Reklama
Ile trwa pierwszy trymestr ciąży i jak go przetrwać?
Pierwszy trymestr ciąży trwa do 13. tygodnia. Ciąża rozpoczyna się już w momencie zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik, ale ten moment jest trudny do wychwycenia i dokładnego określenia.
Z tego powodu za początek pierwszego trymestru ciąży przyjmowany jest pierwszy dzień ostatniej miesiączki, która poprzedzała zapłodnienie. „Wiek” ciąży liczony od tego konkretnego momentu nie jest rzeczywistym czasem życia zarodka, które zaczyna się około dwóch tygodni później. Pierwszy dzień ostatniej miesiączki ułatwia w umowny sposób określenie początku ciąży.
Ile trwa pierwszy trymestr? Ten okres ciąży trwa w przybliżeniu 91 dni, czyli około 3 miesiące.
Pierwszy trymestr jest określany, jako szczególnie trudny dla przyszłej mamy. W tym czasie zarodek rozwija się bardzo intensywnie i w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian, zarówno fizycznych jak i psychicznych. Pogarsza się samopoczucie i pojawiają się pierwsze dokuczliwe objawy.
Jak przetrwać pierwszy trymestr ciąży? Oto kilka skutecznych porad dla przyszłych mam:
- zjadaj śniadanie przed wstaniem z łóżka. Wystarczy nawet kromka chleba z masłem i ciepła herbata. Taki niewielki wczesny posiłek redukuje poranne mdłości i napędza metabolizm,
- pij herbatę z imbirem, który działa przeciwwymiotnie,
- jedz często i w małych porcjach,
- staraj się przygotowywać lekkostrawne posiłki, bogate w warzywa, nabiał, chude mięso i produkty bogate w węglowodany złożone,
- redukuj stres (w miarę możliwości) i staraj się prowadzić spokojny tryb życia, bez pośpiechu,
- wydłuż nocny sen i kładź się wcześniej spać, aby nocny wypoczynek był jak najbardziej regenerujący,
- regularnie wietrz pomieszczenia, w których przebywasz,
- zapewnij sobie relaks w ciągu dnia - mogą być to spacery, czytanie książek lub spotkanie z przyjaciółką,
- ustal z lekarzem prowadzącym ciąże, jaką aktywność fizyczną możesz nadal prowadzić - ćwiczenia, joga, pilates, basen lub korzystanie z odpowiednich masaży. Takie ćwiczenia nie tylko wyciszają, ale mają także znaczenie przyszłościowe, przygotowują, bowiem ciało już od samego początku ciąży do porodu,
- nawiąż kontakt z ciężarnymi mamami, które mają podobne problemy i dolegliwości. Warto poszukać w Internecie odpowiedniego forum lub znaleźć inną grupę wsparcia,
- słuchaj swojego organizmu - jeśli czujesz zmęczenie to odpocznij lub utnij popołudniową drzemkę,
- zawsze kontaktuj się ze swoim lekarzem, gdy cokolwiek cię niepokoi.
Reklama
Zagrożenia w pierwszym trymestrze ciąży
Dlaczego pierwszy trymestr ciąży jest niebezpieczny? To czas, kiedy ciąża jest najbardziej narażona na ryzyko poronienia lub powstawania wad płodu.
Rozwijający się w ciele zarodek jest w tym początkowym okresie najbardziej podatny na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych.
Przykładem mogą być silne infekcje (na przykład toksoplazmoza), urazy brzucha (na przykład w wypadku komunikacyjnym) czy nieleczone choroby powodujące zaburzenia hormonalne (jak tarczyca lub cukrzyca).
Jest także wiele negatywnych czynników środowiskowych, na które kobieta ma wpływ. W pierwszym trymestrze ciąży należy unikać niezdrowej diety, niehigienicznego trybu życia, nadmiernej aktywności fizycznej, sportów ekstremalnych, dźwigania i mocno inwazyjnych zabiegów kosmetycznych.
Katalog „rzeczy zakazanych” jest dość długi, ale rezygnacja z nich nie powinna być zbyt uciążliwa dla przyszłej mamy, tym bardziej, że stawką w tym przypadku jest uniknięcie zagrożenia ciąży w pierwszym trymestrze.
Czego nie wolno i na co uważać w pierwszym trymestrze? Oto kilka najważniejszych zasad postępowania:
- jeśli palisz papierosy, rzuć ten nałóg i pamiętaj, aby także nie przebywać w zadymionych pomieszczeniach (bierne palenie),
- odstaw używki, jak alkohol i narkotyki. Alkohol powoduje zespół alkoholowy płodu u dziecka, wiele niepełnosprawności i uszkodzenia fizyczne lub psychiczne. Narkotyki doprowadzają do silnego niedotlenienia płodu,
- zrezygnuj z dań wysoko przetworzonych, słodkich napoi, surowych potraw czy produktów z niektórymi bakteriami,
- nie dźwigaj zbyt dużych ciężarów. Spytaj lekarza, który zna stan twojej ciąży, jaki ciężar jest bezpieczny dla ciebie i zdrowia dziecka,
- zrezygnuj z gorących kąpieli, sauny czy jacuzzi. Wysoka temperatura może wywołać przegrzanie i w konsekwencji doprowadzić do wad płodu. Wygrzewanie rozszerza naczynia krwionośne i może być także przyczyną poronienia,
- nie uprawiaj intensywnych sportów, które wymagają dużego wysiłku fizycznego. Taka aktywność musi być zawsze odpowiednia dostosowana do czasu i stanu ciąży,
- nie korzystaj z solarium i unikaj długiego opalania na słońcu,
- unikaj niektórych zabiegów kosmetycznych, które są przeprowadzane z użyciem ultradźwięków lub prądu. Do takich należy sonoforeza, kawitacja, jonoforeza czy kawitacja. Niedozwolone są także zabiegi chemiczne złuszczające naskórek przy użyciu kwasów. Przyszła mama nie powinna także poddawać się zabiegom makijażu permanentnego lub robić tatuaży, gdyż te zabiegi mogą wywołać uczulenie. Niewskazana jest również depilacja woskiem, która potęguje uczucie bólu i może wywołać niepożądane skutki z poparzeniem włącznie. Zakazane są zabiegi laserowe zamykające naczynka lub endermologia na ciało, która wywołuje podwyższenie ciśnienia. Pierwszy trymestr ciąży wyklucza także aromaterapię i masaże z użyciem olejków eterycznych,
- do sprzątania używaj naturalnych środków czyszczących i zrezygnuj z silnych detergentów,
- nie myj okien, kiedy musisz wejść na drabinę. Wysokość może wywołać zawroty głowy i doprowadzić do utraty równowagi lub omdlenia. Podobnie jest w przypadku wieszania firanek. Te czynności pozostaw swojemu partnerowi,
- unikaj odkurzania i mycia podłóg. Taka zgięta pozycja tułowia wywołuje nacisk na brzuch przez uda,
- jeśli masz kota zrezygnuj z mycia kuwety lub rób to z zachowaniem szczególnej ostrożności, czyli w rękawiczkach i z dokładnym umyciem rąk zaraz po tej czynności.
Reklama
Objawy pierwszego trymestru ciąży
Objawami pierwszego trymestru ciąży są:
- plamienie - bardzo delikatne krwawienie oznacza zagnieżdżenie się zapłodnionego zarodka w macicy. Intensywne krwawienie jest już niebezpiecznym sygnałem, że mogło dojść do poronienia, a taki stan wymaga szybkiej interwencji medycznej,
- poranne nudności i wymioty - zmiany hormonalne w organizmie kobiety mogą utrzymywać te nieprzyjemne dolegliwości nawet do końca pierwszego trymestru,
- zaparcia - wysokie stężenie progesteronu w czasie ciąży i dodatkowa suplementacja żelaza spowalniają ruchy jelit. Jeśli jednak dolegliwości jelitowe są bolesne należy zgłosić to lekarzowi,
- ból żołądka - powiększona macica może uciskać na narządy wewnętrzne i powodować ból w żołądku. Jeśli ból jest bardzo silny i towarzyszy mu mocne krwawienie konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem,
- tkliwość piersi - ten objaw wywołują zmiany hormonalne, które przygotowują przewody mleczne do laktacji. Drażliwość w tym miejscu może być odczuwana przez cały pierwszy trymestr,
- biegunka - nie jest postrzegana, jako swoisty objaw ciąży, ale działanie hormonów może ją wywoływać,
- wydzielina - zauważalna w pierwszym lub drugim tygodniu po zapłodnieniu, czyli przed brakiem pierwszej miesiączki. Takie upławy powinny być przejrzyste lub mlecznobiałe, bez silnego i niemiłego zapachu. Jeśli zmieniają kolor lub brzydko pachną mogą świadczyć o infekcji. Wymagają wtedy szybkiej konsultacji z lekarzem, bo potencjalnie są zagrożeniem dla płodu,
- ból krzyża - jest oznaką poszerzania miednicy i rozluźniania otaczających ją więzadeł,
- częstsze oddawanie moczu - na tym etapie ciąży płód jest niewielki, ale rozrastająca się macica może wywoływać większy ucisk na pęcherz,
- wyostrzony węch i zmiany w upodobaniach smakowych.
Samopoczucie w pierwszym trymestrze ciąży nie należy do najbardziej komfortowych. Kobieta jest senna, osłabiona, towarzyszy jej uczucie zmęczenia. Często pojawia się emocjonalna huśtawka, a wszystko to za sprawą burzy hormonów.
Rozdrażnienie i smutek mieszają się z radością i szczęściem. Trzeba dać sobie chwilę czasu na uspokojenie i nie żałować odpoczynku. Warto czasem odłożyć obowiązki i postarać się zasnąć czy zrelaksować. Normalnymi objawami pierwszego trymestru ciąży są delikatne plamienia, ból krzyża, poranne wymioty, nadwrażliwość węchowa czy tkliwość piersi.
Reklama
Badania w pierwszym trymestrze ciąży
Pierwsza wizyta u lekarza ginekologa w przypadku podejrzenia ciąży powinna mieć miejsce pomiędzy 6. a 8. tygodniem od ostatniej miesiączki. Jest to czas, w którym lekarz zleca niezbędne badania z krwi i moczu. Kobiety, które chorują na przewlekłe schorzenia powinny takie badania wykonać wcześniej, nawet przed 6. tygodniem.
Do podstawowych badań w pierwszym trymestrze zaliczamy:
- morfologię krwi - pozwala ocenić ogólny stan zdrowia i wykryć stany zapalne. To badanie powinno być powtarzane, co miesiąc,
- badanie ogólne moczu - jest źródłem informacji o pracy nerek i ułatwia diagnozę wielu chorób,
- cytologię ginekologiczną, czyli mikroskopową ocenę komórek nabłonka z rozmazu pobranego z tarczy i kanału szyjki macicy,
- oznaczenie grupy krwi - wykonywane zawsze na początku ciąży. Wynik tego badania jest ewentualnym wskazaniem do dalszych szczegółowych badań,
- WR (odczyn Wassermanna) - badanie w kierunku kiły,
- badania wykluczające zakażenie wirusami HIV i HCV,
- badanie poziomu TSH - podwyższone TSH na skutek niedoboru hormonów tarczycy może wywoływać nieprawidłowości w rozwoju mózgu płodu,
- badanie USG obowiązkowe - najczęściej jest przeprowadzane między 11 a 14 tygodniem ciąży. To badanie, podczas którego lekarz szczegółowo ocenia rozwój płodu, jego anatomię, kosmówkę, czynności serca, liczbę płodów (ciąża pojedyncza lub mnoga) i dokonuje pomiarów biometrycznych płodu. Przy prawidłowym rozwoju ciąży pęcherzyk ciążowy jest już widoczny od 4 tygodnia. Wiele rodziców zastanawia się, kiedy zaczyna bić serce płodu? Po raz pierwszy można usłyszeć bicie tak małego serduszka w 6-7 tygodniu ciąży.
Odrębnym i szerokim zagadnieniem są badania prenatalne w pierwszym trymestrze ciąży, które powinny być wykonane pomiędzy 10 a 14 tygodniem. Ich celem jest wykluczenie bądź rozpoznanie wad rozwojowych płodu. Te badania nie są obowiązkowe, ale zalecane przez lekarzy kobietom, które ukończyły 35 lat lub urodziły już chore dziecko bądź wśród bliskich zdiagnozowano choroby o podłożu genetycznym.
Mogą być przeprowadzane w formie bezinwazyjnej lub inwazyjnej, w zależności od oceny lekarza. Przykładem formy nieinwazyjnej jest USG genetyczne, test PAPP-A czy test podwójny. Do badań prenatalnych typu inwazyjnego zaliczamy amniopunkcję, biopsję kosmówki i kordocentezę.
Ten rodzaj badań jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia tylko przy spełnieniu jednego z określonych warunków:
- skończone 35 lat (badanie przysługuje w danym roku kalendarzowym, w którym kobieta kończy 35 lat),
- w poprzedniej ciąży wystąpiła aberracja chromosomowa płodu lub dziecka,
- wystąpienie u kobiety lub ojca dziecka strukturalnych aberracji chromosomowych,
- stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenetycznie lub wieloczynnikową,
- stwierdzenie w badaniu USG i/lub badaniach biochemicznych płodu nieprawidłowości wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.
W tych przypadkach wystarczy skierowanie od lekarza prowadzącego ciążę i zapisanie się na takie badanie w poradni ginekologiczno-położniczej, która realizuje program badań prenatalnych. Jeżeli przyszła mama nie spełnia żadnej z wyżej wymienionych przesłanek może takie badania zrobić prywatnie, ale wtedy trzeba już za nie zapłacić.
Reklama
Dieta w 1 trymestrze ciąży. Co jeść, a czego unikać?
Co jeść w pierwszym trymestrze ciąży? Podstawą żywienia powinny być owoce i warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz produkty, które są źródłem białka.
Prawidłowe odżywianie w ciąży to nie tylko dobre samopoczucie przyszłej mamy, a przede wszystkim zdrowie jej rozwijającego się dziecka. Zbilansowana i zdrowa dieta ma ogromny wpływ na rozwój i dojrzewanie płodu.
Nieodpowiednie żywienie może narazić dziecko na wiele chorób, natomiast odpowiednio skomponowana dieta może odwlec lub zapewnić uniknięcie chorób metabolicznych (takich jak cukrzyca, dna moczanowa, osteoporoza czy rzadkie choroby dziedziczne).
Jadłospis dla ciężarnej w pierwszym trymestrze to przede wszystkim:
- warzywa i owoce,
- pełnoziarniste pieczywo, ryż i makarony,
- białko roślinne i zwierzęce, czyli rośliny strączkowe, mięso (chudy królik lub cielęcina), ryby (łosoś, halibut, makrela, dorsz i tuńczyk), drób (chude mięso z indyka), chudy nabiał,
- tłuszcze roślinne, czyli oliwa z oliwek, olej rzepakowy, słonecznikowy lub lniany, orzechy,
- owoce morza.
Ważna rolę dla rozwoju płodu pełni kwas foliowy. Powinien być przyjmowany przez ciężarne do końca pierwszego trymestru. Zapobiega powstawaniu wad wrodzonych, wspiera prawidłowy rozwój płodu i jest głównym „pożywieniem” dla rozwijającego się układu nerwowego dziecka. Warto zacząć jego suplementację jeszcze przed zajściem w ciążę, a na pewno koniecznie w pierwszych jej dniach.
Odżywianie w pierwszym trymestrze ciąży powinno być wzbogacone o produkty, które zawierają kwas foliowy. Należą do nich zielone warzywa (szpinak, kapusta, brukselka lub brokuły), rośliny strączkowe (groszek lub fasolka), soczewica, szparagi, ciecierzyca, ziarna słonecznika, natka pietruszki czy rozmaryn, mięta lub bazylia. Sama dieta nie zapewni odpowiedniej ilości kwasu foliowego i z tego powodu lekarze bardzo często zalecają jego suplementację w pierwszym trymestrze.
Kwas foliowy nie jest jedynym niezbędnym składnikiem dla właściwego rozwoju płodu. Każda kobieta powinna suplementować (zgodnie z zaleceniami lekarza) kwas DHA (wielonienasycony kwas tłuszczowy z rodziny omega 3), witaminę D, jod i żelazo (jeśli badania potwierdzą jego niedobór).
Czego przyszła mama powinna unikać we wczesnym etapie ciąży? Oto najważniejsze zakazane elementy codziennej diety to:
- alkohol w każdej postaci,
- słodzone napoje gazowane, które są źródłem cukru, konserwantów i sztucznych barwników,
- słodycze, które zawierają cukier oraz sztuczne substancje, a nie dostarczają wartości odżywczych,
- jedzenie typu fast food, bogate w tłuszcze i często przyrządzane z produktów o niezbyt wysokiej jakości,
- sery pleśniowe i dojrzewające, które mogą wywoływać listeriozę (choroba zakaźna wywołana bakteriami),
- ser feta, którego podstawą przygotowania jest niepasteryzowane mleko,
- surowe lub niedogotowane mięso, na przykład tatar lub szynka parmeńska,
- surowe jajka i produkty na ich bazie, na przykład lody lub kremy,
- produkty wysoko przetworzone, które zawierają wiele konserwantów,
- surowe i wędzone na zimno ryby.
Reklama
Co warto wiedzieć o pierwszym trymestrze? Fakty i mity
W temacie zaleceń dotyczących pierwszego trymestru ciąży krąży wiele mitów. Oto najbardziej powszechne:
Mit 1: Nie można uprawiać seksu w pierwszym trymestrze ciąży
Takie stwierdzenie jest niezgodne z prawdą. Seks można uprawiać w ciąży, jeśli nie ma do tego przeciwwskazań medycznych, potwierdzonych przez lekarza.
Mit 2: W czasie seksu można uszkodzić płód
To również jest nieprawda. Płód jest chroniony przez płyn owodniowy, owodnię i mięśnie macicy, a zatem seks nie jest dla niego zagrożeniem.
Mit 3: Ćwiczenia w pierwszym trymestrze są zakazane
To kolejne nadużycie. Aktywność fizyczna, indywidualnie dostosowana do stanu zdrowia ciężarnej kobiety jest nawet wskazana i zalecana.
Mit: 4 Nie wolno pić kawy w ciąży
Można pić kawę w pierwszym trymestrze, a dopuszczalna dawka kofeiny to 200-300 mg na dobę.
Mit 5: Lot samolotem w pierwszym trymestrze ciąży jest zakazany
Nie ma przeciwwskazań do lotów samolotem dla przyszłych mam, ale zawsze potrzebna jest zgoda lekarza prowadzącego ciążę.
Mit 6: Pierwszy trymestr ciąży i podróże się wykluczają
O możliwości podróżowania ciężarnych kobiet powinien decydować lekarz, oceniając indywidualny stan zdrowia i ciąży. Jeśli nie ma przeciwwskazań, podróże są dozwolone, ale pamiętajmy, aby skonsultować plany wyjazdowe z lekarzem prowadzącym.
Co warto wiedzieć o pierwszym trymestrze w zakresie faktów? Oto najważniejsze z nich:
Fakt 1: Farbowanie włosów w pierwszym trymestrze jest zakazane
Farbowanie włosów w pierwszym trymestrze jest niewskazane, szczególnie farbami, które zawierają amoniak. Jeśli zdecydujesz się na ten zabieg, poproś fryzjera o naturalną farbę i wietrzenie pomieszczenia. Nie zawsze takie warunki są możliwe do spełnienia, warto, zatem poczekać z zabiegiem farbowania.
Fakt 2: Skóra przyszłej mamy wymaga szczególnej pielęgnacji
Tak, to prawda. Ciało zmienia się w czasie ciąży, pojawiają się rozstępy i inne zmiany skórne. Warto o nie zadbać już w pierwszym etapie ciąży.
Fakt 3: Kształt brzucha nie decyduje o płci dziecka
Prawda, niezależnie, czy brzuch jest noszony wysoko czy nisko nie ma to wpływu na płeć dziecka. Żadna teoria medyczna nie potwierdza takich zależności.
Fakt 4: W ciąży łatwiej o urazy sprawnościowe
To stwierdzenie jest zgodne z prawdą. W ciąży wytwarzana jest relaksyna, czyli hormon, który wspomaga smarowanie stawów, aby ułatwić poród. Rozluźnione stawy zwiększają ryzyko kontuzji, a zatem zalecana jest większa ostrożność.
