Dla Ciebie, na zdrowie!

Izotretynoina: dawkowanie leku i skutki uboczne. Jak działa?

W terapii trądziku pospolitego podejmowano wiele prób leczenia miejscowego, jak i ogólnego, jednak dopiero izotretynoina - lek zaliczany do pochodnych witaminy A, stał się przełomem w dermatologii. Skąd wynika tak spektakularne działanie leku w tej powszechnej przypadłości skórnej i dlaczego nie zawsze może być on stosowany? Jak działa izotretynoina i jakich skutków ubocznych można spodziewać się w trakcie leczenia?
Twarz przed i po zastosowaniu izotrytenoiny
źródło:123RF
Spis treści

Co to jest izotretynoina?

Izotretynoina to lek zaliczany do retinoidów - grupy syntetycznych i naturalnych substancji posiadających aktywność witaminy A. Pomimo związku z powszechnie występującą witaminą - działanie leku jest zgoła odmienne i dużo silniejsze, stąd leczenie izotretynoiną może być prowadzone jedynie przez lekarza. 

Leki izotretynoiny występują w postaci doustnej i do stosowania zewnętrznego. Izotretynoina doustna to tabletki do stosowania przewlekłego, a izotretynoina zewnętrznie to zwykle żel do stosowania na zmienioną chorobowo skórę. 

Cena izotretynoiny waha się w zależności od dawki leku oraz wyboru konkretnego preparatu (lek oryginalny lub lek generyczny) i wynosi zwykle od kilkudziesięciu do kilkuset złoty za terapię miesięczną. Lek nie jest refundowany, może być wydany z apteki jedynie osobom posiadającym receptę (zarówno postać doustna, jak i miejscowa). 

Jak działa izotretynoina?

Izotretinoina doustna od około 30 lat pozostaje metodą z wyboruw leczeniu objawów ciężkiego trądziku pospolitego. Daje szybkie i długoterminowe korzyści kliniczne, wpływając na wszystkie najważniejsze elementy przyczyniające się do powstawania trądziku, ponieważ:

  • powoduje zmniejszenie wydzielania łoju, 
  • obniża liczbę bakteriiPropionibacterium acnesna skórze, zmieniając miejscowe środowisko rozwoju bakterii,
  • hamuje napływ komórek zapalnych. 

Wykazuje również działanie przeciwzaskórnikowe, normalizujące procesy rogowacenia wewnątrzprzewodowego.

Leczenie trądziku różowatego izotretynoiną jest kolejną formą zastosowania leku - w tym wskazaniu używa się go zwykle w postaci opornej choroby. Lek pojawia się często również w kontekście izotretyonina a zmarszczki - w tej roli sprawdzają się jednak lepiej inne pochodne witaminy A – na przykład retinol lub adapalen. 

Dawkowanie izotretynoiny

Leczenie izotretynoiną zawsze powinno być prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarską.  To lekarz prowadzący dobiera dawkę początkową leku, a następnie w razie konieczności stopniowo ją zwiększa. 

W czasie terapii konieczne będzie monitorowanie parametrów:

  • wątrobowych,
  • lipidowych (badania laboratoryjne wykonywane z krwi żylnej pacjenta). 

Izotretynoina - skutki uboczne

Niestety leczenie izotretynoiną niesie za sobą istotne działania niepożądane, co ogranicza ilość osób mogących skorzystać z takiej formy terapii. Dotyczy to zwłaszcza stosowania izotretynoiny w postaci doustnej, choć również jej postaci miejscowe (żele, kremy) nie są całkowicie od nich wolne. 

Do najczęściej występujących objawów ubocznych, których stopień nasilenia zależy od wielkości stosowanej dawki, należą objawy skórno - śluzówkowe, takie jak:

  • suchość warg, 
  • zapalenie kącików ust,
  • suchość błon śluzowych nosa, jamy ustnej, oczu, 
  • zapalenie brzegów powiek i spojówek, 
  • krwawienia z nosa, 
  • suchość skóry twarzy, grzbietów rąk, przedramion i ramion, 

aż do objawów zapalenia skóry. Do często zgłaszanych przez pacjentów objawów ogólnych należą bóle kostno - stawowe i mięśniowe (do 50% leczonych). Zwykle są niesymetryczne, dotyczą wielu stawów. Rzadziej spotykanym objawem (16% leczonych) są bóle głowy. U sporej grupy pacjentów dochodzi również do przejściowych zaburzeń funkcji wątroby oraz niekorzystnych zmian w profilu lipidowym. 

Izotretynoina - skutki uboczne po latach- czy to możliwe? Według dostępnych obecnie badań izotretynoina nie wykazuje istotnych, często występujących przetrwałych działań niepożądanych, należy jednak pamiętać o reakcjach indywidualnej nadwrażliwości na określony lek. 

Przeciwwskazania do stosowania izotretynoiny

Najistotniejszym przeciwwskazaniem do stosowaniaizotretynoiny jest ciąża i laktacja, jak również okres prekoncepcyjny (starania się o zajście w ciążę). Związane jest to z silnym działaniem teratogennym leku - może on wywoływać wrodzone, ciężkie wady i upośledzenia płodu. W czasie leczenia trądziku izotretynoiną konieczne jest stosowanie skutecznej antykoncepcji - najczęściej proponowaną formą jest antykoncepcja hormonalna. 

Inne przeciwwskazaniado stosowania leku obejmują pacjentów:

  • z niewydolnością wątroby, 
  • ze znacznie zwiększonymi stężeniami lipidów we krwi
  • z hiperwitaminozą A ( przedawkowaniem witaminy A)
  • z nadwrażliwością na izotretynoinę, olej sojowy, soję lub orzeszki ziemne 
  • jednocześnie przyjmujących antybiotyki z grupy tetracyklin

Izotretynoina a ciąża - kiedy staranie się o dziecko po terapii izotretynoiną można uznać za bezpieczne? Zalecany obowiązkowy minimalny okres skutecznej antykoncepcji po zakończeniu terapii izotretynoiną to jeden miesiąc, większość lekarzy ginekologów zaleca jednak odczekanie dłuższego okresu – od 3 do 6 miesięcy od zakończenia leczenia. 

 

Czytaj również

Bibliografia

  • Pawson B.A.; History of retinoids; J. Am. Acad. Dermatol.; 1982; 6; 577 – 582 Podlewski J. K., Chwalibogowska - Podlewska A.; Leki współczesnej terapii; Split Trading Sp. z. o. o.; Warszawa 2007
  • Żaba R.; Bezpieczeństwo stosowania retinoidów; Post Dermatol Alergol.; 2006; XXIII; 4; 161 - 174
  • Szepietowski J., Kapińska-Mrowiecka M., Kaszuba A. i wsp.; Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenie. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego; Przegl. Dermatol.; 2012; 99; 649 - 673
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Artykuł napisany przez
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Magister farmacji. Pracuje w aptece ogólnodostępnej oraz kieruje Działem Farmacji Centrum Okulistycznego. Aktywny członek samorządu aptekarskiego W czasie siedmioletniej pracy zawodowej rozwiązał nieskończoną ilość problemów z zakresu stosowania leków oraz prowadzenia właściwej terapii. W swojej pracy stawia na bezpośredni i partnerski kontakt z pacjentem, co umożliwia mu jasne przekazywanie medycznych zaleceń. Interesuje się interakcjami lekowymi oraz bezpieczeństwem terapii, zwolennik metod opartych na EBM (Evidence Based Medicine). Prywatnie szczęśliwy mąż, tata Krzysia oraz fan piłki nożnej i gotowania.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Zdrowie
Przeczytaj artykuł
Kamfora: działanie, zastosowanie i właściwości. Jaki olejek?
Olejek kamforowy w szklanych butelkach
Przeczytaj artykuł
Metamizol - działanie, dawkowanie i cena. Jak stosować?
Kobieta z bólem brzucha
Przeczytaj artykuł
Metformina - działanie, dawkowanie i skutki uboczne. Cena
Kobieta mierzy poziom glukozy we krwi
Podobne artykuły
Zwór chemiczny atenololu
Atenolol - działanie i dawkowanie. Gdzie są dostępne zamienniki?
Wzór chemiczny alfakalcydolu
Alfacalcidol - działanie. Czy zamienniki są dostępne w Polsce?
Przyrządzanie domowych kosmetyków z pomocą gliceryny kosmetycznej
Gliceryna kosmetyczna - jakie ma właściwości izastosowanie?
Substancja kosmetyczna o nazwie cyklopiroksolamina
Cyklopiroksolamina - właściwości i zastosowanie w kosmetyce
Może to Cię zainteresuje
Sproszkowana chlorella
Chlorella - właściwości i działanie. Z czym nie łączyć?
Antyoksydanty
Wolne rodniki - powstawanie i skutki. Jak się ich pozbyć?
Olej lniany na drewnianej desce z ziarnami siemienia lnianego
Olej lniany - właściwości i skutki uboczne. Na co pomaga?
Korzeń żeń-szenia na wiklinowym półmisku
Żeń-szeń - jakie ma właściwości i na co pomaga? Działanie

Jaki aparat słuchowy wybrać?
Kliknij tutaj!