Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Grudki chłonne (limfatyczne) w gardle, w jelicie i w żołądku

Grudki chłonne są częścią układu limfatycznego człowieka. Stanowią dla organizmu barierę chroniącą przed drobnoustrojami. To właśnie w grudkach limfatycznych pod wpływem antygenów namnażają się limfocyty, czyli komórki odpornościowe organizmu. Sprawdź, jak są zbudowane, gdzie występują oraz w jaki sposób bronią organizm przed patogenami.
Wizualizacja grudek chłonnych
źródło:123RF
Spis treści

Czym są grudki chłonne?

Grudki chłonne są narządami układu limfatycznego. Układ chłonny składa się z centralnych narządów limfoidalnych, do których zalicza się grasicę i szpik kostny oraz obwodowych narządów limfoidalnych, w skład których wchodzą:

  • węzły chłonne,
  • śledziona,
  • migdałki,
  • grudki chłonne,
  • wyrostek robaczkowy.

W narządach centralnych dojrzewają limfocyty (komórki odpornościowe organizmu) i nabywają cech immunologicznych.

Do układu limfatycznego należą także naczynia limfatyczne, które wraz z naczyniami krwionośnymi tworzą funkcjonalną całość, łączącą narządy limfatyczne i gwarantującą przepływ limfocytów z narządów centralnych do obwodowych. Narządy obwodowe natomiast służą do wyłapywania antygenów z tkanek. 

Układ limfatyczny stanowi swoiste podłoże układu odpornościowego

Reklama

Grudki limfatyczne

Grudki limfatyczne można nazwać zgrupowanymi w kolisty twór (pozbawiony torebki łącznotkankowej) limfocytami. Składają się one z limfocytów T, B, makrofagów oraz komórek dendrytycznych. 

Grudki chłonne dzieli się na:

  • pierwotne – nasiedlone przez małe limfocyty B,
  • wtórne – powstające w wyniku aktywacji pierwotnych grudek pod wpływem kontaktu z antygenem. 

W grudkach wtórnych dochodzi do namnażania się limfocytów, w czasie którego wytwarzane są przeciwciała. Każda grudka chłonna wtórna posiada część środkową, będącą ośrodkiem namnażania limfocytów i część obwodową, gdzie gromadzą się dojrzałe limfocyty. Jeśli limfocyty wykazują słabe powinowactwo do danych antygenów, ulegają wgrudkach limfatycznych apoptozie. Powiększone grudki chłonne oznaczają, że układ odpornościowy walczy z antygenami, produkując przeciwciała. 

Grudki limfatycznewystępują licznie w organizmie, głównie w błonie śluzowej układu pokarmowego i oddechowego. Z nich zbudowane są migdałki. Ponadto można je też znaleźć w węzłach chłonnych oraz śledzionie.

Grudki chłonne związane z błonami śluzowanymi określa się jako tkankę MALT. Wyróżnia się dwa rodzaje tej tkanki: związaną z układem oddechowych lub pokarmowym. Tkankę MALT związaną z układem oddechowym dzieli się na NALT (obejmującą nos i gardło) lub BALT (oskrzela). Zaś tkankę związana z układem pokarmowym jest określana jako GALT. 

Grudki chłonne związane z błonami śluzowymi (MALT) stanowią dla organizmu barierę chroniącą przed drobnoustrojami i są niezwykle ważnym elementem układu odpornościowego. To one są na pierwszym froncie walki z patogenami. 

Reklama

Grudki chłonne w jelicie

W literaturze medycznej najwięcej uwagi poświęca się tkance GALT. To najlepiej poznana tkanka limfatyczna organizmu i ogrywająca kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. 

W obrębie tkanki GALT można wyróżnić:

  • skupiska grudek limfatycznych, 
  • samotne grudki chłonne,
  • pojedyncze limfocyty. 

Najwięcej grudek chłonnych występuje w jelicie grubym i cienkim. Szacuje się, że 80 proc. wszystkich przeciwciał wytwarzanych jest właśnie w jelitach. Z tego powodu jelita bywają nazywane drugim mózgiem człowieka. Zresztą pełnią one nie tylko zasadniczą funkcję w mechanizmach obronnych organizmu, ale warunkują prawidłowego funkcjonowanie całego organizmu. 

W obrębie jelitwyróżnia się tzw. kępkiPeyera, czyli skupiska grudek limfatycznych, które w odróżnieniu od pozostałych zawierają wyspecjalizowane komórki M. Zadaniem tych komórek jest wychwytywanie patogenów ze światła jelit i przenoszenie ich do obszarów podnabłonkowych.

Na powierzchni komórek M występuje tzw. glikokaliks, który reaguje ze składnikami ścian komórkowych bakterii. Kępki Peyera występują przede wszystkim w jelicie cienkim (krętym), czczym i dwunastnicy. 

Grudki chłonne, tworzące tkankę GALT, obecne są też w żołądku przełyku, ale w mniejszych ilościach niż w jelitach. 

Reklama

Grudki chłonne w gardle i nosie

Nie tylko jelita stanowią barierę przed drobnoustrojami. Patogeny mogą przedostać się do organizmu nie tylko poprzez zjadany  pokarm, ale także wraz z wdychanym powietrzem. Dlatego natura wyposażyła błonę śluzową nosa i gardła grudki chłonne

Tkanka limfatyczna NALT, czyli związana z nosem i gardłem, składa się z:

  • pierścienia Waldeyera, obejmującego migdałek gardłowy, językowy oraz migdałki trąbkowe i podniebienne, 
  • grudek chłonnych rozproszonych w błonie śluzowej gardła,
  • bocznych pasm tkanki chłonnej, umiejscowionych na tylnej ścianie gardła.

Co ciekawe, u dzieci występują dodatkowe grudki limfatycznei pojedyncze limfocyty w górnej ścianie jamy nosowej i środkowej małżowinie nosowej. 

Walkę organizmu z infekcją można rozpoznać po powiększonych grudkach chłonnych w gardle. Między innymi z tego powodu lekarz diagnozujący infekcję spogląda pacjentom w gardło. 

Czytaj również

Bibliografia

  • Joanna Działo, Paulina Niedźwiedzka-Rystwej, Agata Mękal, Wiesław Deptuła, Charakterystyka tkanki limfatycznej błon śluzowych przewodu pokarmowego i układu oddechowego, Alergia Astma Immunologia 2010, 15 (4): 197-202.
  • Wiktor Dżygóra, Podstawy histologii. Część II: Histologia wybranych narządów, Jelenia Góra 2016.
  • Kukwa A, Dudziec K. Stany zapalne błony śluzowej i układu chłonnego gardła u dzieci. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs. 2000;3(4):54-58.
Joanna Woźniak
Artykuł napisany przez
Joanna Woźniak
Dziennikarka i copywriterka, specjalizująca się w tematyce medycznej. Przez blisko pół dekady redaktor i wydawca serwisu internetowego Dziennika Łódzkiego. Współpracowała z łódzkim ośrodkiem TVP. Absolwentka Filozofii oraz Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Uniwersytecie Łódzkim. W wolnych chwilach fotografuje kontrasty ulicy i eksperymentuje w kuchni.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Podobne artykuły
Układ krążenia u człowieka
Układ krwionośny człowieka (anatomia) - budowa i funkcje

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!