Czym jest dobowa zbiórka moczu?
Całodobowa zbiórka moczu, w skrócie określana jako DZM (dobowa zbiórka moczu) polega na zbieraniu w ciągu 24 godzin całej ilości oddawanego moczu w tej konkretnej dobie. Mocz jest wlewany do specjalnego pojemnika, który powinien posiadać podziałkę umożliwiającą odczytanie objętości. Próbka moczu ze zbiorki jest przekazywana do punktu pobrań w jednorazowym pojemniku.
Po co dobowa zbiórka moczu i jakie ma przeznaczenie? Przede wszystkim jest potrzebna do oceny bilansu płynów w organizmie. Na jej podstawie określana jest ilość związków chemicznych wydalanych wraz z moczem w ciągu całej doby.
Wyniki dobowego badania moczu niezbędne są do zdiagnozowania chorób układu moczowego (np. zapalenie pęcherza moczowego) lub zaburzeń hormonalnych. Przykładem są choroby tarczycy i przytarczyc lub osteoporoza. Badanie to wykonywane jest także w sytuacjach zaburzeń elektrolitowych lub w niedoborach witaminy D.
Dzienna zbiórka moczu musi obejmować całą ilość moczu z 24 godzin. Pominięcie nawet jednej dawki skutkuje błędnym wynikiem, który może sugerować nieprawidłowości lub potwierdzić ich brak, gdy występują.
W okresie przed menstruacją, w jej trakcie i 3 dni po miesiączce nie powinno się wykonywać zbiórki moczu, gdyż wynik może być zafałszowany.
Reklama
Jak wykonać dobową zbiórkę moczu?
Dobowe zbieranie moczu należy przeprowadzać zgodnie z określonymi regułami, gdyż tylko takie postępowanie gwarantuje rzetelność badania. Jak zrobić dobową zbiórkę moczu? Przede wszystkim przygotowania należy rozpocząć już dzień wcześniej.
W dniu poprzedzającym badanie trzeba ograniczyć intensywne ćwiczenia fizyczne oraz unikać pokarmów, które mogą doprowadzić do białkomoczu lub stężenia kwasu moczowego. Należy także przygotować pojemnik z podziałką do odczytania objętości moczu i drugi jednorazowy do badania.
Procedura dobowej dawki moczu obejmuje następujące czynności:
- rozpoczęcie zbierania dobowej ilości moczu o konkretnej godzinie rano i zakończenie o tej samej godzinie rano dnia następnego,
- zanotowanie godziny oddania pierwszej porcji moczu (np. 7.00),
- oddawanie moczu (za każdym razem) w całości do pojemnika,
- oddanie pierwszej porcji moczu do toalety,
- zbieranie kolejnych porcji moczu do specjalnego 2-3 litrowego pojemnika,
- przechowywanie pojemnika z moczem przez całą dobę w chłodnym miejscu (na przykład w lodówce),
- dokładne wymieszanie moczu po oddaniu ostatniej dawki i zmierzenie jego objętości,
- przelanie 50 ml moczu do przygotowanego wcześniej drugiego jednorazowego pojemnika z nakrętką,
- podpisanie pojemnika imieniem i nazwiskiem,
- zanotowanie na pojemniku dobowej objętości moczu, podawanej w mililitrach,
- dostarczenie pojemnika do punktu pobrań.
Ostatnią porcją moczu powinna być poranna następnego dnia. Jeśli zbiórka rozpoczęła się o 7.00 to kończy się także o 7.00, ale kolejnego dnia. Nie wolno pominąć żadnej dawki, całość moczu musi znaleźć się w pojemniku. W sytuacji pominięcia nawet pojedynczej dawki trzeba niestety cały mocz wylać i rozpocząć proces od nowa.
Lekarze zalecają także w określonych przypadkach dobową zbiórkę moczu z kwasem solnym. Konieczność zastosowania środka konserwującego, jakim jest kwas solny wymaga oznaczenie poziomu wapnia i fosforanów w czasie badania. Do pierwszej zbieranej porcji moczu należy wtedy dodać 5 ml kwasu solnego i dokładnie wymieszać. Ta procedura określana jest jako zakwaszanie dobowej zbiórki moczu.
Reklama
Pojemnik do dobowej zbiórki moczu
Pojemnik na zbiórkę dobową moczu należy zakupić wcześniej w aptece stacjonarnej lub internetowej. Całodobowa zbiórka moczu wymaga tego specjalnego naczynia, które spełnia określone warunki:
- posiada pokrywkę,
- pojemność 2-3 litry,
- wykonanie z wytrzymałego materiału (głównie z plastiku),
- możliwość umycia i zdezynfekowania ogólnie dostępnymi środkami,
- możliwość sterylizacji w atmosferze suchego powietrza lub w autoklawie w atmosferze sprężonej pary wodnej,
- podziałka na bocznej ścianie, ponieważ pojemnik na mocz z podziałką wyskalowaną co 50 lub 100 ml pozwala na dokładny odczyt dobowej zbiórki.
Specjaliści podkreślają, iż właściwe przygotowanie do badania gwarantuje uzyskanie dobrej jakości wyników. Elementem takiego przygotowania jest także zaopatrzenie się w prawidłowy pojemnik do dobowej zbiórki moczu - apteka jest do tego zakupu najbardziej odpowiednim miejscem, gdyż powinien być to wyrób medyczny.
Pojemnik, dobowa zbiórka moczu i przestrzeganie reguł przy wykonywaniu badania to gwarancja dostarczenia do punktu pobrań odpowiednio zebranego materiału.
Reklama
Czego nie jeść przed dobową zbiórką moczu?
Jednym z istotnych elementów przygotowania do badania dobowego moczu jest odpowiednia dieta w dniu zbierania materiału do analizy. Czego nie jeść przed badaniem moczu? Przede wszystkim nie wolno spożywać produktów, które mogą doprowadzić do białkomoczu lub zwiększenia stężenia kwasu moczowego. Takie produkty zaburzają prawidłową ocenę składu moczu, a należą do nich:
- kawa,
- alkohol,
- herbata,
- banany,
- cytrusy,
- wanilia,
- kakao.
Wśród zaleceń dla pacjentów przed pobraniem moczu dobowego do badań jest także unikanie w diecie produktów zmieniających jego barwę, jak buraki czy rabarbar. Lekarze sugerują także odstawienie witaminy C i ograniczenie przyjmowania płynów.
Reklama
Diagnostyka dobowej zbiórki moczu
Analiza składu moczu, zbieranego przez 24 godziny pozwala na obliczenie ilości poszczególnych składników, które występują w moczu konkretnej osoby. Jest to bardzo ważne w diagnostyce chorób układu moczowego oraz przy podejrzeniu zaburzeń metabolicznych.
Oto normy dobowej zbiórki moczu u dorosłych:
- cukier – maks. 180 mg%, przekroczenie tej granicy świadczy już o cukromoczu,
- białko – maks. Do 10 mg/dl, powyżej tej normy występuje białkomocz,
- leukocyty – pomiędzy 1,5 a 2,5 mln., przekroczenie normy sygnalizuje leukocyturię,
- wałeczki – pomiędzy 2 tys. a 5 tys. wałeczków szklistych na dobę,
- potas – 25-100 mmol/24 h,
- wapń – 7,5 mmol/24 h,
- sód – 40-220 mmol/24 h.
W dobowej zbiórce moczu kortyzol jest najczęściej określanym hormonem. Norma jego stężenia w moczu to 80-120 µg/24 h. Ten hormon wytwarzany w nadnerczach. Nazywany hormonem stresu wspomaga organizm w codziennym funkcjonowaniu. Charakterystyczną cechą jest jego dobowy cykl produkcji, stąd konieczność badania przez 24 godziny. Podwyższony lub obniżony poziom kortyzolu mogą być przyczyną wielu poważnych chorób.
Sprawdzanie w dobowej zbiórce moczu białka i jego poziomu ma ogromne znaczenie dla diagnozy wielu chorób. Białko nie powinno występować w moczu u zdrowego człowieka, a gdy się pojawia i tak nie daje widocznych symptomów choroby u pacjenta. Bez badania diagnoza jest mocno opóźniona. Wysokie stężenie białka w moczu oznacza białkomocz.
W dobowej zbiórce moczu u dziecka normy wyglądają inaczej. Zakres prawidłowych wartości dla dziecka to:
- białko 0-5 mg/dl,
- wapń 1-4 mmol/24 h,
- fosfor 15-20 mg/dl
- kwas moczowy 5-12 mg/dl.
Kiedy wyniki dobowej zbiorki moczu oznaczają chorobę? Świadczą o niej zaniżone lub zawyżone normy poszczególnych składników badania. Czas oczekiwania na wyniki to z reguły 1 dzień.
Reklama
Cena dobowej zbiórki moczu
Cena badania dobowej zbiórki moczu uzależniona jest od ilości badanych składników – jeden składnik to średnio 15 zł. Przykładowo – badanie 4 składników moczu z dobowej zbiórki to koszt 60 zł.
W różnych miastach ceny dobowej zbiórki moczu kształtują się inaczej i mogą występować drobne rozbieżności.
