Ciśnienie osmotyczne uzależnione jest od ilości płynów w organizmie każdej osoby. Zmiany tego ciśnienia mogą wywołać niekorzystne skutki dla organizmu. Dlatego ważne jest, aby regulować ciśnienie osmotyczne krwi. Bilans wodny organizmu każdego człowieka (czyli gospodarka wodno-elektrolitowa) jest bardzo powiązany z jakością i ilością płynów. Odwodnienie organizmu czy brak odpowiedniej ilości elektrolitów powoduje niekorzystne zmiany i nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu człowieka.
Reklama
Co to jest ciśnienie osmotyczne krwi?
Ciśnienie osmotyczne występuje we wszystkich organizmach. Samo pojęcie osmozy oznacza ruch wody z obszaru organizmu o małym stężeniu substancji rozpuszczonej do obszaru o znacznie wyższym stężeniu. Dzięki osmozie zachowana jest równowaga jonów w organizmie. Ciśnienie osmotyczne krwi to w praktyce różnica ciśnień, która utrzymuje równowagę termodynamiczną między dwiema fazami składnika, przenikającego przez przegrodę półprzepuszczalną. Jest ono zawsze związane ze stężeniem, temperaturą i typem substancji, której dotyczy. Pojawia się w transporcie substancji w komórkach żywych organizmu. Jedną z takich substancji jest właśnie krew.
Krew człowieka charakteryzują następujące właściwości (parametry krwi):
- barwa,
- smak,
- zapach,
- lepkość,
- pH (czyli równowaga kwasowo-zasadowa),
- ciśnienie osmotyczne.
Zaburzenia jednego z dwóch ostatnich parametrów może doprowadzić do nieprawidłowości elektrolitowych w organizmie.
Reklama
Na czym polega równowaga osmotyczna?
Równowaga osmotycznajest podatna na zaburzenia, w szczególności w przypadku dzieci, kobiet w ciąży czy u starszych osób. Jednostką wyrażającą ciśnienie osmotyczne jest 1 miliosmoł (mOsm). W każdym zdrowym organizmie prawidłowa wartość ciśnienia osmotycznego powinna wynosić około 300 mOsm/l. Ale zdarzają się sytuacje, kiedy wartość ta jest znacznie odchylona od normy. Od jesgo wysokości zależy działanie krwinek czerwonych czyli erytrocytów. Obniżone bądź zawyżone ciśnienie osmotyczne może wywołać niebezpieczne choroby.
Ważne: obniżone ciśnienie osmotyczne może doprowadzić do tzw. hemolizy czyli rozpadu czerwonych krwinek i uwolnienia hemoglobiny do osocza krwi.
Reklama
Ciśnienie osmotyczne w organizmie i jego regulacja
W organizmie człowieka zachodzi wiele procesów, które mogą spowodować odchylenia od normy. Takim zmianom podlega także ciśnienie osmotyczne krwi, które zwiększa się lub zmniejsza pod wpływem różnych czynników.
Wahania tego ciśnienia mogą powstać na skutek:
- picia zbyt dużej ilości płynów,
- utraty zbyt dużej ilości wody (przez nerki lub skórę),
- zbyt dużej soli w jedzeniu,
- ubytków wody przez przewód pokarmowy lub oddechowy.
Prawidłowa wartość ciśnienia osmotycznego krwi powoduje, iż krwinki czerwone zachowują odpowiednią strukturę i kształt, a nieprawidłowa rozbicie erytrocytów. Co to oznacza w praktyce?
Gdy podlega ono wahaniom (zwiększa się lub zmniejsza), organizm uruchamia zaraz mechanizmy, które mają za zadanie je wyrównać. Wahania te mogą doprowadzić do 2 sytuacji:
- odwodnienia organizmu lub
- przewodnienia organizmu (tzw. zatrucia wodnego).
Gdy ciśnienie osmotyczne krwi spada, woda w organizmie przemieszcza się z przestrzeni naczyniowej do przestrzeni wewnątrzkomórkowej. Powstaje stan nadmiernego nawodnienia. Może dojść wówczas do niebezpiecznego obrzęku mózgu. Taki stan może doprowadzić do spadku ciśnienia czy rzadszego oddawania moczu.
Gdy z kolei rośnie woda przemieszcza się odwrotnie tzn. z przestrzeni wewnątrzkomórkowej do przestrzeni naczyniowej. Może być to spowodowane zbyt dużą ilością glukozy we krwi. Głównym objawem takie stanu są omamy wzrokowe.
Reklama
Kiedy zachwiana jest równowaga osmotyczna?
Nieprawidłowości w gospodarce wodno-elektrolitowej i wahania ciśnienia osmotycznego krwi można zaobserwować w następujących sytuacjach:
- zbyt dużego wysiłku fizycznego, który powoduje utratę płynów ustrojowych i wody,
- biegunki czy wymiotów,
- ciężkich infekcji wirusowych z wysoką gorączką,
- po przyjęciu zbyt dużej ilości leków moczopędnych.
Układ krwionośny ma za zadanie podtrzymywać stałe ciśnienie osmotyczne. Ogromny wpływ na stabilizacje płynów organizmie mają nerki. W przypadku zmian, nerki natychmiast podejmują pracę, aby wyeliminować albo zatrzymać odpowiednią ilość wody.
Ważne: wzrost ciśnienia osmotycznego krwi pobudza wydzielanie hormonu antydiuretycznego, który jest odpowiedzialny za gospodarkę wodną w organizmie każdego człowieka, a jego nadmiar odbija się niekorzystnie na zdrowiu.
Czytaj:
