Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗
Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗
Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗

Ketony w moczu (ketonuria) - jakie są jej przyczyny i objawy?

​Ketony w moczu zawsze są niepokojącym objawem, mogą być związane z cukrzycą typu 1, alkoholizmem, skrajnym niedożywieniem lub ekstremalnym wysiłkiem fizycznym. Ketonuria pojawiają się wtedy, kiedy organizm czerpie energię ze spalania tłuszczu zamiast z glukozy. Charakterystycznym objawem ketonurii jest nadmierne pragnienie i częste oddawanie moczu.
Próbka moczu do badania ketonurii
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Ciała ketonowe są wynikiem przemian biochemicznych tłuszczów. Ich ilość w moczu nie powinna przekraczać 0,2 mmol/l. Jeśli jednak w wynikach badania ogólnego moczu pojawia się więcej ciał ketonowych, mamy do czynienia z ketonurią, która jest nieprawidłowym stanem wymagającym leczenia.
  • Bardzo częstą przyczyną nadmiernej ilości ciał ketonowych w moczu jest cukrzyca typu 1. Podwyższone ketony w moczu mogą pojawić się także w trakcie choroby alkoholowej, anoreksji lub bulimii, jako wynik drastycznych diet itd.
  • Nadmierna ilość ciał ketonowych może być wynikiem wymiotów, biegunki i długotrwałej gorączki. Jest to szczególnie istotne dla kobiet w ciąży i dzieci.
  • Obecność ciał ketonowych można zdiagnozować nie tylko w trakcie ogólnego badania moczu, ale także obserwując inne objawy pacjenta, tj.: przemęczenie, podatność na infekcje, ciągłe pragnienie i częste oddawanie moczu oraz biegunki, wymioty i bóle brzucha.
SPRAWDŹ TEŻ: Co oznacza bilirubina w moczu? Interpretacja badania
Spis treści

Reklama

Czym są ciała ketonowe?

Ciała ketonowe są wynikiem przemian biochemicznych tłuszczów. Ich dozwolona ilość w moczu jest niewielka i nie powinna przekroczyć 0,2 mmol/l.  Zdarza się jednak, że w wynikach badania ogólnego moczu pojawia się więcej ciał ketonowych, mamy wtedy do czynienia z ketonurią, która jest nieprawidłowym stanem wymagającym leczenia.

Nadmiar ketonów we krwi prowadzi do groźnej dla życia kwasicy ketonowej. Ciała ketonowe można samodzielnie wykryć podczas domowego badania z użyciem testów paskowych dostępnych w aptekach.

Wyniki odbiegające od normy zawsze powinien jednak zobaczyć lekarz, który może zlecić dodatkowe badanie moczu w laboratorium.

Reklama

Przyczyny ketonów w moczu

Częstą przyczyną nadmiernej ilości ciał ketonowych w moczu jest cukrzyca typu 1, u pacjentów zaburzenia pracy trzustki sprawiają, że węglowodany nie są metabolizowane w prawidłowy sposób, a organizm czerpie energię ze spalania tłuszczów.

W wyniku tego spalania organizm tworzy ciała ketonowe, które najpierw gromadzą się we krwi, a następnie są wydalane z moczem.

Podwyższone ketony w moczu mogą pojawić się także w innych sytuacjach:

  • w trakcie choroby alkoholowej,
  • anoreksji lub bulimii,
  • głodówek lub drastycznych diet, w których zbyt mało jest węglowodanów i zbyt dużo białka,
  • przy ekstremalnym wysiłku fizycznym,
  • chorobach tarczycy,
  • glikozurii nerkowej,
  • glikogenozie.

U kilkunastu procent pacjentów ketonuria pojawia się bez przyczyny.

Reklama

Ciała ketonowe w moczu u dziecka

Ketoza w stanie głodzenia (np. po upływie kilku, kilkunastu godzin od ostatniego posiłku) to zaburzenie regulacyjne. Powszechnie sądzi się, że to normalny stan u niemowląt i małych dzieci z ograniczonymi rezerwami glikogenu.

Należy pamiętać, że w przypadku dzieci nawet kilkugodzinna przerwa w jedzeniu (np. w czasie nocy) może prowadzić do nasilenia produkcji, a tym samym obecności ketonów w moczu.

Ciała ketonowe w moczu dziecka mogą wystąpić w wyniku nadmiernych wymiotów, biegunki i długotrwałej gorączki, która często wiąże się z utrata apetytu.

Jeżeli w takich okolicznościach dojdzie do stwierdzenia ketonurii to badanie należy powtórzyć po nawodnieniu i nakarmieniu dziecka.

Reklama

Ciała ketonowe w moczu w ciąży

Niski poziom ciał ketonowych może pojawić się u zdrowych kobiet w ciąży i matek karmiących piersią. Obecność ketonów może wrastać u ciężarnych, które cierpią na długotrwałe wymioty i brak łaknienia.

W porannym badaniu moczu ketony zostaną oznaczone, jeśli ciężarna nie zjadła kolacji przed snem. Oczywiście wysoki poziom ciał ketonowych może świadczyć także o cukrzycy ciążowej, która wymaga stałej konsultacji lekarskiej.

Reklama

Jak objawia się ketonuria?

Obecność ciał ketonowych można zdiagnozować nie tylko w trakcie ogólnego badania moczu, ale także obserwując inne objawy pacjenta. We krwi i moczu chorego mogą pojawić się trzy rodzaje ciał ketonowych:

  • kwas B-hydroksymasłowy,
  • kwas acetooctowy,
  • aceton.

Ten ostatni keton powoduje, że na odległość możemy rozpoznać człowieka z ketonurią. Aceton powoduje bowiem, że w wydychanym powietrzu odczuwalny jest charakterystyczny owocowy zapach.

Dodatkowo we krwi chorego często jest wysokie stężenie glukozy we krwi, osoba taka jest ciągle przemęczona, podatna na infekcje, dużo pije i często oddaje mocz, czasem dochodzą do tego biegunki, wymioty i bóle brzucha.

Skóra pacjenta z ketonurią jest albo bardzo blada albo zaczerwieniona.

Reklama

Jak leczyć ketonurię?

W leczeniu ketonurii na początku należy uzupełnić węglowodany, płyny i elektrolity w organizmie oraz usunąć zaburzenia kwasowo-zasadowe. Dostarczenie węglowodanów pozwala skierować metabolizm na właściwą drogę i zmniejszyć zużycie tłuszczów. 

Najważniejsze to jednak rozpoznać przyczynę ketonurii. Jeśli u chorego zdiagnozowano cukrzycę, najważniejszym zadaniem jest wyrównanie poziomu glukozy i insuliny, co ma zapobiec śpiączce ketonowej.

Jeśli przyczyną ketonurii jest  niedożywienie lub stosowanie niewłaściwej diety, należy uzupełnić braki żywieniowe i wdrożyć odpowiednio zbilasowane posiłki.  Wskazany jest również spokój i odpoczynek.

Choć samo wykrycie obecności ketonów w moczu nie zawsze oznacza stan chorobowy, nie należy bagatelizować tej kwestii i zawsze zasięgnąć konsultacji lekarza.

Czytaj również

Bibliografia

  • Dembińska-Kieć A., Naskalski J., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Elsevier Urban&Partners, Wrocław 2013
  • Nakajimaa K., Oda E., Ketonuria may be associated with low serum amylase independent of bodyweight... ARCHIVES OF PHYSIOLOGY AND BIOCHEMISTRY, 2017
  • Osborne CA, Stevens JB. Urinalysis: A Clinical Guide to Compassionate Patient Care. Shawnee Mission, KS: Bayer Corporation; 1999
  • Strojek K: Diabetologia – praktyczny poradnik. Wyd. III. Termedia, Poznań 2014
  • Northam EA, Rankins D, Cameron FJ: Therapy insight: the impact of type 1 diabetes on brain development and function. Nature Clin Pract Neurol 2006; 2: 78-86
Joanna Barczykowska-Tchorzewska
Artykuł napisany przez
Joanna Barczykowska-Tchorzewska
Od początku związana z dziennikarstwem medycznym. Autorka licznych wywiadów, artykułów oraz reportaży poświęconych zdrowiu i medycynie. Wyróżniona w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2015 przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia. W latach 2009-2010 związana z Gazetą Wyborczą, od 2010 do 2015 roku odpowiadała za dział zdrowie w serwisach i dzienniku „Polska The Times. Dziennik Łódzki”. Od 2016 roku związana z Medme.pl, jako redaktor naczelna portalu i wiceprezes spółki Pharma Partner.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Mocz
O czym świadczy cukier w moczu? Poznaj normy i objawy glikozurii
Próbka moczu do badania
Bakteria Escherichia coli w moczu (pałeczki okrężnicy) - objawy i leczenie
Próbka moczu do badania escherichia coli
Krew w moczu, czyli krwiomocz - przyczyny, objawy towarzyszące i sposoby leczenia
Podobne artykuły
Próba z żółtym kolorem moczu
Bardzo żółty mocz – przyczyny zmiany koloru
Próbki z różnymi kolorami moczu
Kolor moczu - jak wygląda prawidłowy? Sprawdź, kiedy warto wykonać badanie moczu
Próbki z moczem do badania ph
Co oznacza wysokie i niskie ph moczu? Sprawdź, jakie jest prawidłowe
Próba moczu z erytrocytami
Erytrocyty, czyli czerwone krwinki w moczu. Czy krwiomocz to objaw poważnej choroby?
Badanie próbki z moczem
Białko w moczu - normy. Co oznacza podwyższony poziom?

Reklama


Jak świętować pierwszy dzień wiosny?
Sprawdź!