Jak wygląda prawidłowy zgryz u człowieka?
Jedni otrzymują go w darze od natury, inni muszą się porządnie namęczyć aby go uzyskać. Mowa o pięknym, zdrowym uśmiechu, z którego wyłaniają się białe, równe zęby. Już na pierwszy rzut oka można z reguły ocenić czy ktoś wymaga leczenia ortodontycznego. Czasem jednak do takiej oceny niezbędne jest wnikliwe oko stomatologa. Jeśli nie mamy kłopotu z jedzeniem, mówieniem, oddychaniem przez nos i innymi fizjologicznymi procesami, w których wykorzystujemy zgryz, najprawdopodobniej jest on prawidłowy.
Fachowiec, czyli stomatolog bądź ortodonta, opiniując prawidłowość zgryzu pacjenta bierze pod uwagę to czy górna szczęka nachodzi na dolną od przodu na odległość 2-3 mm, czy zęby górne i dolne stykają się ze sobą i czy górne zęby nachodzą na przerwę między dwoma dolnymi zębami (wyjątek stanowią górne „jedynki”, które powinny pokrywać się z dolnymi). Ważne jest także to, aby górna szczęka była szersza od dolnej. Oceniany jest także profil twarzy: najlepiej aby nos tworzył z górną wargą kąt około 90 stopni. Opisany przypadek to tzw. klasa pierwsza.
Co przyczynia się do powstawania wad zgryzu?
Dość często można spotkać się z wadami zgryzu, które są wywołane m.in. przez:
- warunki genetyczne – po prostu dziedziczymy po przodkach wygląd twarzy, szczęki, ustawienie zębów, itp.,
- niewłaściwe przyzwyczajenia, takie jak np. nieodpowiednia higiena jamy ustnej, zła dieta, oddychanie przez usta, ssanie palca, długotrwałe podawanie dziecku pokarmów przez butelkę, itp.,
- choroby (np. retrogenia, laterogenia, progenia),
- próchnica (szczególnie u dzieci – zęby mleczne wypadają lub są usuwane przez dentystę ze względu na próchnicę zbyt szybko, a szczęka nie jest jeszcze gotowa na przyjęcie stałych, dużych zębów),
- uraz,
- niektóre leki,
- awitaminoza.
Jakie są rodzaje wad zgryzu?
Można wymienić kilka najczęściej występujących rodzajów wad zgryzu.
- Przodozgryz– objawia się wysunięciem dolnej szczęki przed górną.
- Tyłozgryz– to zbytnie cofnięcie dolnego łuku zębów w stosunku do górnej linii zębów.
- Zgryz głęboki– ta wada polega na znacznym nakładaniu się górnej szczęki na dolną.
- Zgryz otwarty– w tym przypadku szczęki nie stykają się ze sobą ze względu na pojawiającą się przestrzeń między „górą” a „dołem”.
W zależności od:
- rodzaju wady,
- przyczyny jaka ją wywołała,
- wieku pacjenta,
- stanu zdrowia,
dobiera się odpowiedni sposób leczenia takiej wady.
Jak leczy się nieprawidłowy zgryz zębów?
Leczenie nieprawidłowego zgryzu dostosowuje się do konkretnego pacjenta. Najczęściej wybieranym sposobem kuracji w przypadku takiego defektu jest zamontowanie aparatu ortodontycznego, stałego lub ruchomego. Wcześniej jednak niezbędne są konsultacje z ortodontą, wykonanie zdjęć obrazujących jamę ustną i ułożenie zębów, a także, co bardzo istotne, wyleczenie wszystkich zębów. Aparatu na zęby nie zakłada się jeśli nie zakończono leczenia uzębienia.Próchnica, parodontoza, czy stany zapalne wykluczają instalację tego urządzenia w jamie ustnej.
Po zakończeniu leczenia należy poddać się tzw. retencji, czyli powinno się nosić przez określony przez lekarza czas specjalny aparat, który utrzymuje efekt prawidłowego zgryzu.
Niekiedy aparat ortodontyczny nie może być zastosowany. Wówczas wykonuje się zabiegi chirurgiczne, a także ekstrakcję (wyrwanie zęba), opiłowywanie guzków, zakładanie opaski elastycznej na żuchwę, itp.
Jak zapobiegać wadom zgryzu?
Jasne jest, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Choćby dlatego, że kuracja wad zgryzu bywa bolesna, długotrwała i mozolna.
Co zatem należy robić by zredukować niebezpieczeństwo ich pojawienia się? Przede wszystkim zadbać o prawidłową higienę jamy ustnej, a także zdrowe nawyki żywieniowe. Przyjmowanie mniejszej porcji węglowodanów i pustych cukrów jest tutaj jak najbardziej uzasadnione.
Ponadto już od najmłodszych lat powinno się uczulać dzieci na to by nie ssały smoczków (a przynajmniej jak najkrócej), kciuków, nie obgryzały paznokci, nie piły zbyt długo z butelek, itp. Dzieciom powinno się we właściwym czasie zacząć proponować stałe produkty, nie papkowate kleiki, tak by mogły ćwiczyć swój aparat szczękowy.
Czytaj również:
