Reklama
Kiedy zrywamy gruszki? Odmiany
Grusza to roślina należąca do rodziny różowatych i podrodziny jabłkowatych. Należy do niej około 25 gatunków. Jak wygląda gruszka? Pędy gruszy mogą mieć różną barwę - od zielonej przez brązową, żółtą po taką, z elementami fioletowego. Z kolei liście gruszki mają charakterystyczny eliptyczny, jajowaty kształt, ich brzeg może być piłkowaty albo nagi.
Owoce gruszki są znacznie szersze w dolnej części i zmniejszają się ku ogonowi. Czy gruszka dojrzewa po zerwaniu? Okazuje się, że owoc należy obok jabłka, banana czy awokado, do grupy owoców klimakterycznych, czyli takich, które dojrzewają po zerwaniu. Nawet te niedojrzałe i twarde owoce, gdy zostaną zerwane szybko miękną i nabierają słodyczy.
Kiedy zrywany gruszki? Najlepszy moment na to przypada na przełomie września i października. Ostateczna data uzależniona jest jednak od gatunku gruszy.
Na terenie Polski gruszki były uprawiane już od czasów Piastów. Natomiast pierwsze wzmianki dotyczące uprawy drzewa gruszki w Europie dotyczą starożytnej Grecji. Gruszka to na tyle lubiany polski owoc, że wspominał o nim Mikołaj Rej w swoim „Żywocie człowieka poczciwego”. Opisuje on tam odmiany lokalne, których jakość nie była jednak zbyt wysoka.
Rozwój hodowli drzew na owoce gruszki przypada na terenach polskich na przełom XVIII i XIX wieku. „Bera Inflancka” i „Sapieżanka” to odmiany, które pochodzą z tamtego okresu.
Na uwagę zasługuje wyjątkowa symbolika gruszki. Z uwagi na dużą odporność była symbolem długowieczności. Gruszkę łączono również, m.in. z uwagi na budowę przypominającą kształt kobiecego ciała, z wyobrażeniami o macierzyństwie i miłości. Starożytni Grecy wiązali ją z Afrodytą i Herą.
Odmiany gruszki
W zależności od pory dojrzewania można wskazać na różne rodzaje gruszki. Wymienia się:
- odmiany letnie: Dobra Szara, Żyfardka, Francuska, Faworytka;
- odmiany jesienne: gruszka bergamotka/bergamota, Bera Biała, Krzywa, Napoleońska;
- odmiany zimowe: Bergamota Esperena, Józefinka, Oliwierka.
Przyjrzyjmy się bliżej kilku najpowszechniejszym odmianom:
- Dobra Szara - odmiana znana już w XVII wieku. Jej drzewo rośnie silnie, tworząc dużą koronę. Charakteryzuje się odpornością na mróz i choroby. Owoce są drobne i jajowate, zwężają się ostro ku szypułce. Skórka charakteryzuje się brudnoszarym ordzawieniem. Prześwituje przez nie zielone zabarwienie. To odmiana idealna na kompoty albo susz;
- gruszki Faworytki - znane już w 1860 roku, mają amerykańskie pochodzenie. Skórka tych owoców jest gruba, lekko błyszcząca i pokryta czerwonym rumieńcem. Można je zbierać już w połowie sierpnia. To owoce deserowe, które można wykorzystać także na przetwory;
- Bera Boska - bardzo stara odmiana francuska, która ma wydłużone, lekko butelkowate owoce o żółtej barwie. Owoc jest bardzo soczysty i polecany jako odmiana deserowa.
Na uwagę zasługuje również taki gatunek gruszki jak gruszka azjatycka. Wyróżnia się bardzo słodkimi z lekką nutką kwaskowatości owocami z gruboziarnistym miąższem. Taka gruszka swoim kształtem bardziej przypomina żółte jabłko niż klasyczną, polską gruszkę.
W Nowej Zelandii, Australii, Chile i Tajlandii rośnie natomiast gruszka chińska. Swoją formą przypomina żółte jabłko z malutkimi białymi plamkami. Owoce tego drzewa określa się „gruszka nashi” i zjada na surowo, zwykle schłodzone. Z uwagi na ziarnisty miąższ określa się je również gruszkami piaskowymi.
Ciekawym typem jest czerwona gruszka. Owoc ma czerwony kolor, a miąższ jest kremowobiały, słodki w smaku. Takie gruszki są zwykle bardzo duże. Odmianą czerwoną jest m.in. Faworytka.
Odmianą uprawną jest gruszka lipcówka. Otrzymano ją w Rouen we Francji w 1857 roku. Jej owoce mają jajowaty kształt i są małe. Na skórce widać delikatny pomarańczowy, rozmyty rumieniec. Sam miąższ jest mało soczysty.
Bardzo powszechne w lasach i na polanach są dzikie gruszki. Ich wzrostu nikt nie kontroluje. Inne znane odmiany to gruszka nojabrskaja, lukasówka.
Reklama
Wartości odżywcze gruszki. Czy są zdrowe?
Obecnie nikomu nie trzeba tłumaczyć, czy gruszki są zdrowe. To nie podlega wątpliwości. Warto natomiast dokładniej przyjrzeć się wartościom odżywczym gruszki.
Co zawiera gruszka? Ten owoc to źródło:
- soli mineralnych - najwięcej w tym owocu jest potasu, znajdzie się w nim również fosfor, wapń, żelazo, mangan i magnez. Gruszka zawiera również śladowe ilości jodu, niezbędnego do prawidłowej pracy tarczycy;
- witamin - witaminy w gruszce to m.in. kwas foliowy i inne witaminy z grupy B, witamina C, witamina K, witamina A;
- kwasów - zawierają przede wszystkim kwas jabłkowy i cytrynowy;
- cukrów - fruktozy, glukozy i sacharozy. Ile cukru ma gruszka? Dominuje tu fruktoza, której może być nawet 5,8%. Nieco mniej jest natomiast glukozy, bo do około 3% całego składu;
- flawonoidów;
- przeciwutleniaczy - w tym luteiny i zeaksantyny zmniejszających ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej, która jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku po 65. roku życia. Owoce te zawierają też kwercetynę, czyli przeciwutleniacz, wykorzystywany w profilaktyce choroby Alzheimera.
Gruszka zawiera również:
- węglowodany - w 100 g znajduje się 12,3 g tego składnika;
- błonnik - w 100 g jest 2,1 g błonnika;
- białko - w 100 g znajduje się 0,5 g białka;
- tłuszcze - w 100 g znaleźć można 0,2 g tłuszczów.
Co ciekawe, analizując składniki odżywcze gruszki i jabłka. Okazuje się, że ten pierwszy owoc wygrywa pod względem zawartości magnezu. Z drugiej strony, gruszki mają mniej kwasu askorbinowego i protopektyn w składzie niż jabłka. W porównaniu do jabłka, gruszka zawiera również więcej błonnika i białka.
Reklama
Ile kcal ma gruszka? Indeks glikemiczny
Czy wiesz, ile kcal ma gruszka? W 100 g gruszki znajduje się 58 kcal. Natomiast indeks glikemiczny gruszki to 38. Oznacza to, że IG gruszki jest niski i mogą sięgać po nią również osoby z cukrzycą. Jednak z uwagi na to, że w porównaniu z innymi owocami gruszki zawierają więcej kalorii i mają porównywalnie wyższy IG, należy wstrzymać się z ich jedzeniem na noc.
Gruszka na diecie sprawdzi się znakomicie, ponieważ jest lekkostrawna. W 85% jej skład to woda. Jedzenie gruszek może więc uchronić przed odwodnieniem. Kalorie gruszki są nieco wyższe niż innych owoców, ale wciąż niskie. Warto sięgnąć po gruszki chociażby ze względu na zawartość wielu cennych składników odżywczych czy błonnika, który sprzyja normalizacji metabolizmu.
Reklama
Właściwości gruszki. Na co pomaga?
Zwróć uwagę na wartości odżywcze gruszki. Przekładają się one na właściwości lecznicze tego owocu. Na co można stosować te owoce? Oto właściwości gruszki:
- pobudzanie trawienia - dojrzała, miękka gruszka świetnie działa na zaparcia;
- leczenie biegunek - sprawdzą się tu odmiany cierpkie i mało soczyste;
- obniżanie ciśnienia i uszczelnianie naczyń włosowatych;
- leczenie zapaleń kamicy nerkowej, stanów zapalnych gruczołu krokowego, zapaleń dróg moczowych;
- przyśpieszenie gojenia się ran i owrzodzeń.
W medycynie ludowej docenia się przeciwgorączkowe i przeciwprzeziębieniowe właściwości zdrowotne gruszki. Napary z tego owocu sprawdzają się do leczenia uporczywego kaszlu. Z kolei okłady na czoło to sposób na ból głowy i migrenę. Obecność błonnika sprawia, że gruszka może pomóc w procesie odchudzania. Dzięki temu składnikowi gruszki wspierają utrzymanie zdrowia układu trawiennego, a także obniżają poziom tzw. złego cholesterolu. Przekłada się to na mniejsze ryzyko chorób serca.
Z uwagi na to, że w składzie gruszki znajduje się bor, można je serwować osobom narażonym na osteoporozę. Bor jest szczególnie ważny, ponieważ bierze udział w procesach związanych z transportem wapnia i zapobiega jego ubytkom w kościach.
Warto wdrożyć gruszki do diety pomocniczo w przypadku leczenia zapalenia dróg moczowych i pęcherza. Gruszki pomogą usunąć obrzęki powstające przez zatrzymanie wody w komórkach organizmu.
Ekstrakty z gruszek zawierają pektyny, które można wykorzystać w leczeniu dermatoz, różnych zmian skórnych czy trądziku.
Reklama
Gruszka karmelizowana, pieczona i kiszona. Jakie są inne metody obróbki?
Wiele gatunków gruszki możesz jeść na surowo. Warto jednak pamiętać, że owoce te świetnie smakują również po poddaniu ich obróbce termicznej. Wypróbuj m.in. karmelizowaną gruszkę. Urozmaicaj swoją dietę sięgając po gruszki:
- z grilla,
- prażone,
- smażone,
- pieczone - taką gruszkę z piekarnika serwuj, np. z pieczonym mięsem.
Oprócz gruszki na ciepło możesz zdecydować się również na te owoce w formie przetworów, np. na gruszki:
- kiszone,
- suszone,
- marynowane,
- w syropie,
- w winie,
- w occie,
- w puszce.
Reklama
Przetwory z gruszek. Jak je przechowywać na zimę?
Jeżeli chcesz zachować smak i właściwości zdrowotne gruszek, możesz stworzyć z nich przetwory. Co można zrobić z tego owocu? Przetestuj takie opcje jak:
- konfitura z gruszki,
- dżem,
- powidła,
- marmolada,
- mus.
Możesz też zdecydować się także na takie napoje z gruszki jak:
- sok,
- kompot,
- nalewka,
- wino.
Warto też zabezpieczyć surowe owoce i schować je w bezpiecznym miejscu na zimę. Oto kilka metod na to, jak przechowywać gruszki, by móc sięgnąć po nie również poza sezonem, np. w zimie:
- mrożenie - w ten sposób przetrwają około 6 miesięcy;
- pakowanie w torebki próżniowe - gruszki na zimę możesz włożyć w torby próżniowe. W ten sposób przetrwają dłuższy czas;
- suszenie.
Reklama
Przepisy z gruszką. Co warto zrobić?
Gruszka to na tyle uniwersalny przysmak, że wykorzystasz go zarówno w daniach na słodko, jak i tych wytrawnych. Zaserwujesz je praktycznie na każdy posiłek:
- na śniadanie i II śniadanie sięgnij po gruszkę:
- w sałatce,
- z owsianką,
- w smoothie,
- z serem i orzechami,
- z serem pleśniowym,
- z gorgonzolą,
- w koktajlu,
- z omletem,
- na kanapce.
W ramach obiadu przygotuj bardziej sycące danie z gruszką, np.:
- zupę,
- pizzę,
- placki,
- kaczkę,
- wątróbka,
- krem z gruszki i pietruszki.
Świetnym deserem z gruszką będzie chociażby ciasto czekoladowe, muffiny czy ten owoc posypany kruszonką. Smacznym rozwiązaniem jest też sernik z gruszkami.
Na kolację zaserwuj tartę z gruszkami i kozim serem, chutney albo crumble.
Jeżeli masz ochotę na napój z tym dodatkiem, przygotuj napar z rumianku z gruszką albo z melisy z gruszką. Chcąc ugasić pragnienie, przygotuj sok z gruszek i jabłek.
Poniżej przedstawiamy pomysł na sycący obiad na makaron z gruszką, rukolą i serem pleśniowym. Do przygotowania 4 porcji będziesz potrzebować:
- 40 dag makaronu,
- 2 twarde gruszki,
- 2 selery naciowe,
- odrobinę rukoli,
- 12 dag sera pleśniowego,
- 4 łyżki oliwy z oliwek,
- odrobinę świeżej bazylii i natki pietruszki,
- sól i pieprz wedle uznania, do smaku.
Sposób wykonania: Posiekaj seler i pokrój gruszkę w kostkę. Obsmaż te składniki na oliwie. Dodaj połowę rukoli i dopraw. Ugotuj makaron i wymieszaj ze składnikami. Posyp serem.
Czy można jeść gruszki w ciąży i podczas karmienia piersią?
Gruszka to źródło wielu cennych składników odżywczych, dlatego jest wręcz wskazana w przypadku kobiet ciężarnych i karmiących piersią. Gruszka w ciąży dostarcza niezbędny do rozwoju płodu ludzkiego kwas foliowy. Z uwagi na obecność tej witaminy, po gruszki powinny sięgać również kobiety, które dopiero starają się o potomstwo.
Omawiany owoc zawiera też jod, który korzystnie wpływa na funkcjonowanie tarczycy. Prawidłowo działająca tarczyca matki to mniejsze ryzyko wad układu nerwowego u dziecka. Jod obecny w gruszkach to pierwiastek istotny dla zdrowia matki i dziecka.
Gruszki poprawiają perystaltykę jelit, co pomaga kobietom w ciąży radzić sobie z zaparciami, których doświadczają.
Młoda mama może bez obaw sięgać również po gruszkę podczas karmienia piersią. W ten sposób uzupełni ewentualne niedobory witaminowe i mineralne, a także dostarczy cenne składniki swojemu dziecku.
Od kiedy gruszka dla niemowlaka?
Gruszkę można podać dziecku, które ukończyło 7 miesiąc życia. Warto stawiać przede wszystkim na dojrzałe okazy, które są na tyle miękkie, że dziecko poradzi sobie z ich zjedzeniem. Wybieraj także słodkie odmiany, które zachęcą malucha do ich jedzenia.
Gruszkę dla dzieci można gotować albo podsmażyć na patelni, ale równie dobrze podać ją w wersji surowej. Wystarczy umyć i obrać owoc, a także usunąć gniazda nasienne. Gruszkę możesz dodatkowo pokroić na plasterki, aby dziecko nie miało problemów ze złapaniem jej w rączkę.
Maluszkowi przypadnie do gustu również mus gruszkowy, który podasz mu w formie deserku. Mus gruszkowy może też być dodatkiem do ulubionej kaszki dziecka.
Miękkie, dojrzałe gruszki pobudzają perystaltykę jelit, dlatego sprawdzą się jako naturalny sposób na zaparcia dla niemowlaka.
Przeciwwskazania do spożywania gruszek i skutki uboczne
Zacznijmy od tego, czy gruszka uczula. Okazuje się, że alergia na gruszki istnieje i osoby uczulone powinny z nich zrezygnować.
Objawy alergii mogą być związane, np.:
- ze swędzeniem w gardle po zjedzeniu gruszki,
- opuchlizną jamy ustnej,
- wysypką,
- swędzeniem skóry,
- w skrajnych przypadkach: wstrząsem anafilaktycznym.
Wyklucz gruszki ze swojego jadłospisu, gdy borykasz się z problemami z wątrobą. Uważaj również na ten owoc, gdy masz drażliwe jelito. Gruszka zjedzona ze skórką może wywołać w takim przypadku wzdęcia. Jeżeli już się na nią decydujesz, obierz ją ze skóry.
Od czego zależy cena gruszki?
To, ile kosztuje gruszka, zależy przede wszystkim od pory roku i tego, czy robisz zakupy w sezonie czy poza sezonem, a także od odmiany tego owocu. W miesiącach jesiennych, cena gruszki za kg wynosi około 9-12 zł. O kosztach związanych z zakupem gruszek decyduje również miejsce i ilość zakupionych owoców.
Kupując w skupie ilości hurtowe, zapłacisz mniej niż decydując się na zakupy na targu czy w supermarkecie. Nieco więcej zapłacisz za różne przetwory przygotowywane z gruszek, np. dżemy czy konfitury.
Pakując te owoce do reklamówki, zwróć uwagę również na to, ile waży gruszka. Każda odmiana ma nieco inną gramaturę, dlatego - w zależności od odmiany - w 1 kg może mieścić się inna liczba tych owoców.
