Ciebie najważniejsze?
Touchcare CGM