Co to jest bilirubina?
Bilirubina jest pomarańczowoczerwonym barwnikiem żółciowym, który powstaje w wyniku rozpadu składnika hemoglobiny zwanego hemem. Możemy sprawdzić jej poziom pobierając do badania próbkę krwi lub próbkę moczu.
To ważny wskaźnik w diagnostyce laboratoryjnej, bo jest wykorzystywany w rozpoznawaniu wielu chorób wątroby i dróg żółciowych. Bilirubina dzieli się na:
-
bilirubinę niesprzężoną, czyli taką, która nie dotarła jeszcze wraz z krwią do wątroby. Ten rodzaj nie dostaje się do moczu
-
bilirubinę sprzężoną inaczej związaną, która dociera do żółci, pod wpływem działania enzymów w jelicie zmienia się w urobilinogen i sterkobiliny. W moczu jest wykrywana tylko w stanach chorobowych
-
bilirubinę całkowitą (sprzężoną i niesprzężoną)
Kiedy sprawdzić poziom bilirubiny?
Pacjent powinien jak najszybciej zbadać poziom bilirubiny w moczu, jeśli zaobserwuje u siebie kilka niepokojących objawów. Czujność powinna wzbudzić:
- ciemniejsza niż zwykle barwa moczu (bursztynowa)
- żółty odcień skóry i spojówek
- bóle brzucha
- ciągłe zmęczenie
- utrata wagi ciała
Badanie powinno się wykonać także u alkoholików i osób, które podejrzewają u siebie zatrucie lekami.
Do badania bilirubiny potrzebna jest poranna próbka moczu. Nie można jej jednak zbyt długo przechowywać, bo bilirubina utlenia się pod wpływem świata i wynik może być zafałszowany.
Normy bilirubiny w moczu
Generalnie bilirubina nie powinna pojawiać się w moczu zdrowego człowieka. Przyjęto jednak bezpieczne normy, które dla bilirubiny całkowitej w moczu wynoszą poniżej 1,1 mg/dl.
Normy bilirubiny w moczu wyglądają zatem następująco:
Bilirubina całkowita – 0,2-1,1 mg/dl
Bilirubina związana (bezpośrednia) – 0,1-0,3 mg/dl.
Bilirubina niezwiązana (pośrednia) – 0,2-0,7 mg/dl.
Gdy normy te zostaną przekroczone trzeba wykonać dodatkowe badanie poziomu bilirubiny we krwi. Zbyt niskie stężenie bilirubiny nie ma żadnego znaczenia klinicznego.
Przyczyny występowania bilirubiny w moczu
Zbyt wysoki poziom bilirubiny w moczu świadczy o poważnych chorobach wątroby, dróg żółciowych i trzustki. U pacjentów takich najczęściej diagnozuje się:
- marskość wątroby
- zmiany nowotworowe wątroby
- zakrzepicę żył wątrobowych
- różne typy żółtaczek (wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C)
- kamicę i zapalenie dróg żółciowych
- nowotwory dróg żółciowych i trzustki
- zatrucie grzybami oraz lekami.
Na podwyższenie stężenia bilirubiny wpływ mogą mieć także ekstremalne ćwiczenia fizyczne, np. udział w maratonie.
Bilirubina w moczu w ciąży
U ciężarnych kobiet obecność bilirubiny w moczu może oznaczać cholestazę ciężarnych, która jest chorobą wątroby i dróg żółciowych.
Choć cholestaza występuje stosunkowo rzadko (u jednej, dwóch pań na 100 ciężarnych Polek) i zazwyczaj ma łagodny przebieg, to w skrajnych sytuacjach może zagrozić życiu dziecka i wywołać przedwczesny poród.
Choroba najczęściej pojawia się po 30. tygodniu ciąży i polega na zaburzeniu w wydzielaniu żółci. Pierwszym charakterystycznym objawem jest uciążliwy świąd rąk i nóg, z czasem u niektórych ciężarnych rozwija się także żółtaczka.
Bilirubina w moczu u dzieci
Oznaczanie stężenia bilirubiny jest standardowym badaniem u noworodków, w związku z tym, że u większości dzieci od 2-3. dnia po urodzeniu gwałtownie wzrasta stężenie tego żółtego barwnika.
Badanie wykonuje się jednak na próbce krwi a nie moczu, jak to się dzieje w przypadku starszych dzieci, u których podejrzewa się uszkodzenie komórek wątroby.
Bilirubina w moczu u noworodków:
- noworodki w 1. dniu życia – do 4 mg/dl,
- noworodki w 3. dniu życia – 10 mg/dl,
- noworodki w 1. miesiącu życia – 1 mg/dl.
Podwyższony poziom bilirubiny obserwowany u noworodków (i kobiet w ciąży) to naturalny stan, który wiąże się ze zmianami hormonalnymi.
